Sunday, April 14, 2013

Ποντιακή Κουζίνα




Οι συνταγές που παραθέτουμε είναι απο το group <<ΠΟΝΤΙΑΚΕΣ ΣΥΝΤΑΓΕΣ>> στο facebook ευχαριστούμε όλους όσους προσθέτουν εκεί συνταγές και σας τις παρουσιάζουμε.



Η Ποντιακή κουζίνα  βλέπουμε ότι δεν περιλαμβάνει συχνή χρήση κρέατος, τα δε τυροκομικά της παρασκευάζονται αποκλειστικά από αγελαδινό γάλα. Η απουσία των αμνοεριφίων οφείλεται στην ιδιαίτερη διαμόρφωση των δασών που αποτελούνται από υψηλά δένδρα. Τα βοοειδή όπως είναι φυσικό δεν ήταν ζώα που εύκολα αποφασίζεις να τα σφάξεις μια και το καθένα αποτελούσε στο παρελθόν σημαντικό περιουσιακό στοιχείο του ιδιοκτήτη του, αφού εκτός από την παραγωγή γάλακτος ήταν και σημαντικό υποζύγιο. Θα βρούμε πολύ γάλα, βούτυρο και τυροκομικά να νοστιμίζουν τα ζυμαρικά και τις πίτες.
Η ανεπτυγμένη κτηνοτροφία (κυρίως αγελαδοτροφεία) παρείχε αφθονία γαλακτοκομικών προϊόντων, ενώ αντίστοιχα πληθωρικές ήταν η μελισσοκομία και η πτηνοτροφία, που σε συνδυασμό με το ψάρεμα στις πλούσιες θάλασσες της περιοχής, εξασφάλιζαν το διαιτολόγιο για τους κατοίκους της. Η αλήθεια είναι ότι η επάρκεια σε βασικά είδη διατροφής δεν σημαίνει και υπεραφθονία. Έτσι διαμορφώθηκε μία κουζίνα βασισμένη περισσότερο στην τέχνη της νοικοκυράς και λιγότερο στα πλούσια υλικά.

Όλα τα παράλια της Μαύρης Θάλασσας και η ενδοχώρα της βορείου Μ. Ασίας ονομάζονται «Πόντος». Εκεί ήκμασαν κατά το παρελθόν μεγάλες ελληνικές πόλεις και η περιοχή χαρακτηρίζονταν από την ιδιαιτέρως ανεπτυγμένη γεωργία, την κτηνοτροφία, την αλιεία και το εμπόριο, όπως και οι περισσότερες περιοχές ακριτών του ελληνισμού.
Ο Πόντος είχε ποικιλία γεωργικών και κτηνοτροφικών προϊόντων, πλούσια αλιεία και ναυπηγική και ανεπτυγμένο εμπόριο. Παρήγαγε σε μεγάλες ποσότητες αραβόσιτο, κριθάρι, βρώμη, σιτάρι, λινάρι, όσπρια, ρύζι, φουντούκια, καρύδια, κάστανα, κεράσια, μήλα, αχλάδια. Περιζήτητος στις Ευρωπαϊκές αγορές ήταν ο καπνός της Πάφρας και της Σαμψούντας, πολύτιμη επίσης ήταν η ξυλεία από τις βουνίσιες καρυδιές και υπήρχε αφθονία παραγωγής σε τυριά, βούτυρο, μέλι και αυγά. Τέλος, ο θαλάσσιος πλούτος διευκόλυνε την διατροφή των λαϊκών τάξεων.

Όπως ήταν φυσικό, οι διατροφικές παραδόσεις των Ποντίων διαμορφώθηκαν από τις γεωγραφικές και κλιματολογικές συνθήκες της περιοχής που κατοικούσαν αφού τα τοπικά προϊόντα υπήρξαν πάντοτε η βάση της διατροφής τους. Στα χωριά και στις κωμοπόλεις κυριαρχούσαν τα γεωργικά και κτηνοτροφικά προϊόντα ενώ στα παράλια οι κάτοικοι είχαν την ευτυχία να γεύονται τα νοστιμότατα ψάρια της Μαύρης Θάλασσας.

Η αφθονία των γεωργικών και κτηνοτροφικών προϊόντων οδήγησε τις νοικοκυρές του Πόντου στη δημιουργία συνταγών που προέκυψαν από την ανάμιξη γαλακτοκομικών προϊόντων με τα παράγωγα των σιτηρών, καλαμποκάλευρο, κριθάρι, σιτάρι, πλιγούρι, κορκότο. Η κουζίνα των μεγαλοαστών στα μεγάλα εμπορικά κέντρα στην Τραπεζούντα, Σαμψούντα και την Κερασούντα έφερε έντονες Ρωσικές επιρροές. Τα πιροσκία ( πιτάκια από πατάτα και κιμά) τα πλινία και η σούπα μπορτς είναι μερικές από τις ρώσικες συνταγές που καθιερώθηκαν στην ποντιακή κουζίνα.

