H υπόθεση Ergenekon δημιουργεί απορίες και ερωτηματικά ακόμη και σε βετεράνους της τουρκικής πολιτικής σκηνής εντός της γείτονας χώρας. Στο διεθνή δε Τύπο, οι ανταποκριτές που καλύπτουν δημοσιογραφικά τα τεκταινόμενα στην Τουρκία προτιμούν τη «καραμέλα» σύγκρουσης Κεμαλιστών – Ισλαμοδημοκρατών έναντι μιας αναλυτικής και εμπεριστατωμένης προσέγγισης των εξελίξεων. Ακόμη και οι Τούρκοι δημοσιογράφοι παραπονούνται για τα «επιδερμικά ρεπορτάζ» των ξένων συναδέλφων τους…Άλλωστε τι να αφήσεις και τι να σχολιάσεις για την Ergenekon.
Η Ελλάς είναι γεωγραφικά και ιστορικά καταδικασμένη να γειτνιάζει με ένα δύστροπο και εσωστρεφή γείτονα που λέγεται Τουρκία. Το οικονομικό, γεωγραφικό και δημογραφικό μέγεθος της δημιουργεί πονοκέφαλο στους όποιους «σοβαρούς» ιθύνοντες έχουν απομείνει στη χώρα μας. Αναφέρω ενδεικτικά μελέτη του Πανεπιστημίου Sabanci η οποία προβλέπει ότι ο πληθυσμός της Τουρκίας θα φτάσει τα 90 εκ. ψυχές το 2025 (σε 15 χρόνια δηλαδή) και τα 98 εκ. ψυχές το 2050. Την ίδια στιγμή 1 στους 2 πολίτες της Τουρκίας θα είναι μικρότερος των 35 ετών. Η Ελλάς υπολογίζεται να έχει (το 2050) 9 εκ. ψυχές με τη συντριπτική πλειοψηφία αυτών πάνω από 45 ετών. Οι αριθμοί μιλούν από μόνοι τους και οι ειδικοί κρούουν χρόνια τώρα το καμπανάκι για την Ελλάδα των δεκαετιών που έρχονται.
Θα επιχειρήσουμε μία πρώτη ανάλυση των εξελίξεων στην Εrgenekon προκειμένου να γνωρίσουμε τις εσωτερικές ισορροπίες στην Τουρκία. Πρέπει να τονιστεί για μία ακόμη φορά ότι δε σχετίζονται τα παιχνίδια εξουσίας και οι συλλήψεις / προσαγωγές στη γείτονα χώρα ούτε με τις προκλήσεις στο Αιγαίο και την Αν. Μεσόγειο ούτε τις συνομιλίες για το Κυπριακό. Η Ergenekon προσφέρει όμως πληροφορίες που προβάλλουν την πραγματική κατάσταση στην Άγκυρα όπου λαμβάνονται οι αποφάσεις και χαράζονται πολιτικές που μας αφορούν άμεσα.
Από τις μέχρι σήμερα εξελίξεις προκύπτουν τα παρακάτω συμπεράσματα:
- Η Ergenekon αποτελεί το πλέον επιχειρησιακό τμήμα / παρακλάδι του «βαθύ κράτους» (derin devlet) το οποίο κάνει την εμφάνιση του στη πολυκομματική κοινοβουλευτική περίοδο (από το 1946) με τα γεγονότα της 5-6 Σεπτεμβρίου 1955 στην Κων/πολη.
- Η έννοια Ergenekon πρωτοεμφανίζεται στα τέλη της δεκαετίας του ’90. Ο απόστρατος Veli Kucuk (ιδρυτής της παραστρατιωτικής JITEM στα πλαίσια της Χωροφυλακής -Jandarma) χρησιμοποιεί δομές και ανθρώπους-πληροφοριοδότες προκειμένου να στελεχώσει την Ergenekon.
- Η Ergenekon αποτελείται από αυτόνομα κλιμάκια τόσο ιδεολογικής προπαγάνδας και παραπληροφόρησης όσο και από επιχειρησιακές μονάδες για δολοφονίες και προβοκάτσια. Τα στελέχη του ενός κλιμακίου δε γνωρίζουν τα στελέχη του άλλου προκειμένου να μην υπάρξουν διαρροές.
