Thursday, May 24, 2007

Ο ΔΙΕΚΔΙΚΟΥΜΕΝΟΣ ΤΟ 1918 ΠΟΝΤΟΣ

Ονομασία, έκταση, πληθυσμός.
Πόντος καλείται το παραλιακό τμήμα της Β.Α. Μ.Ασίας, που απλώνεται από την περιοχή της Σινώπης ως το ανατολικό άκρο του Ευξείνου Πόντου (Βατούμ), σε έκταση 71.500 τετραγωνικών χιλιομέτρων με 2.048.250 κατοίκους την περίοδο εκείνη, από τους οποίους 697.000 ήταν Έλληνες Ορθόδοξοι.
Λοιπά γεωγραφικά στοιχεία.
α) Βουνά. Σε απόσταση 100 χιλιομέτρων περίπου προς Ν. από την παραλία και σε όλη την έκταση του Πόντου από τα Δ. προς τα Α. εκτείνεται η οροσειρά του Παρυάρδη (Γκιαβούρ νταγ), που χωρίζει τον Πόντο από την υπόλοιπη προς Ν. Μ.Ασία με δύο μόνο κύριες διόδους επικοινωνίας, τη μία από την Αμισό προς τη Σεβάστεια και την ενδοχώρα και την άλλη από την Τραπεζούντα προς την Ερζερούμ και την Ανατολή. Της οροσειράς αυτής κυριότερες διακλαδώσεις από τα Δ. είναι: το βουνό Κεμέρ νταγ (στα Β. της Αμάσειας), Γιλντίζ νταγ (Β. της Σεβάστειας), Καρά νταγ
(Β. της Νικοπόλεως), Κεμέρ νταγ (Α. της Αργυρουπόλεως) κλπ.
β) Ποτάμια. Τα κυριότερα ποτάμια που εκβάλλουν όλα στον Εύξεινο Πόντο, από τα Δ. προς τα Α. είναι: ο Άλυς (Κιζίλ Ιρμάκ), ο μεγαλύτερος ποταμός της Μ.Ασίας που χωρίζει τον Πόντο από την Παφλαγονία, και στη συνέχεια ο Ίρις (Γεσίλ Ιρμάκ) που διασχίζει την Αμάσεια και ενώνεται με τον Λύκο ποταμό (Κελκίτ τσάι), ενώ ανατολικότερα έχουμε το Χαρσιώτη και τον Πυξίτη, που εκβάλλουν ο πρώτος κοντά στην Τρίπολη και ο δεύτερος κοντά στην Τραπεζούντα τέλος προς τα σύνορα με τη Ρωσία έχουμε τον Άκαμψη (Τσόρουχ σου) που εκβάλλει κοντά στο Βατούμ.
Δημογραφικά στοιχεία.
α) Πόλεις. Οι κυριότερες πόλεις του Πόντου είναι: η Τραπεζούντα με 50.000 κατοίκους τότε, από τους οποίους 15.000 Έλληνες, η Κερασούντα με 20.000 κατοίκους, από τους οποίους 12.000 Έλληνες, η Τρίπολη με 10.000, από τους οποίους 3.000 Έλληνες, τα Κοτύωρα (Ορντού) με 12.000, από τους οποίους 6.000 Έλληνες, η Αμισός (Σαμψούντα) με 35.000, από τους οποίους 18.000 Έλληνες, η Σινώπη με 15.000, από τους οποίους 4.500 Έλληνες, η Νικόπολη με 1.500 Έλληνες, η Αργυρούπολη με 6.000 κατοίκους, από τους οποίους 2.500 Έλληνες και η Αμάσεια με 42.000, από τους οποίους 18.000 Έλληνες.
β) Εκκλησιαστική κατάσταση – Εκπαίδευση.
Ο Πόντος ήταν χωρισμένος σε 6 μητροπόλεις:
1. τη μητρόπολη Τραπεζούντας με 84 σχολεία, 165 καθηγητές και δασκάλους και 6.800 μαθητές και μαθήτριες,
2. τη μητρόπολη Ροδοπόλεως με 55 σχολεία, 87 καθηγητές και δασκάλους και 3.053 μαθητές και μαθήτριες,
3. τη μητρόπολη Κολωνίας με 88 σχολεία, 94 καθηγητές και δασκάλους και 4.900 μαθητές και μαθήτριες,
4. τη μητρόπολη Χαλδίας – Κερασούντας με 252 σχολεία, 322 καθηγητές και δασκάλους και 24.800 μαθητές και μαθήτριες,
5. τη μητρόπολη Νεοκαισαρείας με 182 σχολεία, 193 καθηγητές και δασκάλους και 12.800 μαθητές και μαθήτριες και
6. τη μητρόπολη Αμασείας με 376 σχολεία, 386 καθηγητές και δασκάλους και 23.600 μαθητές και μαθήτριες.
