Καλοκαίρι του ‘87 στα Εξάρχεια…

Καλοκαίρι του 1986-87 θα ήταν, όταν ένα βράδυ βγήκα με παρέα βόλτα στα μπαράκια των Εξαρχείων. Δεν ξέρω πόσην ώρα στεκόμουν μπροστά σε μια κολώνα βλέποντας μια κίτρινη αφίσα με μαύρα και κόκκινα γράμματα (χρώματα που τότε κάτι είχαν να μου πουν, αλλά και σήμερα ακόμα…) και σκίτσα, αλλά μάλλον θα πρέπει να ήταν αρκετή γιατί η παρέα έδειχνε να δυσανασχετεί : « άντε ρε μαλάκα θα πιούμε κανά ποτό σήμερα ? ξεκόλλα….». Ξεκόλλησα με προσοχή την αφίσα και την έχω μέχρι και σήμερα: «Όχι στον ρατσισμό των ποντιακών ανεκδότων, όλοι μας κρύβουμε μέσα μας έναν μικρό ρατσιστή», Ποντιακός Σύλλογος (τάδε) με μικρά γράμματα, έγραφε.

Είχα κολλήσει γιατί η συγκεκριμένη άγγιξε κάτι που για χρόνια είχα καταπιεσμένο μέσα μου αλλά ασυνείδητα με τσουρούφλιζε. Το πέρασμα στα μαθητικά και αργότερα στα φοιτητικά χρόνια από ακροαριστερές οργανώσεις αντί να βοηθήσει στην αριστερή προσέγγιση και κατανόηση της ιστορίας του παππού μου (μέλος του ρωσικού στρατού και αργότερα μπολσεβίκος) της πολιτισμικής ιδιαιτερότητας της οικογένειάς μου αντίθετα την καταπίεσε κρύβοντάς την στα βάθη της ψυχής.

Για μένα και για πολλούς ήταν ένα ιδιαίτερο πρόβλημα να μπορούμε να κουβεντιάσουμε και να συνδέσουμε την πολιτισμική μας ταυτότητα και ότι ιστορικά αυτή σέρνει από πίσω της με την πολιτική μας ταυτότητα. Η στάση αυτή της Αριστεράς που διαπερνούσε και διαπερνά όλο το φάσμα της (κοινοβουλευτικής, εξωκοινοβουλευτικής, ανανεωτικής κ.λπ.) έδειχνε να στηρίζει αυτό που το εθνικό αστικό κράτος με βίαιο τρόπο προσπάθησε να επιβάλλει στους πληθυσμούς που έλκουν την καταγωγή από την καθ’ ημάς Ανατολή. Την λήθη, την πολιτισμική και πολιτιστική ομογενοποίηση. Μία ίδια τεράστια λευκή σελίδα υπάρχει στην επίσημη κρατική αλλά και στην αριστερή ιστοριογραφία. Και η σελίδα αυτή αφορά την ιστορία των Ελλήνων της Ανατολής. Αυτό μου προκαλεί πόνο και θλίψη.

Θλίβομαι γιατί όσες φορές η Αριστερά με την ευρεία της έννοια έτυχε να καταπιαστεί με το θέμα έμεινε αγκυλωμένη σε μια παλιά ιδεοληψία αυτή του αλάνθαστου του Λένιν και της Σοβιετικής Ένωσης της πρώιμης περιόδου σχετικά με την στάση απέναντι στο κεμαλικό κίνημα, που στο κάτω κάτω της γραφής ένα ζήτημα εξωτερικής πολιτικής της τότε Σοβιετικής Ένωσης ήταν, όχι κανένα θέσφατο, και η αμφισβήτηση αυτής της στάσης δεν αποτελεί αμφισβήτηση της όλης επαναστατικής διαδικασίας.

Αγχωμένη, η αριστερά, να μην ξεφύγει ούτε εκατοστό από αυτήν την ιδεοληψία που, κάτι σαν προπατορικό αμάρτημα, την κατατρέχει οδηγείται σε άτοπα τουλάχιστον συμπεράσματα και προσεγγίσεις όπως: «Ο ξεριζωμός και τα βάσανα των Ποντίων και γενικά των ελλήνων της Μικράς Ασίας, η βίαιη «ανταλλαγή» των πληθυσμών Ελλάδας και Τουρκίας είναι προϊόντα του Α’ Παγκόσμιου Ιμπεριαλιστικού Πολέμου κάτω από την σημαία της «Μεγάλης Ελλάδας των δύο ηπείρων και των πέντε θαλασσών κλπ κλπ ».