Η απλή και ανεπιτήδευτη κουζίνα του αγροτικού χώρου και των λαϊκών τάξεων είχε έντονο τοπικό χαρακτήρα που διαμορφώθηκε από τις γηγενείς εθνότητες των Ελλήνων και των Αρμενίων και πέρασε στους μετέπειτα κατακτητές τους Τούρκους οποίοι διατηρούν μέχρι σήμερα τα περισσότερα φαγητά με τις παλιές τοπικές ποντιακές ονομασίες τους. Πολλά φαγητά των ποντίων είναι κοινά σε όλη την Μικρά Ασία. Το κεσκέσι ή κορκότα ή χερσές και το φούστρον( ως καϊγκανάς)- γονιμικά φαγητά- τα συναντάμε στην Καππαδοκία και στην Ιωνία. Η ποντιακή κουζίνα σαφώς και δέχθηκε τις επιρροές της από την Τουρκική κουζίνα. Στο νομό Κασταμονής, ιδιαίτερα, προς το νότο, συναντάμε σε παραλλαγές κρεατόπιτες και κεμπάπια γνωστά και αγαπητά από όλες τις εθνότητες της περιοχής. Τέλος, οι Πόντιοι έδειχναν ιδιαίτερη προτίμηση στις σούπες οι οποίες είχαν ως κύριο συστατικό το αλεύρι, το καλαμπόκι, το σιτάρι και το κριθάρι. Ο τανωμένον σιρβάς,( με ταν ή πακιστάν –κατάλοιπο του δρουβανισμένου γάλατος-) ξυγαλένεν σιρβάς ( με γιαούρτι και κορκότο) το αλευρομάλεζον κυριαρχούσαν στην καθημερινή διατροφή των Ποντίων.
 ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΟΝΤΙΑΚΗΣ ΚΟΥΖΙΝΑΣ
ΞΥΛΙΝΑ
Αλμεχιέρ': Ξύλινος κουβάς για το άρμεγμα των ζώων.
Βαρέλα: Βαρέλια από ξύλο. Χρησίμευαν για τη φύλαξη του βουτύρου (βουτυροβάρελον), για μυζήθρα (μιντζοβάρελον) καθώς και για τη φύλαξη άλ­λων ρευστών υλικών.
Γαβάνα: Δοχεία με κυκλικά τοιχώματα, πλατύτερα στην κορυφή με σκέπασμα εφαρμοστό. Έβαζαν σ' αυτά συνήθως το βούτυρο.
Εγδίν: Ξύλινο γουδί με γουδοχέρι. Μ' αυτό κοπάνιζαν συνήθως σκόρ­δο.
Ζούμωτρον ή ζύμωτρον: Ξύλινη σκάφη για το ζύμωμα.
Καρσάνα: Στρογγυλές λεκάνες, σε πολλά μεγέθη, που τις χρησιμοποι­ούσαν για διάφορες δουλειές, όπως ζύμωμα, πλύσιμο χόρτων και λαχα­νικών κτλ.
Κενέσ' ή κενέτσ' ή κουτάλ': Μεγάλη ξύλινη κουτάλα για το ανακάτεμα και το σερβίρισμα του φαγητού.
Κοβλάκα: Δοχεία στρογγυλού σχήματος με χερούλι ή δίχως (τα χωρίς χε­ρούλι τα έλεγαν καλιστέρα), συνήθως με πυθμένα πρόσθετο και στεφάνη στα χείλη. Σ' αυτά τοποθετούσαν Βούτυρο, γάλα, γιαούρτι κτλ.
Κοσκίνα: Τα κόσκινα, που διαχωρίζονταν σε είδη, ανάλογα με την κατα­σκευή και τον προορισμό τους (φασούλι κοσκίν', αλεύρι κοσκίν', κορκοτί κοσκίν' κτλ.).
Κούφας: Οι ξύλινοι κουβάδες.
Κρεατοκούρ': Χονδρό σανίδι πάνω στο οποίο τεμάχιζαν το κρέας.
Ξυλλάγγ': Μεγάλο ξύλινο επίμηκες δοχείο, μέσα στο οποίο χτυπούσαν το ξύγαλαν (γιαούρτι) για να βγάλουν το βούτυρο. Το έλεγαν και δουρβάνιν ή δουρβάν.
Ξύλινο τανακούταλον: Για τη μετάγγιση του τάν' από ένα δοχείο σ' άλλο.
Πινάκ': Ξύλινος δίσκος όπου έβαζαν το ψωμί, κομμένο σε φέτες. Τον το­ποθετούσαν στο τραπέζι κατά τη διάρκεια του γεύματος.
Πινακωτή: Ξύλινο σκεύος επίμηκες με χωρίσματα όπου τοποθετούσαν τα ψωμιά αμέσως μετά το ζύμωμα και τα μετέφεραν στο φούρνο.
Πλαστρέα: Ειδικό τραπέζι για το άνοιγμα των φύλλων της ζύμης.
Τεπούρ': Μεγάλος μονοκόματος ξύλινος δίσκος για τον καθαρισμό των σιτηρών (από το τούρκικο tepir).
Υλιστοκάρσανον: Η ξύλινη λεκάνη όπου τοποθετούσαν το υλιστόν (στραγ­γιστό γιαούρτι που διατηρεί όλο του το βούτυρο).
Υλισιέρ': Ειδικό ξύλινο σουρωτήρι για το γάλα και το γιαούρτι (το ρ. στραγ­γίζω στην ποντιακή = υλίζω). Είχε ξύλινο περίβλημα και εσωτερικά αραιό ύφασμα για να επιτελείται το στράγγισμα.
Υλιστερόξυλον: Σανίδα στενή με τρύπα στη μέση όπου τοποθετούσαν το υλιστέρ.
Χλαού: Ξύλινη βέργα κυλινδρική με τη βοήθεια της οποίας άνοιγαν τα φύλλα τη ζύμης, πλάστης.
Χουλάρα: Ξύλινα κουτάλια.
Ψαροσάνιδον: Χονδρό σανίδι, πάνω στο οποίο καθάριζαν και τεμάχιζαν τα μεγάλα ψάρια
ΓΥΑΛΙΝΑ
Σισσιά: Γυάλινη φιάλη για ξίδι και διάφορα ποτά.
Στακάν: Γυάλινο ποτήρι ποτού (από το ρωσικό stacan = ποτήρι).
Καυκίν: Φλιτζάνι του καφέ ή ποτήρι ποτού.
ΜΕΤΑΛΛΙΚΑ
Βέτρα: Κουβάς μετάλλινος για την άντληση και για τη μεταφορά νερού.
Δίλαβον: Ρηχή χύτρα με δύο λαβές και σκέπασμα.
Δίλαβον χαλκόν: Καζάνι μεγάλο με δύο λαβές.
Εμπροσπά: Σιδερένιος τρίποδας πάνω στον οποίο τοποθετούσαν σκεύη του μαγειρέματος (π.χ. σάτζ').
Εσγάρα η σγάρα: Σχάρα από λαμαρίνα (απ' το αρχαίο ουσ. εσχάρα = εστία).
Ιμπρίκ': Χάλκινη μικρή κανάτα που τη χρησιμοποιούσαν για το νίψιμο.
Ισκιρά: Βαθύ χάλκινο τάσι σιο οποίο έβαζαν γάλα, γιαούρτι ή ζουμερά φαγητά όταν ήθελαν να τα μεταφέρουν.
Κεφκίρ ή σιρκέτσ': Το τρυπητό, σουρωτήρι.
Κλωστοτήγανον: Τηγάνι με τοιχώματα ψηλά, λαδή και καπάκι (στραφτάρ'). Γύρω γύρω απ' τη στεφάνη είχε χείλια ώστε να ταιριάζει ακριβώς σ' αυτά το σκέπασμα. Το καπάκι του χρησίμευε στο να γυρίζονται απ' την άλλη μεριά φαγητά όπως οι ομελέτες (κλωστοτήγανον: από το κλώσιμον).
Κουκούμια: Χάλκινες στάμνες που μετέφεραν μ' αυτές νερό, μέσα και σης οποίες το ζέσταιναν.
Λακάνα: Λεκάνη χάλκινη σε διάφορα μεγέθη και για διάφορες χρήσεις.
Λαχανοκούταλον: Τρυπητή κουτάλα.
Μαστραπά: Μεγάλο χάλκινο ποτήρι νερού.
Μαχαίρα: Τα μαχαίρια του φαγητού.
Ξύστρα: Ξύστρα με λαβή, συνήθως φτιαγμένη από σίδερο. Μ' αυτήν έξυ­ναν το πλαϊνό μέρος απ' το ζύμωτρο για να ξεκολλήσουν τη ζύμη (ζουμάρ'). Μ' αυτήν ακόμη γύριζαν τα λαβάσα για να ψηθούν κι από την άλ­λη πλευρά.
Παλτάς: Ο μπαλντάς.
Παρχάτσ': Μεταλλικό δοχείο με χερούλι για τη μεταφορά φαγητού, νε­ρού κτλ. σε απόσταση.
Περόνα: Τα πιρούνια.
Πηγέλον: Κουβάς από λαμαρίνα με χερούλι για τη μεταφορά νερού.
Ρεντέ: Τρίφτης από λαμαρίνα.
Σατούρ' ή σατίρ': Μεγάλο, βαρύ και πλατύ μαχαίρι με το οποίο τεμάχιζαν το κρέας.
Σάτζ' ή σάτσ': Δίσκος κυρτός, τις περισσότερες φορές φτιαγμένος από λαμαρίνα. Πάνω του έψηναν λαβάσα, φύλλα ζύμης κτλ. ενώ άναβε από κάτω φωτιά. Για να μειώσουν τη δύναμη της φωτιάς και να μην καίγονται τα φαγητά, εσαχτάρωναν το σάτσ', δηλ. το άλειβαν από κάτω με στάχτη βρεγμένη με νερό.
Σαχάνια: Πρώτα χάλκινα κασσιτερωμένα, ρηχά για σερβίρισμα φαγητού.
Σινίν: Δίσκος χάλκινος σε διάφορα μεγέθη με χείλη γύρω γύρω στη στε­φάνη. Σ' αυτόν έβαζαν τα κόλλυβα, τα δώρα που πήγαιναν στο γάμο κτλ. Παλαιότερα, σε μεγάλα σινία απίθωναν τα φαγητά. Έβαζαν τα σινιά πά­νω σε χαμηλούς τρίποδες και έτρωγαν, καθισμένοι κατάχαμα γύρω γύρω.
Σιρπόσια: Χάλκινα Βαθιά πιάτα με σκέπασμα και χείλη για να κουμπώνει ακριβώς το καπάκι που χρησίμευε στο να διατηρούνται ζεστά τα φαγητά μέχρι να καταναλωθούν.
Ταβά: Χάλκινη κασσιτερωμένη κατσαρόλα, ρηχή, με μεγάλη επιφάνεια Βάσης. Είχε στα πλάγια χερούλια και υπήρχε σε διάφορα μεγέθη.
Τσάινικα: Τα τσαγερά.
Τανοκούταλον: Κουτάλα ειδική για τη μεταφορά του τάν' από ένα δοχείοσ' άλλο.
Ταψίν ή τεψίν: Δίσκος χάλκινος που πότε είχε και πότε δεν είχε χείλη. Κατασκευαζόταν σε διάφορα μεγέθη και χρησίμευε για το ψήσιμο των γλυκών και των φαγητών στο φούρνο. Ταψίν έλεγαν και το δίσκο με τον οποίο κερνούσαν τους επισκέπτες.
Τένζερη ή τεντζερέ: Χάλκινη χύτρα σε διάφορα μεγέθη. Μαγείρευαν διάφορα φαγητά σην τεντζερέ.
Τζοβζέ ή τζοζβέ: Σκεύος για την παρασκευή του καφέ (μπρίκι).
Τέτσια: Χάλκινα δοχεία κασσιτερωμένα όπου φυλάσσονταν οι καβουρμάδες.
Χαρατσοτήγανον ή τηγάν': Ήταν χάλκινο τηγάνι και παρασκεύαζαν σ' αυτό το χαράτσωμα, δηλ. το καρύκευμα (π.χ. έκαιγαν λάδι ή βούτυρο μαζί με κρεμμύδι) για ορισμένα φαγητά, όπως τανωμένον σιρβά.
Χαλκέρ ή χαβάν: Χάλκινο γουδί με το γουδοχέρι.
Χαλκόν: Το καζάνι. Αν είχε χερούλια στα πλάγια, το έλεγαν δίλαβον. Σ' αυτό έβραζαν νερό για την πλύση και έκαναν φαγητά σε μεγάλες πσότητες για γάμους, μνημόσυνα κτλ. Σ' αυτό, επίσης, έβραζαν τα ρετσέλια, τις
μαρμελάδες κτλ.
Χελβανή: Σκεύος χάλκινο με καπάκι και χείλη πεπλατυσμένα. Ο κορμός της ήταν λίγο διαφορετικός από του τεντζερέ.
Χεροχάλκ': Το έφτιαχναν οι χαλκωματάδες σε διάφορα μεγέθη και ήταν το κύριο μαγειρικό σκεύος. Σ' αυτό μαγείρευαν τα σουρβάδας, τα λάχανατα όσπρια και άλλα φαγητά. Το ονόμαζαν έτσι, γιατί έμοιαζε με καζάνι (χαλκόν) και είχε λαβή για να πιάνεται. Αντί σκεπάσματος, χρησιμοποιούσανμια ειδική σανίδα. Το χαλκοπούλ' ήταν επίσης σκεύος ιδίου σχήματος μόνο που ήταν αρκετά μικρότερο, γι' αυτό και το χρησιμοποιούσαν οι ολίγομελείς οικογένειες.
Χουλάρα: Τα κουτάλια.
ΠΗΛΙΝΑ

