Τα ωτία (αυτιά,χορδοδέτες,τρία στον αριθμό,όσα και οι χορδές)
Η γούλα (λαιμός)
Η γλώσσα ή σπαρέλ ή σπαλέρ
Τα τρυπία (τρύπες ,4 στο καπάκι,2 στο επάνω μέρος και 2 κάτω, δεξιά και αριστερά από τις χορδές).
Τα μάγλα (μάγουλα,έχουν δύο τρύπες , μία στα επάνω και μία στο κάτω μέρος)
Το καπάκ(καπάκι)
Η ράχια (ράχη)
Ο γάιδιαρον (επάνω του ακουμπούν οι χορδές)
Τα κόρδας (χορδές).Αρχικά ήταν αποξηραμένα έντερα ζώου, έπειτα έγιναν μεταξωτές και από το 1920 μεταλλικές.
Τα ρωθώνια ή σκωλέκια (ρουθούνια ή σκουλήκια)
Το παλληκάρ (παλικάρι) το οποίο χρησιμεύει για να στερεώνονται οι χορδές.
Το στουλάρ, είναι το ξύλο που βρίσκεται μέσα στο σκάφος της λύρας. Από τη μία πλευρά ακουμπάει στην πλάτη και από την άλλη στο καπάκι, από τα δεξιά πλευρά, όπως βλέπουμε τη λύρα, κάτω ακριβώς από τον «γάιδαρο» και δίπλα από το δεξί «ρουθούνι», συνήθως στο μέσον, ώστε να ξεχωρίζει τις ψιλές φωνές από τις χαμηλές(ζιλ-καπάν).
Το μέγεθος της λύρας (κεμεντζέ) ήταν συνήθως 45-60 εκατοστά . Από το λαιμό (γούλα) μέχρι το σημείο όπου τοποθετείτο ο γάιδαρος ήταν τα δύο τρίτα του μεγέθους της λύρας χωρίς το κεφάλι, το δε πλάτος της ήταν 7-11 εκατ., όσο ήταν και το μέγεθος του λαιμού.Στην περιοχή της Ματσούκας
Η ποντιακή λύρα είναι από τα λίγα αυτοσυνοδευόμενα μουσικά όργανα. Τα κύρια χαρακτηριστικά της ακούσματα είναι: τα διαστήματα της 4ης και 5ης καθαρά, συνοδευόμενα από τρίλιες. Τα διαστήματα είναι αρμονικά και σε ορισμένες περιπτώσεις μελωδικά. Στα αρμονικά διαστήματα ο ισοκράτης είναι εναλλασσόμενος, ενώ στα μελωδικά είναι συνεχόμενος. Στην δεύτερη περίπτωση έχουμε, εκτός από τα προαναφερθέντα διαστήματα 4ης και 5ης καθαρά, και τα διαστήματα 6ης μικρής και μεγάλης 7ης ελαττωμένης και 8ης καθαρά. Τα διαστήματα, λόγω της ιδιομορφίας της ποντιακής μουσικής, έχουν πολλές φορές ηχομοριακή αλλοίωση.
1.Η ποντιακή λύρα είναι η μοναδική που παίζεται με την ψίχα των δακτύλων, και όχι με το νύχι όπως η κρητική, η πολιτική, η θρακιώτικη, η νησιώτικη κ.α.
1.Ο κύριος τρόπος παιξίματος είναι διπλόχορδος (δάκτυλα και δοξάρι)που θεωρείται και ο γνησιότερος. Σε αυτήν την περίπτωση η μία χορδή δίνει τη μελωδία και η άλλη τη συνοδεία, δημιουργώντας έτσι τα μουσικά διαστήματα που αναφέραμε παραπάνω.
1.Ο μονόχορδος τρόπος, ο οποίος χωρίζεται σε δύο κατηγορίες: α) το μονόχορδο παίξιμο με το δοξάρι, ενώ τα δάχτυλα πατάνε δύο χορδές ταυτόχρονα, απομονώνοντας τη δεύτερη που δημιουργεί τον ισοκράτη. Β) η κλασική μονοχορδία, όπου δάχτυλα και δοξάρι παίζουν μία χορδή. Η διαφορά των δύο παραπάνω είναι στο ηχόχρωμα.
Τρόποι χορδίσματος
1.Το χόρδισμα της ποντιακής λύρας είναι σε διαστήματα 4ης καθαρά(κλασικός τρόπος)π.χ.πρώτη χορδή Λα(Ζιλ), δεύτερη χορδή Μι(Μεσαία), Τρίτη χορδή Σι(Καπάν).