Ως, αν ο Πόλεμος δεν γινόταν και δεν υπήρχε η Μεγάλη Ιδέα, ο ξεριζωμός, η εξόντωση και εθνική εκκαθάριση των μελών μιας ομάδας (Ποντίων), με βάση την φυλετική και θρησκευτική τους διαφορετικότητα, από τον τουρκικό εθνικισμό (και όχι από τους Τούρκους) δεν θα συνέβαινε .

Τα δυόμιση εκατομμύρια Ελλήνων της Ανατολής θα μπορούσαν, δηλαδή, κάτω από το κεμαλικό καθεστώς να αναπτύσσονται πολιτισμικά και οικονομικά ελεύθερα. Αυτή είναι η «αριστερή» προσέγγιση του θέματος!

Και οι Αρμένιοι (καλά αυτοί φύγανε νωρίς)?

Οι Αρμένιοι, και για αυτούς η Μεγάλη Ιδέα έφταιγε? Αυτοί που ούτε ο πόλεμος είχε ακόμα αρχίσει γιατί εξοντώθηκαν? Τι θα έλεγε μια αριστερή προσέγγιση του θέματος ?

Ένα βασικό, νομίζω, λάθος που κάνουμε είναι ότι μιλάμε για το τότε με τα δεδομένα του σήμερα (γεωγραφικά, συνόρων, πολιτικά κ.λπ.) Τότε τα εθνικά κράτη δεν είχαν καν διαμορφωθεί, ήταν υπό διαμόρφωση. Έτσι, προσεγγίζοντας το θέμα της παρουσίας του ελληνικού στρατού στην Σμύρνη(με 70% του πληθυσμού της Έλληνες) μιλάμε για ιμπεριαλιστική, αποικιοκρατική επέμβαση. Αν επιπλέον, προσεγγίσουμε με τον ίδιο «αριστερό» τρόπο και τα Γιάννενα και την Θεσσαλονίκη (με ισχνό ελληνικό πληθυσμό με μονοψήφιο ποσοστό στο σύνολο του πληθυσμού) που ακριβώς ήταν αποτελέσματα της Μεγάλης Ιδέας πρέπει να αναρωτηθούμε αν θα έπρεπε να ανήκουν στο ελληνικό κράτος. Να αρχίσουμε να κατεβαίνουμε και προς τα κάτω? Αν επίσης, με σημερινά δεδομένα, κρίνουμε το 1821 θα πρέπει να μιλήσουμε για κλέφτες και αρματωλούς (μη έχοντες σχέση με την ελληνικήν), που ξεκίνησαν την Επανάσταση, η οποία στηρίχθηκε και από τις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις της εποχής (βλέπε Ναυαρίνο κ.λπ.)

Είναι φανερό ότι πρέπει να έχουμε μια άλλη οπτική γωνία.

Με θλίβει αφάνταστα η εμμονή στο αλάνθαστο του Λένιν και της Σοβιετικής Ένωσης εκείνης της περιόδου: «.. οι μπολσεβίκοι πιστοί στις ιδεολογικές τους θέσεις απέναντι στην αποικιοκρατία και τα εθνικοαπελευθερωτικά κινήματα στήριξαν το κεμαλικό κίνημα χωρίς όρους…»

Και γιατί δεν στήριξαν με τους ίδιους όρους και θέσεις το απελευθερωτικό Αρμενικό, Κουρδικό και Ποντιακό (όποιο και αν ήταν αυτό) κίνημα? Εμμένοντας δε στο αλάνθαστο, εκείνη την μαζική εξόντωση των Ελλήνων κομουνιστών της Σμύρνης από τα κεμαλικά στρατεύματα με ποιά «αριστερή» προσέγγιση απέναντι στο κεμαλικό κίνημα θα την ερμηνεύσουμε ?

Φτάνει δε στο σημείο, αυτή η «αριστερή» προσέγγιση να χαρακτηρίζει το κεμαλικό κίνημα: «αστικοδημοκρατική επανάσταση». Μη λαμβάνοντας υπ’ όψη ότι η αστική τάξη της Τουρκίας εκείνης την εποχής, αυτή που -παίζοντας τον προοδευτικό για την εποχή της ρόλο, θα έσπαζε τους παλιούς αντιδραστικούς θεσμούς της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας καθιερώνοντας νέους προοδευτικούς θεσμούς και κανόνες αστικής δημοκρατίας- ήταν υπό διωγμό. Γιατί η οικονομία της χώρας στην μεγάλη της πλειοψηφία ήταν σε χέρια Ελλήνων, Αρμενίων και Εβραίων. Ποιο ήταν λοιπόν το υποκείμενο εκείνης της «αστικοδημοκρατικής επανάστασης» ?