Γκουδέτσα ή κιουβέτσια: Αγγεία από πηλό, πλατιά και σε διάφορα μεγέθη, στα οποία έψηναν φαγητά στο φούρνο.
Κεραμίδα: Κεραμίδες, πάνω στις οποίες έψηναν τα ψάρια στο φούρνο.
Λαγήνα: Πήλινες στάμνες που χρησίμευαν για τη μεταφορά του νερού. Όταν είχαν δύο λαβές λέγονταν "διλαβήτσας", ενώ όσες είχαν λεπτό λαι­μό λέγονταν και "χαλχανίστρας", προφανώς απ' το θόρυβο που δημι­ουργείται απ' την εκροή του νερού απ' το στόμιο.
Λαγηνόπα, αποκαλού­σαν τα μικρά πήλινα σταμνάκια.
Λακάνας: Πήλινες λεκάνες.
Μελιτολάηνον: Πήλινο βαθύ δοχείο, βερνικωμένο, κυρίως για μέλι (μελιτοδοχείο).
Πουλούλι: Μεγάλο πήλινο δοχείο αλειμμένο εσωτερικά κι εξωτερικά με καθαρή πίσσα. Διατηρούσαν σ' αυτό γαλακτοκομικά, στύπα κτλ.
Προζυμερόν: Μικρό δοχείο όπου φυλασσόταν το προζύμι για το επόμε­νο ζύμωμα. Μάλιστα, για να μην κολλάει στα τοιχώματα το ζυμάρι, πα­σπάλιζαν τα τοιχώματα με αλεύρι, το προσάλευρον.
Σκουτέλ': Επίσημο πήλινο πιάτο, βερνικωμένο, από το λατινικό scutella = πιάτο φαγητού.
Σταμνία: Στάμνες πήλινες για τη μεταφορά νερού. Τσανάκα: Πήλινα πιάτα σε διάφορα μεγέθη.
Τσαοπότηρα: Πήλινες κούπες για το τσάι.
Τσορτανογλίστα: Πήλινη λεκάνη μέσα στην οποία έλιωναν με χλιαρό νε­ρό τα τσορτάνα για να κάνουν το τανοσίρβ' (τα τσορτάνια ήταν σβόλοι από πασκιτάν' ή υλιστόν, στεγνωμένοι στον ήλιο).
Φλιντζάνα: Τα φλιτζάνια του καφέ που τα 'λεγαν επίσης και "ποτήρα τη καβάς".
 ΣΥΝΤΑΓΕΣ
 ΔΕΜΕΣ
Για τη ζύμη
1 κιλό αλεύρι
2 ποτήρια χλιαρό νερό
2 κουταλιές λάδι
1 κουταλάκι μαγιά
1 6 κουταλιές βούτυρο
αλάτι
Για τη γέμιση:
1 κιλό μαύρα λάχανα
2 κρεμμύδια
2 κουταλιές δυόσμο
2 σκελίδες σκόρδο
½ ποτήρι λάδι
αλάτι, πιπέρι