1.Μίμηση του αγγείου ή τουλούμ(γκάιντας):Πρώτη χορδή Λα(Ζιλ), δεύτερη χορδή Λα(Μεσαία) ταυτόχρονα με την πρώτη, Τρίτη χορδή Μι(Καπάν).
1.Πρώτη χορδή Λα(Ζιλ), δεύτερη χορδή Μι(Μεσαία), Τρίτη χορδή Μι(Καπάν) ταυτόχρονα με τη δεύτερη.
1.Πρώτη χορδή Λα(Ζιλ), δεύτερη χορδή Μι(Μεσαία), Τρίτη χορδή Λα(Καπάν) ογδόη χαμηλότερα.
Στα χορδίσματα με την μίμηση του αγγείου παίζουμε ταυτοφωνίες συνεχόμενες και σε άλλες περιπτώσεις η πρώτη χορδή έχει την μελωδία και η δεύτερη τον μόνιμο ισοκράτη σαν συνοδεία.(Μιχάλης Καλιοντζίδης)
ΜΕΓΑΛΟΙ ΛΥΡΑΡΗΔΕΣ
ΓΕΝΝΗΜΕΝΟΙ ΠΡΙΝ ΤΟ 1910
ΣΤΑΥΡΗΣ ΠΕΤΡΙΔΗΣ ΦΑΝΤΑΚ ΤΡΑΠΕΖΟΥΝΤΑΣ
ΣΑΒΒΕΛΗΣ ΓΙΑΚΟΥΣΤΙΔΗΣ ΙΜΕΡΑ
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΤΕΝΙΔΗΣ ΠΑΝΤΣΟΝ
ΗΛΙΑΣ ΛΑΖΑΡΙΔΗΣ ΑΛΙΣΟΦΙ ΚΑΡΣ
ΠΑΥΛΟΣ ΣΤΕΦΑΝΙΔΗΣ ΜΟΥΖΕΝΑ
ΙΩΑΝΝΗΣ ΤΣΟΡΤΑΝΙΔΗΣ ΤΣΟΡΤΑΝΙΚΑΣ ΣΑΝΤΑ
ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΡΟΚΟΠΙΔΗΣ ΑΤΡΑ ΑΡΓΥΡΟΥΠΟΛΗΣ
ΓΕΡΙΚΑΣ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΙΔΗΣ ΜΟΥΖΕΝΑ
ΑΓΑΘΟΚΛΗΣ ΣΕΛΑΛΙΔΗΣ ΟΡΝΤΟΥ
ΧΡΗΣΤΟΣ ΣΗΜΑΙΟΦΟΡΙΔΗΣ ΜΑΪΡΑΧΤΑΡΤΣ ΚΡΩΜΝΗ
ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΑΣ ΑΘΑΝΑΣΙΑΔΗΣ ΜΑΤΣΟΥΚΑ
ΙΩΑΝΝΗΣ ΜΑΧΑΙΡΟΠΟΥΛΟΣ ΧΑΝΤΖΑΡΤΣ ΜΟΥΖΕΝΑ
ΣΑΒΒΑΣ ΙΩΣΗΦΙΔΗΣ ΑΤΑΠΑΖΑΡ
ΔΗΜΟΣ ΟΥΣΤΑΜΠΑΣΙΔΗΣ ΒΕΛΒΕΛΕΣ ΚΡΩΜΝΗ
ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΑΜΟΙΡΙΔΗΣ ΑΜΟΙΡΟΓΛΗΣ ΤΡΑΠΕΖΟΥΝΤΑ
ΠΑΥΛΟΣ ΜΟΥΡΑΤΙΔΗΣ ΚΙΟΥΛΕΠΕΡΤ ΑΡΤΑΧΑΝ
ΠΑΥΛΟΣ ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ ΚΑΡΣ
ΙΩΑΝΝΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΙΔΗΣ ΒΡΙΓΚΟΝ ΛΥΚΑΣΤΗ ΑΡΓΥΡΟΥΠΟΛΗΣ
ΙΩΑΝΝΗΣ ΑΔΑΜΙΔΗΣ ΑΤΡΑ ΑΡΓΥΡΟΥΠΟΛΗΣ
ΕΥΣΤΑΘΙΟΣ ΓΟΥΛΤΙΔΗΣ ΠΑΝΤΖΑΡΟΤ ΚΑΡΣ
ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΧΑΛΥΒΟΠΟΥΛΟΣ ΜΑΤΣΟΥΚΑ
ΙΩΑΝΝΗΣ ΑΘΑΝΑΣΙΑΔΗΣ ΚΟΛΟΜΥΤΣ ΤΡΑΠΕΖΟΥΝΤΑ
ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΙΔΗΣ ΠΑΝΤΣΟΝ ΚΙΟΛΑ ΚΑΡΣ
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΥΡΙΑΖΗΣ ΞΥΜΥΤΣ ΚΡΩΜΝΗ
ΣΤΥΛΙΑΝΟΣ ΚΑΡΟΛΙΔΗΣ ΤΣΑΛΠΟΥΡΤΣ ΓΙΑΛΑΓΟΥΤΣΑΜ ΚΑΡΣ
ΝΑΘΑΝΑΗΛ ΠΑΠΑΚΟΣΜΙΔΗΣ ΧΑΤΖΗΚΑΣ ΚΡΩΜΝΗ
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΤΣΑΛΙΚΙΔΗΣ ΤΣΑΛΙΚΤΣ ΚΟΥΤΟΥΛΑ ΜΑΤΣΟΥΚΑΣ
ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΟΥΓΙΟΥΜΤΖΙΔΗΣ ΚΙΟΥΛΕΠΕΡΤ ΑΡΤΑΧΑΝ
ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΚΟΥΣΙΔΗΣ ΑΓΟΥΡΖΕΝΟΝ ΜΑΤΣΟΥΚΑΣ
ΛΑΖΑΡΟΣ ΝΙΚΟΛΑΪΔΗΣ ΑΖΑΤ ΚΑΡΣ
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΔΗΣ ΡΩΣΙΑ
ΧΡΗΣΤΟΣ ΧΟΝΔΡΟΠΟΥΛΟΣ ΡΩΣΙΑ
ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΣ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΙΔΗΣ ΑΡΓΥΡΟΥΠΟΛΗ
ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΣΙΑΜΙΔΗΣ ΣΑΜΑΛΟΓΛΗΣ ΜΕΣΑΡΕΑΣ ΤΡΑΠΕΖΟΥΝΤΑΣ
ΛΑΖΑΡΟΣ ΣΕΛΑΛΙΔΗΣ ΟΡΝΤΟΥ
ΣΠΥΡΟΣ ΤΑΝΙΜΑΝΙΔΗΣ ΙΜΕΡΑ
ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΧΕΙΜΩΝΙΔΗΣ ΣΑΝΤΑ
ΜΙΛΤΙΑΔΗΣ ΜΠΑΛΤΑΤΖΗΣ ΙΜΕΡΑ
ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΑΔΑΜΙΔΗΣ ΚΙΟΛΑ ΚΑΡΣ
ΓΕΡΙΚΑΣ ΜΑΥΡΟΠΟΥΛΟΣ ΓΑΡΑΛΗΣ ΚΡΩΜΝΗ
ΝΙΚΟΣ ΠΑΠΑΒΡΑΜΙΔΗΣ ΚΡΩΜΝΗ
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΗΡΥΚΟΠΟΥΛΟΣ ΒΑΪΖΟΓΛΗΣ ΚΑΠΙΚΙΟΪ ΜΑΤΣΟΥΚΑΣ
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ ΠΛΑΤΑΝΑ
ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ ΤΟΤΟΝ ΤΣΑΠΙΚ ΚΑΡΣ
ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΠΑΤΑΡΙΔΗΣ ΠΑΤΑΡΟΝ ΑΝΩ ΜΑΤΣΟΥΚΑ
ΠΟΡΦΥΡΙΟΣ ΠΟΡΦΥΡΙΑΔΗΣ ΠΥΛΟΝ ΒΑΡΕΝΟΥ
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΟΖΙΔΗΣ ΚΙΟΛΑ ΚΑΡΣ
ΓΕΝΝΗΜΕΝΟΙ ΜΕΤΑΞΥ 1910 - 1930
ΓΩΓΟΣ ΠΕΤΡΙΔΗΣ ΤΡΑΠΕΖΟΥΝΤΑ ΚΑΛΑΜΑΡΙΑ
ΧΡΗΣΤΟΣ ΒΕΝΙΑΜΙΔΗΣ ΡΟΔΟΧΩΡΙ ΝΑΟΥΣΑΣ
ΑΛΕΚΟΣ ΑΚΡΙΒΟΠΟΥΛΟΣ ΠΑΛΑΤΙΤΣΙΑ ΒΕΡΟΙΑΣ