Θλίβομαι γιατί ακριβώς αυτή η στάση της Αριστεράς αφήνει έναν τεράστιο κενό χώρο, ελεύθερο για εθνικιστικές και αντικομουνιστικές κορώνες κρατικών, ημικρατικών, παρακρατικών και άλλων μηχανισμών, ποντιακών και μη, και αφήνει έκθετη την νεολαία στους Καρατζαφέρηδες κάθε εποχής.

Είναι καιρός λοιπόν, η Αριστερά να ανοίξει αυτά τα θέματα απαλλαγμένη από τα εσφαλμένα στερεότυπα του παρελθόντος.

Ευτυχώς και είναι παρήγορο, για μένα προσωπικά, ότι η Αριστερά της άλλης όχθης του Αιγαίου ξεκολλάει από τις ιδεοληψίες της δεκαετίας του 30, όπου για αυτό το ζήτημα τουλάχιστον εμείς έχουμε μείνει.

Στέλιος Θεοδωρίδης (st_idis@otenet.gr)

Πηγή: ΠΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΑΡΙΣΤΕΡΑ

Ανησυχία στην Άγκυρα από την υποψηφιότητα Biden

του Σάββα Καλεντερίδη

Ανησυχία επικρατεί σε πολιτικούς και διπλωματικούς κύκλους στην Άγκυρα, από την υποψηφιότητα Μπάιντεν ως αντιπροέδρου των ΗΠΑ, στο πλευρό του Μπάρακ Ομπάμα. Οι σημερινές εφημερίδες στην Τουρκία έχουν μακροσκελή άρθρα για το βιογραφικό και την πολιτική δράση του Μπάιντεν, ενώ κάνουν εκτεταμένες αναφορές στην φιλοαρμενική και φιλελληνική του στάση, τονίζοντας ταυτόχρονα στην αντιτουρκική στάση του επί δυο και πλέον δεκαετίες.
Ο Μπάιντεν φέρεται ως ο εκ των πρωταγωνιστών του εμπάργκο όπλων στην Τουρκία, μετά την εισβολή στην Κύπρο, το 1974, ενώ ήταν ανάμεσα σε εκείνους που επισκέφθηκαν την Τουρκία το 2003, παραμονές της κρίσιμης συνεδρίασης της 1ης Μαρτίου της τουρκικής βουλής για την έγκριση του νομοσχεδίου που ρύθμιζε τα της διέλευσης των αμερικανικών στρατευμάτων από το έδαφος της Τουρκίας, για να ενισχύσουν το Βόρειο Μέτωπο, στην επιχείρηση ανατροπής του Σαντάμ.
Επίσης, στον Μπάιντεν "χρεώνεται" από τους Τούρκους και το σχέδιο για το διαμελισμό του Ιράκ σε τρεις δημοκρατίες, το Κουρδιστάν, το Σιιστάν και το Σουνιστάν, σχέδιο που ήλθε στο προσκήνιο το 2006 και αποσύρθηκε, για να επανέλθει το 2007 ως σχέδιο ομοσπονδοποίησης του Ιράκ, το οποίο εγκρίθηκε από τη Γερουσία με ψήφους 75 υπέρ και 23 κατά.
Το σχέδιο διαμελισμού του Ιράκ είχε προκαλέσει σοβαρές ανησυχίες στην Άγκυρα, λόγω του ανεξάρτητου Κουρδιστάν που προέβλεπε, και το οποίο εθεωρείτο η αρχή του τέλους για την ενότητα της Τουρκίας.
Ο Μπάιντεν είχε ενεργό παρουσία και κατά την πρόσφατη κρίση στον Καύκασο. Αμέσως μετά το ξέσπασμα της κρίσης στη Νότια Οσετία μετέβη στην Τυφλίδα, για να έχει ιδία άποψη για την κατάσταση που επικρατεί στην περιοχή, ενώ υπογραμμίζεται ότι το τελευταίο δίμηνο διοργάνωσε δυο συνεδρίες με θέμα: "Η Ρωσία, η Ενέργεια και ο Καύκασος".
Ο πρώην πρέσβης της Τουρκίας στις ΗΠΑ Nüzhet Kandemir, αναφερόμενος στο θέμα δήλωσε: "Ο Μπάιντεν ήταν μέσα σε κάθε αντιτουρκική κίνηση. Ο αντιτουρκισμός έχει αποκτήσει ρίζες μέσα του".
Ο πρώην πρέσβης ανέφερε επίσης ότι ο Μπάιντεν έκανε πολλές φορές διακοπές στην Ελλάδα, σημειώνοντας ότι η ελληνική πλευρά του παρείχε εξυπηρετήσεις, για να κερδίσει την εύνοιά του.