  Βάζετε το λάδι με το κρεμμύδι να ροδίσει. Κόβετε, πλένετε τα λάχανα και τα ανακατεύετε με το κρεμμύδι, προσθέτοντας το δυόσμο, το αλάτι, το πιπέρι, το σκόρδο. Τα αφήνετε μέχρι να ψηθούν. Αφαιρείτε 1 ποτήρι αλεύρι σε ένα πιάτο και το υπόλοιπο το ζυμώνετε με τη διαλυμένη μαγιά, το λάδι, το αλάτι, λίγο-λίγο το νερό. Χωρίζετε τη ζύμη σε μικρά μπαλάκια και τα ανοίγετε σε παχιά φύλλα πιέζοντας με τα δάχτυλα. Αφού γεμίσετε τα δεμέσια με τη γέμιση τα τηγανίζετε σε καυτό λάδι.
Για τη γέμιση χρησιμοποιούμε ή τυρί φέτα ή μυζήθρα ή πατάτες, κρεμμύδι τριμμένο ή μανιτάρια, ότι επιθυμούμε
ΤΑΝΟΜΕΖΕΣ
½ κιλό γιαούρτι στραγγιστό
Ό τυρί τριμμένο
1 κρεμμύδι
2 κουταλιές άνηθο ψιλοκομμένο
2 κουταλιές δυόσμο ψιλοκομμένο
1 ντομάτα κομμένη φέτες
1 αγγουράκι κομμένο φέτες
2 πιπεριές ψημένες κόκκινες
2 πιπεριές ψημένες πράσινες
2 σκελίδες σκόρδο τριμμένο
λίγη ρίγανη, πιπέρι, αλάτι
4 κουταλιές λάδι