γ) Γενικά σε όλο τον Πόντο λειτουργούσαν 1.047 σχολεία με 1.247 καθηγητές και δασκάλους και 75.953 μαθητές και μαθήτριες. Ανάμεσα στα σχολεία περίφημο ήταν το Φροντιστήριο Τραπεζούντας, πραγματικός φάρος παιδείας και αγωγής με τεράστια ακτινοβολία, καθώς επίσης και το Φροντιστήριο Αργυρουπόλεως, το Λύκειο Γουμεράς, το Ημιγυμνάσιο Κερασούντας, το Γυμνάσιο Αμισού κλπ. Σε σύνολο επίσης 1.131 ναών, 22 μοναστηριών, 1.647 παρεκκλησίων και 1.459 κληρικών της εποχής αυτής περίφημα ήταν για τη διατήρηση και καλλιέργεια του θρησκευτικού φρονήματος και της παιδείας συνάμα τα μοναστήρια Παναγίας Σουμελά, Παναγίας Γουμερά, Αγίου Γεωργίου Περιστερεώτα, Αγίου Ιωάννου του Βαζελώνος κλπ.
Ιστορικά στοιχεία.
Άν και η ιστορία του Πόντου χάνεται στα βάθη των αιώνων με την Αργοναυτική εκστρατεία και τις πρώτες εγκαταστάσεις των Ελλήνων στα μέρη αυτά ευθύς αμέσως μετά τον Τρωϊκό πόλεμο (1100 π.Χ.), η καθαυτό ιστορία του διαφαίνεται από τις αρχές του Η’ π.Χ. αιώνα με την ίδρυση της Σινώπης από Μιλήσιους αποίκους το 785 π.Χ. και αργότερα των άλλων πόλεων: Τραπεζούντας (756 π.Χ.), Κερασούντας (700 π.Χ.), Αμισού (Σαμψούντας 600 π.Χ.), Κοτυώρων (Ορντού), Τριπόλεως κλπ.
Σε όλη τη μακρόχρονη διάρκεια της ζωής του (1100 π.Χ. –1922 μ.Χ.), ένα διάστημα 3.000 χρόνων, ο Πόντος υπήρξε ένα από τα σπουδαιότερα τμήματα του ελληνικού έθνους, στο οποίο ο ελληνισμός της περιοχής αυτής τόσο στα χρόνια της αρχαιότητας και του Μ. Αλεξάνδρου όσο και της ρωμαιοκρατίας και του Βυζαντίου και αυτής της τουρκοκρατίας (1461–1922) δεν έπαυσε να διατηρεί αλώβητη την εθνική του συνείδηση και ακμαίο και υπερήφανο το εθνικό του φρόνημα με ακλόνητη την πίστη στις ακατάλυτες προγονικές του παραδόσεις.
Μετά την λήξη του α’ παγκοσμίου πολέμου (1914-1918) και τη διακήρυξη των νικητών συμμάχων της ΕΝΤΕΝΤΕ για αυτοδιάθεση των λαών, εξέχοντες Πόντιοι (Κ. Κωνσταντινίδης κλπ) συνέλαβαν την ιδέα της δημιουργίας Ανεξάρτητης Δημοκρατίας του Πόντου με υπομνήματα και παραστάσεις προς τους εκπροσώπους των Μεγάλων Δυνάμεων, σχεδιάζοντας και χάρτη του «διεκδικούμενου Πόντου», για διευκόλυνση των συμμάχων. Δυστυχώς, το όνειρο αυτό δεν πραγματοποιήθηκε εξαιτίας κυρίως της αντιδράσεως των Μεγάλων Δυνάμεων.
Διωγμοί-Γενοκτονία.
Από την έκρηξη του α’ παγκοσμίου πολέμου (1914) ως την μικρασιατική καταστροφή (1922), οι Νεότουρκοι με τα σκληρά μέτρα που έλαβαν εναντίον των Ελλήνων του Πόντου με τη μέθοδο των εξοριών, βιασμών, σφαγών, εξανδραποδισμών και απαγχονισμών (κατά τον Πανάρετο Τοπαλίδη) εξόντωσαν:
α. κατά την περίοδο 1914-1918 170.576 Ποντίους
β. κατά την περίοδο 1918-1922 119.122 Ποντίους δηλαδή συνολικά 289.698 Ποντίουςποσοστό δηλαδή 41,56% σε σύνολο 697.000 Ελλήνων κατοίκων, ενώ κατά τον Γ.Βαλαβάνη οι απώλειες των Ποντίων σύμφωνα με τη Μαύρη Βίβλο του Κεντρικού Συμβουλίου των Ποντίων στην Αθήνα ανέρχονται σε 303.238 ως το 1922, και 353.000 ως το Μάρτιο του 1924, ποσοστό που ξεπερνάει το 50% του ολικού πληθυσμού των Ελλήνων του Πόντου.