Πολλές φορές έγινα αποδέκτης της ερώτησης τι σχέση έχομε εμείς οι Έλληνες του Πόντου με τους Λαζούς. Υπάρχουν ορισμένοι οι οποίοι ηθελημένα ή αθέλητα παραποιούν την ιστορία προσδιορίζοντας τους Πόντιους ως Λαζούς, υποστηρίζοντας μάλιστα την εκδοχή τους με κριτήριο την επωνυμία που προήλθε από την παρήχηση των δύο λέξεων Ελλάς ζει = Λαζοί.
Το θέμα ήρθε ξανά στην επιφάνεια με την κυκλοφορία ενός δίσκου με παραδοσιακή ποντική μουσική, αλλά με ανιστόρητους στίχους. Η εύηχη γλωσσολογική πλάνη εγκλώβισε πολλούς συμπατριώτες μας και στον ιστορικό Πόντο οι οποίοι ταύτιζαν τους Πόντιους με τους Λαζούς. Μπροστά σε αυτά τα δεδομένα συγκροτήθηκε τον Οκτώβριο του 1968 μια ευρεία σύσκεψη των εκπροσώπων των ποντιακών οργανώσεων Θεσσαλονίκης, η οποία εξέτασε το θέμα. Καρπός των συνεδριάσεων με μοναδικό θέμα την πλαστογράφηση της ιστορίας μας και του πολιτισμού μας υπήρξε η απόφαση να τεθεί τέλος στην ασυδοσία των ανιστόρητων, στιχουργών, καλλιτεχνών και να υποβληθεί στην Κυβέρνηση υπόμνημα για την καταδίκη των αποφάσεων του συγκεκριμένου δίσκου που άφηνε την υβριστική για τους Πόντιους εντύπωση ότι ανήκουν στην ίδια φυλή με τους αλλόθρησκους Λαζούς, τους απηνείς διώκτες και ηθικούς αυτουργούς της γενοκτονίας του ακριτικού Ελληνισμού. Γιατί η απουσία οποιασδήποτε φυλετικής σχέσης ανάμεσα στους Πόντιους και στους Λαζούς είναι δεδομένη.
Τα γεωγραφικά όρια της Λαζικής, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των ιστορικών, είναι ο ποταμός Φάσις στα βορειοανατολικά, υπάρχει όμως διχογνωμία για τα δυτικά όριά της, αφού ο Ξενοφών τα επεκτείνει στην Τραπεζούντα και ο Αρριανός στον Όφι.
Η φυλετική διαφορά είναι δεδομένη, αφού οι Πόντιοι είναι άποικοι από την Ιωνία και μάλιστα προέρχονται από την Μίλητο η οποία, σύμφωνα με τις μαρτυρίες του Ηρόδοτου, του Ξενοφώντα και του Στράβωνα αποίκισε τα παράλια του Ευξείνου, ενώ οι Λαζοί, κατά μία εκδοχή, έλκουν την καταγωγή τους από την Ασία και προερχόμενοι από εκεί εγκαταστάθηκαν στην Λαζική[1]. Στους Λαζούς αναφέρεται και ο Ξενοφώντας, τονίζοντας ότι κατά την κάθοδο των μυρίων του δέχτηκε απρόκλητη επίθεση από αυτούς, ενώ οι Έλληνες της Τραπεζούντας «της ελληνικωτάτης ταύτης πόλεως» τον φιλοξένησαν εγκάρδια. Οι Λαζοί σε όλη την ιστορική διαδρομή τους διακρίθηκαν για τον ληστρικό χαρακτήρα τους.
Η σύγχυση ανάμεσα στους Έλληνες του ιστορικού Πόντου και στους Λαζούς μπορεί να προσδιοριστεί χρονικά με αφετηρία τα Βυζαντινά χρόνια. Συγκεκριμένα αναφορά στο όνομα Λαζική έχομε το 380 μ.Χ όταν ο Μέγας Θεοδόσιος απονέμει για πρώτη φορά τον τίτλο του «Υπάτου της Κολχίδας και της Λαζικής», ενώ ο Προκόπιος γράφει στα χρόνια του Ιουστινιανού «Λαζοί τα μεν πρώτα γην Κολχίδα ώκουν». Είναι φανερό ότι την περίοδο εκείνη οι Λαζοί κατοικούσαν ανατολικά της σημερινής Λαζικής, και μόλις την περίοδο της οθωμανοκρατίας εισχωρούν στη Ριζούντα, αφαιμάζουν και αφελληνίζουν τα 105 χωριά της ελληνικής περιφέρειας και απλώνονται ανατολικά του Όφεως.