  Καθαρίζετε και κόβετε φέτες ψιλές το κρεμμύδι, το αλατίζετε, το τρίβετε με το χέρι, το πλένετε και το στραγγίζετε με τις παλάμες σας. Σε ένα σκεύος χτυπάτε το γιαούρτι με το τυρί και ανακατεύετε το δυόσμο, τον άνηθο, το σκόρδο, το πιπέρι και το αγγούρι. Το βάζετε σε μια σαλατιέρα και το γαρνίρετε με την ντομάτα, τις πιπεριές και από πάνω τη ρίγανη με το λάδι.
ΦΕΛΙΑ
Φελία (αυγόφετεσ)
  Τα φελία είναι ένα ακόμη πρόχειρο φαγητό που γίνεται με την αξιοποίηση πάντα μπαγιάτικου ψωμιού.
Σπάμε 4-5 αυγά σε ένα βαθύ πιάτο και τα χτυπάμε μέχρι να ομογενοποιηθούν προσθέτοντας και αλάτι ανάλογα με τις προτιμήσεις. (Για να γίνουν πιο αφράτα προσθέτουμε γάλα εβαπορέ σε αναλογία: στα 3 αυγά ένα γαλατάκι του καφέ).
Κόβουμε το μπαγιάτικο ψωμί σε φέτες πάχους 1,5 με 2 εκατοστά.
Βάζουμε στη φωτιά το τηγάνι με ποσότητα λαδιού που να φτάνει μέχρι τη μέση της φέτας του ψωμιού και περιμένουμε να κάψει.
Ρίχνουμε τις φέτες ψωμιού μια-μια μέσα στο πιάτο με τα χτυπημένα αυγά γυρίζοντας πάνω κάτω για να επαλειφτούν με το αυγό, και με μια τσιμπίδα ή ένα πιρούνι τις τοποθετούμε στο τηγάνι. Βάζουμε στο τηγάνι όσες χωράνε.
Μόλις ψηθούν (ροδίσουν) απ’ τη μια μεριά τις γυρίζουμε για να ψηθούν κι από την άλλη.
Τις στοιβάζουμε σε ένα καθαρό πιάτο ή ταψάκι και τις σερβίρουμε. Τρώγονται ζεστές.
ΤΥΡΟΚΛΩΣΤΗ

* Βούτυρο
* αλεύρι
* τυρί

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ
Βούτυρο, αλεύρι και τυρί
ΟΔΗΓΙΕΣ
  Τσιγαρίζουμε αγελαδινό βούτυρο. Ρίχνουμε λίγο νερό και σιγά-σιγά αλεύρι για να μην σβολιάσει μέχρι να γίνει ένας πηχτός χυλός. Βάζουμε το τυρί σε φέτες κι ανακατεύουμε. Όταν αρχίσει το μίγμα να μοιάζει με λιωμένη μαστίχα και σχηματίζει μια κλωστή (τυροκλωστή) είναι έτοιμο.
ΜΥΔΙΑ ΜΕ ΠΛΙΓΟΥΡΙ
* 500 γρ. μύδια
* 5-6 κρεμμυδάκια φρέσκα
* άνηθο ψιλοκομμένο
* 1 ντομάτα ώριμη
* 2-3 πιπεριές
* 1/2 φλιτζάνι ελαιόλαδο
* αλάτι, πιπέρι
* 1 φλιτζάνι πλιγούρι

  Καθαρίζουμε καλά τα μύδια και τα αχνίζουμε σε λίγο νερό. Σοτάρουμε τα κρεμμυδάκια ψιλοκομμένα με τις πιπεριές και προσθέτουμε τον άνηθο και την ντομάτα. Μόλις πάρουν μια βράση ρίχνουμε τα μύδια κι αφήνουμε να βράσουν όλα μαζί. ύστερα προσθέτουμε το πλιγούρι με δύο φλιτζάνια νερό. Προσθέτουμε αλάτι, πιπέρι και λίγο πριν το τέλος το λάδι.
ΧΑΒΙΤΣ
Υλικά:
2 κούπες καλαμποκίσιο αλεύρι
1.5 κουταλάκι αλεύρι
250-300 γραμμάρια αγελαδινό βούτυρο

  Σε μια χύτρα βράζουμε 1,5 λίτρο νερό, προσθέτοντας 1,5 κουταλάκι αλάτι. Σε ένα ευρύχωρο μπολ, ρίχνουμε 2 κούπες καλαμποκίσιο αλεύρι, κατά προτίμηση φουρνιστό και ανακατεύουμε με κρύο νερό, φτιάχνοντας ένα αραιό χυλό. Ρίχνουμε σιγά σιγά το χυλό στη χύτρα με το νερό που βράζει ανακατεύοντας συνέχεια. Καίμε αγελαδινό βούτυρο σε ένα τηγάνι και το ρίχνουμε σιγά σιγά στη χύτρα με το χυλό ανακατεύοντας συνέχεια. Κατεβάζουμε τη χύτρα από το μάτι της κουζίνας. Το χαβίτσ’ είναι έτοιμο. Σερβίρεται ζεστό.
ΜΟΥΧΟΥΛΙΑ
ΥΛΙΚΑ : ΑΛΕΥΡΙ ΖΑΧΑΡΙ ΒΟΥΤΗΡΟ ΑΥΓΑ ΚΑΙ ΓΑΛΑ