ΗΛΙΑΣ ΣΕΒΑΣΤΟΠΟΥΛΟΣ ΓΕΪΤΣΑ ΚΑΡΣ ΜΕΛΒΟΥΡΝΗ
ΧΡΗΣΤΟΣ ΑΪΒΑΖΙΔΗΣ ΑΪΒΑΗΣ ΑΡΓΑΛΙ ΤΡΑΠΕΖΟΥΝΤΑΣ ΚΟΛΧΙΚΟ ΛΑΓΚΑΔΑ
ΚΩΣΤΙΚΑΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ ΡΩΣΙΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
ΣΤΥΛΛΟΣ ΤΑΡΑΤΣΙΔΗΣ ΚΟΥΝΑΚΑΛ Α.ΜΑΤΣΟΥΚΑΣ ΒΕΡΟΙΑ
ΚΛΕΑΝΘΗΣ ΚΟΥΣΙΔΗΣ ΡΩΣΙΑ ΚΙΛΚΙΣ
ΜΗΤΑΣ ΤΑΥΡΙΔΗΣ ΡΩΣΙΑ ΛΑΓΚΑΔΑΣ
ΕΥΘΥΜΙΟΣ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ ΚΙΟΛΑ ΚΑΡΣ ΚΙΛΚΙΣ
ΙΩΑΝΝΗΣ ΓΙΑΚΟΥΣΤΙΔΗΣ ΙΜΕΡΑ ΚΑΛΑΜΑΡΙΑ
ΣΑΜΨΩΝ ΚΑΡΑΪΛΑΝΙΔΗΣ ΑΓ.ΠΑΝΤΕΛΕΗΜΩΝ ΚΙΛΚΙΣ
ΣΤΑΘΗΣ ΑΜΑΡΑΝΤΙΔΗΣ ΣΟΥΜΟΥΛΤΣ ΑΝΩ ΜΑΤΣΟΥΚΑ ΚΑΠΝΟΧΩΡΙ ΚΟΖΑΝΗΣ
ΗΛΙΑΣ ΜΑΥΡΟΠΟΥΛΟΣ ΚΑΛΛΙΘΕΑ ΑΘΗΝΩΝ
ΑΛΕΚΟΣ ΑΛΒΕΡΑΤΣΙΔΗΣ ΑΓ.ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΚΙΛΚΙΣ
ΑΝΕΣΤΗΣ ΑΪΒΑΖΙΔΗΣ ΚΟΛΧΙΚΟ ΛΑΓΚΑΔΑ
ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΛΑΖΑΡΙΔΗΣ ΑΛΗΣΟΦΙ ΚΑΡΣ ΜΑΥΡΟΠΗΓΗ ΠΤΟΛΕΜΑΙΔΑΣ
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΠΑΠΑΚΟΣΜΙΔΗΣ ΚΑΛΑΜΑΡΙΑ
ΙΣΑΑΚ ΧΡΥΣΑΝΘΟΠΟΥΛΟΣ ΠΟΛΥΔΕΝΤΡΙ ΛΑΓΚΑΔΑ
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΠΟΤΣΙΔΗΣ ΠΟΛΥΜΥΛΟ ΚΟΖΑΝΗΣ
ΚΟΛΙΑΣ ΚΡΟΥΚΛΙΔΗΣ ΚΟΥΜΠΑΝ ΡΩΣΙΑΣ ΠΟΛΥΚΑΣΤΡΟ ΚΙΛΚΙΣ
ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΟΫΣΙΔΗΣ ΠΟΛΥΔΕΝΤΡΙ ΛΑΓΚΑΔΑ
ΑΝΕΣΤΗΣ ΑΘΑΝΑΣΙΑΔΗΣ ΚΙΛΚΙΣ
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΥΡΙΑΖΗΣ ΞΗΡΟΒΡΥΣΗ ΚΙΛΚΙΣ
ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΡΩΣΙΑ ΛΑΓΚΑΔΑΣ
ΣΩΚΡΑΤΗΣ ΠΑΥΛΙΔΗΣ ΤΕΡΠΥΛΟΣ ΚΙΛΚΙΣ
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΠΑΓΚΟΖΙΔΗΣ ΚΟΙΛΑΔ A ΤΡΑΠΕΖΟΥΝΤΑΣ ΓΕΡΑΚΑΡΟΥ ΛΑΓΚΑΔΑ
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΤΙΤΟΠΟΥΛΟΣ ΓΕΡΑΚΑΡΟΥ ΛΑΓΚΑΔΑ
ΗΛΙΑΣ ΚΕΜΕΝΤΖΕΤΣΙΔΗΣ Κ.ΒΡΥΣΗ ΓΙΑΝΝΙΤΣΩΝ
ΣΤΑΘΗΣ ΠΟΡΦΥΡΙΔΗΣ ΞΗΡΟΒΡΥΣΗ ΚΙΛΚΙΣ
ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΑΜΒΡΟΣΙΑΔΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΚΑΡΣ ΠΤΟΛΕΜΑΪΔΑ
ΠΑΥΛΟΣ ΤΟΡΝΙΚΙΔΗΣ ΜΑΥΡΟΛΕΥΚΗ ΔΡΑΜΑΣ
ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΠΑΤΟΥΛΙΔΗΣ ΑΓΟΥΡΣΑ ΜΑΤΣΟΥΚΑΣ ΠΕΡΙΘΩΡΙ ΔΡΑΜΑΣ
ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΦΩΚΑΣ ΧΕΡΣΟ ΚΙΛΚΙΣ
ΓΕΝΝΗΜΕΝΟΙ ΜΕΤΑ ΤΟ 1930
ΓΙΩΡΓΟΥΛΗΣ ΚΟΥΓΙΟΥΜΤΖΙΔΗΣ ΚΡΥΑ ΒΡΗΣΗ ΓΙΑΝΝΙΤΣΩΝ
ΓΙΩΡΓΟΥΛΗΣ ΚΟΥΣΙΔΗΣ ΜΑΥΡΟΡΑΧΗ ΛΑΓΚΑΔΑ
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΑΣΛΑΝΙΔΗΣ ΚΑΛΑΜΑΡΙΑ
ΓΙΩΡΓΟΣ ΑΜΑΡΑΝΤΙΔΗΣ ΣΟΥΜΟΥΛΙΚΑΣ ΚΑΠΝΟΧΩΡΙ ΚΟΖΑΝΗΣ
ΝΙΚΟΣ ΤΣΑΛΙΚΙΔΗΣ ΜΑΥΡΟΡΑΧΗ ΛΑΓΚΑΔΑ
ΝΙΚΟΣ ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ ΑΜΜΟΧΩΡΙ ΦΛΩΡΙΝΑΣ
ΤΑΚΗΣ ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ ΦΛΩΡΙΝΑ
ΖΩΗ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΙΔΟΥ ΤΡΙΑΔΙ ΣΕΡΡΩΝ
ΚΩΣΤΙΚΑΣ ΤΣΑΚΑΛΙΔΗΣ ΣΚΑΛΩΤΗ ΔΡΑΜΑΣ
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΛΑΣΤΑΡΙΔΗΣ ΤΣΑΝΑΚΑΛΗΣ ΚΑΛΑΜΑΡΙΑ
ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΑΡΥΠΙΔΗΣ ΑΡΣΕΝΙ ΣΚΥΔΡΑΣ
ΧΡΗΣΤΟΣ ΧΡΥΣΑΝΘΟΠΟΥΛΟΣ Κ.ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΟ ΕΔΕΣΣΑΣ
ΠΟΛΥΧΡΟΝΗΣ ΑΪΒΑΖΙΔΗΣ ΚΟΛΧΙΚΟ ΛΑΓΚΑΔΑ
ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΤΟΥΛΓΑΡΙΔΗΣ ΓΙΑΝΝΙΤΣΑ
ΦΙΛΑΡΕΤΟΣ ΜΑΥΡΟΠΟΥΛΟΣ ΕΠΙΣΚΟΠΗ ΝΑΟΥΣΗΣ
ΤΑΣΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΑΔΗΣ ΚΑΤΩΧΩΡΙ ΚΑΒΑΛΑΣ
ΔΑΜΙΚΟΣ ΙΩΣΗΦΙΔΗΣ ΚΑΛΑΜΑΡΙΑ
ΚΩΣΤΑΚΗΣ ΠΕΤΡΙΔΗΣ ΚΑΛΑΜΑΡΙΑ
ΑΝΕΣΤΗΣ ΜΩΥΣΙΔΗΣ ΠΟΛΥΔΕΝΤΡΙ ΛΑΓΚΑΔΑ
ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΟΥΓΙΟΥΜΤΖΙΔΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΚΟΥΓΙΟΥΜΤΖΙΔΗΣ ΝΕΑ ΖΩΗ ΕΔΕΣΣΑΣ
ΑΡΧΙΜΗΔΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΔΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΝΟΙ ΒΕΡΟΙΑΣ