Οι Λαζοί προσήλθαν στον χριστιανισμό τον 6ο αιώνα, στα χρόνια του αυτοκράτορα Ιουστινιανού, όταν ο βασιλιάς τους ο Τζάθιος μετέβη στην Κωνσταντινούπολη. Από εκείνη τη χρονική στιγμή ξεκίνησε η συνειδητή ή ασυνείδητη ταύτισή τους με τους Πόντιους, αφού αποδόθηκε ιδιαίτερη σημασία σε εκκλησιαστικό επίπεδο στη θρησκευτική τους ταύτιση με τους Έλληνες και σε επίπεδο αμυντικού σχεδιασμού στη δυνατότητά τους να αποτελέσουν φραγμό στις επεκτατικές τάσεις των Περσών προς την κατεύθυνση της Τραπεζούντας. Αποτέλεσμα της σύγχυσης αυτής είναι η αναφορά των βυζαντινών χρονικογράφων, μετά το 1204 στους Κομνηνούς της Τραπεζούντας με το προσωνύμιο άρχοντες των Λαζών, γεγονός που πιστοποιεί την αμάθειά τους.
Οι πρώτοι επίσκοποι Λαζικής αναφέρονται από το 680 μΧ και συμμετέχουν στην Στ Οικουμενική Σύνοδο. Μέχρι τον 13ο αιώνα η Λαζική αποτέλεσε ξεχωριστή Μητρόπολη,μετά την ίδρυση όμως της αυτοκρατορίας της Τραπεζούντας υπάγεται στον Μητροπολίτη Τραπεζούντας ο οποίος διατηρεί τον τίτλο «Υπέρτιμος και Έξαρχος πάσης Λαζικής».Στα νεότερα χρόνια το όνομα των Λαζών περιλαμβάνει τα φύλα που κατοικούν δυτικά της Κολχίδας στον ποταμό Όφι, με αποτέλεσμα η Οθωμανική Αυτοκρατορία να προσδιορίζει τη διοίκηση του Ριζαίου ως Διοίκηση της Λαζικής.
Με την κατάλυση της ελληνικής αυτοκρατορίας και την κυριαρχία των Oθωμανών επιβλήθηκε από τον Σουλτάνο Μεχμέτ Δ την περίοδο που Μέγας Βεζύρης ήταν ο Μεχμέτ και Αχμέτ Κιοπρουλού ο βίαιος εξισλαμισμός, ενώ το μεγαλύτερο μέρος των Λαζών δέχτηκε τη μουσουλμανική θρησκεία, διαφοροποιούμενος έτσι και θρησκευτικά από τους Ελληνοπόντιους.
Μέχρι τον ρωσοοθωμανικό πόλεμο του 1878 το Λαζιστάν αποτελούσε αυτόνομη διοίκηση με έδρα διοικητού το Βατούμ. Το 1878, μετά την κατάληψη του Βατούμ από τους Ρώσους η πρωτεύουσα του Λαζιστάν μεταφέρθηκε στη Ριζούντα.
Μετά την κεμαλική μεταπολίτευση το Λαζιστάν έγινε νομός και απαγορεύτηκε από τις τουρκικές αρχές η χρησιμοποίηση του ονόματός του, γιατί θεωρήθηκε ότι αυτό προσέδιδε αφορμές για την αναγνώριση εθνοτήτων όπως αυτή των Λαζών έξω από τα όρια της τουρκικής επικράτειας.
Οι νεότεροι ερευνητές και συγκεκριμένα ο Δ. Η Οικονομίδης, στο βιβλίο του Ο Πόντος και τα δίκαια του εν αυτώ Ελληνισμού συγκρίνουν τη γλώσσα των Λαζών με αυτή των Γεωργιανών και ανακαλύπτουν συγγενικά στοιχεία εντάσσοντάς την στην Ιβηρική γλωσσική οικογένεια.