Παρασκευάζεται η ζύμη με αλεύρι προσθέτοντας ζάχαρη, βούτυρο, αυγά και λίγο  γάλα
Από την ζύμη γίνονται βαρκούλες οπoίες αλείφονται από πάνω με αυγό
Ψήνονται στο φούρνο και πασπαλίζονται με ζάχαρη άχνη
ΓΑΛΑΤΟΜΑΛΕΖΟΝ
Υλικά: Γάλα  αλεύρι  βούτυρο

Το γάλα βράζει με λίγο αλάτι βάζουμε σταδιακά αλεύρι μέχρι να γίνει κρέμα παχιά και μετά περιχύνεται καυτό βούτυρο και ανακατώνεται

ΓΑΛΑΤΟΜΑΛΛΕΖΟΝ ΑΠΟ ΓΑΛΑ+ΜΑΛΕΖ
ΜΑΛΕΖ ΑΠΟ ΤΟ ΑΡΧΑΙΟ ΜΑΛΑΣΣΩ =ΚΑΝΩ ΚΑΤΙ ΜΑΛΑΚΟ
ΤΟΥΡΣΙ ή ΣΤΙΠΑ
Υλικά: 2 κιλά μελιτζάνες μέτριες, λάχανο, 2 ματσάκια σέλινο, 2 κόκκινες καυτερές πιπεριές, 10 κόκκινες γλυκές πιπεριές, 3 κεφάλια σκόρδο, 1 μπουκάλι ξίδι, 2 χούφτες αλάτι.
  Εκτέλεση: Κόβουμε όλα τα υλικά (εκτός από τις μελιτζάνες) σε πολύ ψιλά κομμάτια. Τα τρίβουμε όλα μαζί με το αλάτι και ρίχνουμε το ξίδι. Σε μια κατσαρόλα βράζουμε νερό με μια χούφτα αλάτι και ρίχνουμε τις μελιτζάνες αφού τις κόψουμε. Μόλις βράσουν τις στραγγίζουμε και βάζουμε κάποιο βάρος από πάνω για μια νύχτα. Χαράζουμε τις μελιτζάνες μια φορά και βάζουμε το γέμισμα στην μελιτζάνα. Μετά τις δένουμε με ένα κλωνάρι σέλινο. Αραδιάζουμε σε ένα μπολ και ρίχνουμε το ζουμί που περίσσεψε μέσα. Σε τρεις μέρες είναι έτοιμες.
ΚΑΤ’ΜΕΡΙΑ
Υλικά
για 4 κομμάτια:

- 2 κιλά αλεύρι
- 2 κουτ. σούπας μαγιά ξηρή
- ½ λίτρο ελαιόλαδο
- αλάτι

Βάζουμε το αλεύρι σε μια λεκάνη και σιγά-σιγά προσθέτουμε το νερό και το αλάτι, μέχρι η ζύμη μας να γίνει αρκετά μαλακή για να πλάθεται εύκολα. Τη μοιράζουμε σε 4 μέρη και ανοίγουμε 4 φύλλα.