- Τόσο η Κρατική Ασφάλεια (Αστυνομία) όσο και η ΜΙΤ (Εθνική Υπηρεσία πληροφοριών) παρακολουθούν τις κινήσεις της Ergenekon από τις αρχές του 2000. Λόγω έλλειψης πολιτικής βούλησης (κυβερνήσεις κεμαλιστών) οι έρευνες δεν οδηγούν την οργάνωση στη δικαιοσύνη.
- Το ΑΚΡ του Ερντογάν παρακουθεί στενά την Ergenekon από το 2002 και μετά. Οι επιθέσεις στην εφημερίδα Cumhurriyet, στο ΣτΕ, σε βιβλιοπωλείο στο Semdinli της ΝΑ Τουρκίας αλλά και η δολοφονία του Hrank Dink θα οδηγήσουν σε εντατικοποίηση των ακροάσεων και παρακολουθήσεων των μελών της Ergenekon κυρίως από την Αστυνομία. Η τελευταία υπάγεται και ελέγχεται από το Υπ. Εσ της κυβερνήσης Ερντογάν και όχι από το Στρατό.
- Οι μέχρι σήμερα εμπλεκόμενοι στην Ergenekon προέρχονται από τον ευρύτερο κεμαλικό ιδεολογικό χώρο (δεξιοί και αριστεροί) και από συγκεκριμένους επαγγελματικούς χώρους: Ακαδημαϊκοί, δημοσιογράφοι, στρατιωτικοί, αστυνομικοί, εισαγγελείς. Κοινό σημείο αναφοράς τους είναι η προστασία του κοσμικού κράτους και της Τουρκικής Δημοκρατίας Κεμαλικού τύπου.
- Καθίσταται σαφές ότι η Εrgenekon απέκτησε μαζικότητα στις τάξεις της μετά την εκλογική νίκη του ΑΚΡ το 2002 και την άνοδο στην εξουσία της κοινότητας (cemaat) του ιμάμη Fethullah Gulen.
- Τα στελέχη της Ergenekon με στρατιωτική ιδιότητα, είτε απόστρατοι είτε σε υπηρεσία, είχαν ως επιλογή την αποχώρηση της Τουρκίας από το ΝΑΤΟ και τη σύναψη στρατηγικής συνεργασίας με τη Ρωσία του Πούτιν και την Κίνα. Ο Perincek, γραμματέας του Εργατικού Κόμματος (ήδη προφυλακισμένος) λειτουργούσε ως σύνδεσμος στην προσέγγιση μεταξύ Ergenekon και του κινήματος Eurasia που στηρίζει την ηγεσία της Μόσχας.
- Η κατάληψη της εξουσίας (στη Μόσχα) από την ομάδα Πούτιν το 2000 αλλά και ο πόλεμος στο Ιράκ (2003) από τις ΗΠΑ θεωρούνται ως καταλυτικοί παράγοντες για την ιδεολογική στροφή της Εrgenekon περί των διεθνών σχέσεων της Τουρκίας.
- Yπάρχει "πόλεμος εξουσίας" μεταξύ Κρατικής Ασφάλειας (Αστυνομίας) - ΜΙΤ και υπηρεσιών πληροφοριών της Στρατοχωροφυλακής και του Στρατού. Εντός κάθε Σώματος Ασφαλείας υπάρχει εσωτερικό φακέλωμα με βάση τις ιδεολογικές και θρησκευτικές πεποιθήσεις των μελών τους.
Τούρκοι αναλυτές εκτιμούν ότι τόσο η αποστασιοποίηση των φιλελεύθερων διανοουμένων από το ΑΚΡ λόγω ευρωπαϊκού αδιεξόδου αλλά και το γεγονός ότι η υπόθεση Ergenekon αρχίζει να «ξεχειλώνει» με ατέρμονες προσαγωγές-συλλήψεις αλλά και χρονοβόρες δίκες θα γυρίσει μπουμερανκ για το ΑΚΡ του Ερντογάν. Η κοινή γνώμη σε συνδυασμό με την οικονομική κρίση και την αυξανόμενη ανεργία θα απαιτήσει «σταθερότητα» την οποία κάποιοι θα τρέξουν να την αναζητήσουν στους παραδοσιακούς προστάτες της Κεμαλικής Τουρκίας….και ο νοών νοείτο.