Η έρευνα όμως καταδεικνύει με τρόπο απόλυτο ότι δεν υφίσταται σχέση ανάμεσα στους Λαζούς και στους Πόντιους, αφού αυτοί έχουν δική τους γλώσσα, δικά τους ήθη και έθιμα. Εξάλλου σε όλη την ιστορική τους διαδρομή υπερασπίστηκαν την εθνοτοπική τους ταυτότητα καταδιώκοντας τον ελληνισμό στη λογική του πολύπλευρου ανταγωνισμού. Στο τέλος μάλιστα του 20ου αιώνα υπήρξαν οι φοβερότεροι πειρατές του ανατολικού τμήματος του Ευξείνου Πόντου.
Είναι λοιπόν αναγκαίο σήμερα να σταματήσει η ταύτιση των Ποντίων με τους Λαζούς. Τα αίτια μάλιστα στα οποία οφείλεται η συχνά επαναλαμβανόμενη χρήση της ομογενοποίησης των δυο εκ διαμέτρου αντιθέτων εθνοτήτων, αναζητούνται από τους Πόντιους μελετητές σε ύπουλες ενέργειες. Σύμφωνα με τις αποτιμήσεις κάποιων εκπροσώπων προσφυγικών σωματείων οι οποίες όμως επιστημονικά, όσο γνωρίζω, δεν έχουν ερευνηθεί, η ταύτιση επινοήθηκε από Βούλγαρους ιστορικούς για να απαξιωθεί η εγκατάσταση των Ποντίων στη Μακεδονία. Σύμφωνα με μια δεύτερη εκδοχή η ταύτιση στοχεύει στην απαξίωση των ίδιων των Ποντίων, αφού διαιωνίζεται από ανιστόρητους, οι οποίοι προσδίδουν στην ποντιακή φυλή τη ρετσινιά του απολίτιστου.
Το θέμα επανέρχεται πολλές φορές τα τελευταία χρόνια εξαιτίας της μορφωτικής μα ανεπάρκειας. Ο ελλαδοκεντρισμός όμως του Υπουργείου Παιδείας που στερεί τη δυνατότητα στη νεολαία μας να διδάσκεται την ιστορία του Οικουμενικού Ελληνισμού είναι μια από τις κύριες αιτίες ανάλογων επιστημονικών παρεξηγήσεων. Ευθύνη έχουν και οι πνευματικοί ταγοί των ποντιακών συλλόγων που δεν ενημερώνουν με ανάλογα ιστορικά σεμινάρια την ελληνική νεολαία. Είναι τραγικό να υπάρχουν πολλοί ακόμα και στους ποντιακούς κύκλους που αγνοούν την αλήθεια και υπερηφανεύονται με το προϊόν της παρήχησης Ελλάς ζει=Λαζοί. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το νεοελληνικό δίστιχο ‘ήρθανε για να μας πούνε η Ελλάδα πως δεν ζει. Ζει, ζει, ζει, φώναξαν οι Πόντιοι μαζί και μας βγάλανε Λαζοί.’ ‘Λαζοί είμες, Λαζοί είμες, Λαζιών σκυλ παιδία σα χέρια μουν κρατούμε μαχαίρια και σπαθία’ τα οποία καταδίκαζαν τα ποντιακά σωματεία με το Υπόμνημά τους προς τον Υπουργό υποδηλώνοντας την επιχειρούμενη φαλκίδευση της ταυτότητάς τους.
Παρόμοιες αποτιμήσεις πρέπει να εξαλειφθούν, αφού εκφράζουν μια αρνητική για τους Πόντιους αλλά και ανιστόρητη διάσταση. Η καταδίκη της είναι σημαντική για τον λαό του Πόντου, αφού οι πρωτοφανείς σε ένταση διωγμοί τους οποίους έχουν υποστεί από τον σφαγέα, Λαζό τη καταγωγή , Τοπάλ Οσμάν, επιτάσσουν μια άλλη αντιμετώπιση των ιστορικών μυθευμάτων που χαλκεύουν την ιστορική αλήθεια.