  Ξεκινάμε με το πρώτο: απλώνουμε αλεύρι στο τραπέζι για να μην κολλάει το ζυμάρι και το ανοίγουμε με τον πλάστη. Το λαδώνουμε, διπλώνουμε τις δύο μεριές προς τα μέσα, τις λαδώνουμε πάλι και διπλώνουμε συνεχώς μέχρι να γίνει ορθογώνιο. Το αφήνουμε λίγο να σταθεί, το ξανά ανοίγουμε με τον πλάστη και το ψήνουμε στο σατς. Παρομοίως φτιάχνουμε και τα υπόλοιπα φύλλα. Αν το ψήσουμε και το φύλλο μας κάνει φουσκάλες, σημαίνει μεγάλη επιτυχία!
ΠΟΝΤΙΑΚΑ ΤΣΟΥΡΕΚΙΑ
Υλικά για το προζύμι:
- 340 γραμ. νερό- 340 γραμ. αλεύρι - 20 γραμ. μαγιά - λίγη ζάχαρη
για τη ζύμη:
- 670 γραμ. αλεύρι - 100 γραμ. ζάχαρη - 180 γραμ. βούτυρο - 6 γραμ. αλάτι - 4 αυγά - λίγες σταφίδες για τη γέμιση: - 1 μπολάκι καρύδια - 1 μπολάκι σουσάμι άσπρο - 1 μπολάκι σουσάμι μαύρο - 1-2 κουτ. σούπας κανέλα - λίγη μαστίχα - λίγη ζάχαρη - 2 κουταλάκια μαχλέπι
  Πρώτα ετοιμάζουμε το προζύμι. Σε μια λεκάνη βάζουμε χλιαρό νερό και διαλύουμε τη μαγιά. Για να λιώσει η μαγιά πιο γρήγορα, βάζουμε λίγη ζάχαρη. Με το χέρι σιγά-σιγά βάζουμε το αλεύρι και ανακατεύουμε. Μόλις αποκτήσει μαλακή και ενιαία ύφη, το σκεπάζουμε με μια πετσέτα και το αφήνουμε στην άκρη να φουσκώσει. Στη συνέχεια, ετοιμάζουμε τη γέμιση. Σε ένα τηγάνι, ανάβουμε τα αρώματα από το σουσάμι, δηλαδή ανακατεύουμε το άσπρο σουσάμι με μια ξύλινη κουτάλα, πάνω στη φωτιά. Η διαδικασία αυτή κρατά 5 λεπτά και τα σουσάμια χοροπηδάνε στη διάρκειά της. Μετά το πεντάλεπτο αλέθουμε τα σουσάμια στο multi. Ακολουθούμε την ίδια διαδικασία και με το μαύρο σουσάμι. Έπειτα σε ένα μεγάλο μπολ βάζουμε τα αλεσμένα σουσάμια, λίγη ζάχαρη, 2 κουταλάκια μαχλέπι και 1-2 κουταλιές της σούπας κανέλα, καρύδια, μαστίχα και τα ανακατεύουμε. Η γέμιση είναι έτοιμη. Μόλις διπλασιαστεί σε όγκο το προζύμι φτιάχνουμε τη ζύμη. Ανακατεύουμε το προζύμι με τα αυγά, τη ζάχαρη, το αλάτι και το υπόλοιπο αλεύρι. Ζυμώνουμε είτε στο μίξερ είτε με το χέρι. Το βούτυρο, το βάζουμε στο τέλος, επειδή παίρνει καλύτερο άρωμα το ζυμάρι. Όταν είναι έτοιμη η ζύμη, την αφήνουμε να «ξεκουραστεί» για 20 λεπτά. Ανοίγουμε τη ζύμη με ένα χοντρό πλάστη, βάζουμε σε μια πλευρά της τη γέμιση και τυλίγουμε τη ζύμη. Για να κλείσει, την κολλάμε με αυγό ή με λίγο νερό. Άμα κολλήσει, τη στρίβουμε σαν σαλιγκάρι, το οποίο περνάμε με αυγό, για να ροδοκοκκινίσει, το πασπαλίζουμε με καρύδια και ζάχαρη και το ψήνουμε για 25 λεπτά περίπου στους 180˚C
ΠΟΥΡΜΑΣ (ΓΛΥΚΟ ΓΑΜΟΥ)
800 γραμμ αλεύρι
350 γραμμ βούτυρο,
200 γραμ ζάχαρη
1 πρέζα αλάτι
  Ζυμώνουμε με ζεστό νερό το αλεύρι και φτιάχνουμε ζύμη που χωρίζουμε σε κομμάτια για να ανοίξουμε φύλλο, όσο πιο λεπτό μπορούμε. Βουτυρώνουμε το ταψί και παίρνουμε ένα-ένα φύλλο, το αλείφουμε με βούτυρο και το πασπαλίζουμε με ζάχαρη. Τυλίγουμε το φύλλο ρολό και το βάζουμε στο βουτυρωμένο ταψί. Συνεχίζουμε βάζοντας το ένα ρολό δίπλα στο άλλο μέχρι να κλείσει το ταψί. Αλείφουμε την επιφάνεια με βούτυρο και ψήνουμε στους 180 βαθμούς να ξεροψηθεί ο πουρμάς. Κόβουμε κομμάτια και σερβίρουμε.
ΤΣΑΧΛΑΜΑΣ
Βράζουμε το αγελαδινό γάλα και το κάνουμε γιαούρτι κανονικά. Όταν πήξει το γιαούρτι, το ρίχνουμε στο «ξυλάνγκ»* και το χτυπάμε με το ξύλο. Στο χτύπημα προσθέτουμε νερό, χλιαρό το χειμώνα, κρύο το καλοκαίρι. Όταν ξεχωρίσει το βούτυρο, το μαζεύουμε, το στύβουμε και το κρατάτε. Αυτό που μένει είναι το ταν. Το ταν μπορούμε να το πιούμε στο ποτήρι με παγάκια και, αν θέλουμε, με ελάχιστο αλάτι και δυόσμο. Το ταν μπορούμε να το κάνουμε πασκιτάν ως εξής: Θα το βάλουμε να βράσει και θα το αδειάσουμε σε πάνινο σακούλι να στραγγίσει, για να γίνει η μυζήθρα. Αυτή μπορούμε να τη βάλουμε στις πίτες ή να την φάμε μαλακή όπως είναι. Μπορούμε όμως να το αλατίσουμε και να το βάλουμε σε πήλινο σκεύος με αλάτι από πάνω. Αυτό είναι το πασκιτάν. Τρώγεται με ψωμί ή μπαίνει σε σούπες ή σε άλλα φαγητά, σ΄’αυτή την περίπτωση πρέπει να το λιώσουμε μέσα σε νερό. ΤΣΑΧΛΑΕΥΩ = ΑΝΑΚΑΤΕΥΩ ΤΣΑΧΛΑΜΑΣ
ΜΠΟΡΤΣ (ΚΑΡΣ)
½ κιλό μοσχαρίσιο ή χοιρινό κρέας με κόκαλο
1 μεγάλο λάχανο ( ΤΟΥΡΣΙ)
2 καρότα ½ κοτσάνι σέλινο (με τα φύλλα),1 ματσάκι μαϊντανό ,
4 μέτριες πατάτες,
1 μεγάλο κρεμμύδι,
1 φλιτζάνι ελαιόλαδοΧυμό από 2 λεμόνια,
Αλάτι – πιπέρι (κατά βούληση)
2 φλιτζάνια χυμό τομάτας
Οδηγίες
   Κόβουμε το κρέας σε κομμάτια και βράζουμε για 1 ώρα. Ψιλοκόβουμε όλα τα λαχανικά και τα σοτάρουμε ελαφρά με το ελαιόλαδο και το κρεμμύδι. Προσθέτουμε το κρέας και σοτάρουμε για λίγο ακόμη. Κατόπιν προσθέτουμε το ζωμό κρέατος και αφήνουμε να βράσουν για 30 λεπτά. Στη συνέχεια ρίχνουμε το χυμό τομάτας και στο τέλος το χυμό λεμονιού.
ΚΟΧΛΙΔΙΑ
1000γρ. 1000 1000 γρ.σαλιγκάρια
500γρ. ντομάτες
1 κουταλάκι γλυκού τοματοπελτέ
1 πράσινη καυτερή πιπεριά
2 μεγάλα ξερά κρεμμύδια
200γρ. ελαιόλαδο (1 φλιτζάνι)
100γρ. λευκό κρασί (½ κρασοπότηρο)
Αλάτι, πιπέρι (μαύρο), πιπέρι καγιέν (κόκκινο καυτερό)
1 κουταλάκι του γλυκού ζάχαρη (λευκή)
125γρ. νερό (μισό ποτήρι)
Ρίγανη
1 κλωνάρι μαϊντανός
1 δαφνόφυλλο
Πως το φτιάχνουμε:
   Όπως κάνουμε πάντα στα σαλιγκάρια τα ταΐζουμε για 24 ώρες, τουλάχιστον, με ψωμί. Στη συγκεκριμένη συνταγή μπορούμε, μαζί με το ψωμί να ρίξουμε και μπόλικο θυμάρι αφού έτσι επιτάσσει η ποντιακή παράδοση. Αυτό (το τάισμα με ψωμί) γίνεται έτσι ώστε τα σαλιγκάρια να έχουν καλύτερη γεύση και να μην έχουν γεύση ...σαλιγκαριού. Ξεχωρίζουμε τα ζωντανά από τα ψόφια και τοποθετούμε τα ζωντανά σε μια κατσαρόλα και τα βράζουμε για 15 λεπτά. Ύστερα τα σουρώνουμε. Κόβουμε το κρεμμύδι (όχι σε πολύ μικρά κομμάτια), το ρίχνουμε σε μια κατσαρόλα και το τσιγαρίζουμε στο ελαιόλαδο. Μόλις αρχίσουν να ξανθαίνουν τα πρώτα κομμάτια ρίχνουμε και τα σαλιγκάρια. Τσιγαρίζουμε τα σαλιγκάρια μαζί με το κρεμμύδι για 2 με 3 λεπτά και μετά προσθέτουμε ελάχιστο νερό (μισό ποτήρι), τις φρέσκες ντομάτες, μια κουταλιά του γλυκού τοματοπελτέ, αλάτι, μαύρο πιπέρι και καγιέν, 1 κουταλάκι του γλυκού ζάχαρη, τη ρίγανη και το δαφνόφυλλο. Συνεχίζουμε μέχρι να εξατμιστούν τα πολλά υγρά και ρίχνουμε το μαϊντανό, την καυτερή πιπεριά και το λευκό κρασί. Αφήνουμε το φαγητό να βράσει για άλλα 5 λεπτά και είμαστε έτοιμοι.
ΠΕΙΝΕΡΛΙ
- (4-6 άτομα)
- 700 γρ. αλεύρι
- νερό
- αλάτι
- 400-500 γρ. τυρί φέτα (τριμμένο)
- 1/2 φλιτζάνι βούτυρο αγελάδας λιωμένο
  Τοποθετούμε σε μια λεκάνη το αλεύρι, ανάλογο αλάτι και τόσο νερό, ώστε ζυμώνοντας να παρασκευάσουμε μια ομοιογενή ζύμη. Κατόπιν τοποθετούμε τη ζύμη σ’ αλευρωμένο πάγκο. Τεμαχίζουμε τη ζύμη σε 6 με 8 κομμάτια και ανοίγουμε με τα χέρια μας το κάθε κομμάτι δίνοντάς του μακρόστενο σχήμα. Υπερυψώνουμε γύρω γύρω τη ζύμη, σχηματίζοντας ένα ‘τειχίο’ και μέσα στο κοίλο μέρος της ζύμης, αφού αλείψουμε βούτυρο, προσθέτουμε το τυρί. Τοποθετούμε τα πεϊνιρλί σε βουτυρωμένο ταψί και τα ψήνουμε σε μέτριο φούρνο 180οC, ώσπου να ροδοκοκκινίσουν. Σερβίρουμε αμέσως. Στον Πόντο συνήθως δεν τοποθετούσαν τυρί στο εσωτερικό της ζύμης, παρά μόνο βούτυρο και τύλιγαν τα πεϊνιρλί όπως τα πιροσκί. Αυτές τις πίτες τις ονόμαζαν γιαγλία. Ανάλογα, όμως, με τα υλικά που τοποθετούσαν στο εσωτερικό τους, πριν τα ψήσουν, τα γιαγλία έπαιρναν και διαφορετική ονομασία. Τα γιαγλία με τυρί τα ονόμαζαν πεϊνιρλία, με καβουρμά καβουρμαλούγια κ.ο.κ. Η λέξη πεϊνιρλί είναι τούρκικη, peynir =τυρί. Η λέξη καβουρμά είναι επίσης τουρκική και είναι το καβουρντισμένο κρέας, με το λίπος του, που το διατηρούσαν όλη τη χειμερινή περίοδο.
ΓΙΟΧΑΣ
Συστατικά
Συστατικά για τα φύλλα:
1 κιλό νερό,
αλάτι, αλεύρι όσο σηκώσει
- Συστατικά για την πίτα:
5 φύλλα, 200 γρ. τυρί,
2 αυγά.
 Εκτέλεση:  Ετοιμάζουμε τη ζύμη και ανοίγουμε φύλλα. Τα φύλλα τα μισοψήνουμε σο σάτζι. Μπορούμε να ετοιμάσουμε πολλά φύλλα και να κρατήσουμε για μελλοντική χρήση. Για την πίτα: Ετοιμάζουμε τη γέμιση ανακατεύοντας το τυρί με τα αυγά. Σε ένα τηγάνι λιώνουμε λίγο βούτυρο σε μέτρια φωτιά. Βρέχουμε 2 φύλλα και τα βάζουμε στο τηγάνι γυρίζοντάς τα μέχρι να κοκκινίσουν (κάθε φορά που τα γυρνάμε προσθέτουμε βούτυρο). Προσθέτουμε τη γέμιση και άλλα 2-3 φύλλα. Μόλις κοκκινίσει είναι έτοιμη η πίτα
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΑΕΤΟΡΑΧΗΣ
Αετοράχη , Ελασσόνα , Λάρισα  ΤΚ 40200
Τηλ.+302493087386 fax.+302310931144 ,+302410593682
www.aetorachi.gr ,  e- mail :contact@aetorachi.gr