Αναρτήθηκε από skal στις 12:12 μμ 3 σχόλια

ΟΙ ΠΟΝΤΙΟΙ ΧΑΙΡΕΤΟΥΝ ΤΟΝ «ΠΑΣΧΟΝΤΑ» ΜΑΝΔΡΑΒΕΛΗ

Του Βασίλη Ν. Τριανταφυλλίδη
(Χάρρυ Κλυνν)

Χαιρετούμε με τον προσήκοντα σεβασμό το «μεγάλο διπλωματούχο ιστορικό», τον «υμνητή» της φιλελεύθερης πολιτικής παρακαταθήκης του Milton Friedman, τον «υπερήφανο μαθητή» του «σεσημασμένου» νεοταξίτη αμπελοφολόσοφου Νίκου Δήμου, τον «αβανταδόρο» της «επιστημονικής ληστοσυμμορίας» Ρεπούση-Λεωντσίνη, τον «ιδεολογικό παρατρεχάμενο» της «παρέας» Ανδριανόπουλου, Ευαγγελόπουλου, Μπήτρου, Παπανδρόπουλου, Χρηστίδη, τον αθεράπευτο θιασώτη του «αμερικάνικου ονείρου» και του «άσχημου, αλλά βολικού μπλου τζιν»!!!

Χαιρετούμε των «πρωτοπόρο των αγραμμάτων», το νέο δείγμα του «ελεγχόμενου μικροαστικού λαϊκισμού» που ανακάλυψε «το διχασμό της δυτικής φιλοσοφίας, της αντίληψης δηλαδή που έχουμε για τον κόσμο που έχει μακρά ιστορία. Από τη μία υπάρχουν οι «ηπειρωτικοί φιλόσοφοι» (continentals) και από την άλλη οι Αγγλοσάξωνες…»
Πρωτοποριακώς ανατριχιαστική η φιλοσοφική σκέψη που θα μείνει ακέραια στην αιωνιότητα για να δείχνει στον τυφλό κόσμο ότι πέραν των μεγάλων της ανθρώπινης σκέψης (Πλάτωνας, Αριστοτέλης, Στωικοί, Επικούρειοι, Ντεκάρτ, Σπινόζα, Λάιμπνιτς, Λοκ, Κοντιγιάκ, Ντιντερό, Χιουμ, Καντ, Χέγκελ, Μαρξ, Νίτσε, Κοντ, Μπέρξον, Μπασελάρ, Χάιντεγκερ, Σαρτρ… υπάρχει και ο εκ Κοζάνης «Πάσχων» Mανδραβέλης φιλόσοφος, ιστορικός, αρθρογράφος ειδικός σε θέματα πολιτικά, επιστημονικά, οικονομικά, περιβαλλοντικά, στρατιωτικά, βιοτεχνολογικά, απορρυπαντικά, ποδοσφαιρικά, ενδοκρινολογικά, ηλεκτρολογικά, υδραυλικά, ζαχαροπλαστικά, εδώδιμα αποικιακά, είδη κιγκαλερίας και είδη υγιεινής!... (Μακάρι να ήξερε να τραβάει και το καζανάκι!)

Χαιρετούμε τον «Πάσχοντα» Mανδραβέλη γεννηθέντα το 1963 στην Kοζάνη. Σπουδάσαντα οικονομικά στο Πανεπιστήμιο Aθηνών με μεταπτυχιακές σπουδές στο πανεπιστήμιο της Nέας Yόρκης "New School for Social Research".
(Εσείς που νομίζατε ότι θα σπούδαζε στο Πανεπιστήμιο της Λάρισσας;)
Από 1982 εργαζόμενο(;) σε αθηναϊκές εφημερίδες και περιοδικά. Σήμερα αρθρογραφούντα στην εφημερίδα «Καθημερινή».
Μέλος της «Ένωσης Συντακτών Hμερησίων Eφημερίδων Aθηνών» (EΣHEA), του Oικονομικού Eπιμελητηρίου Eλλάδος, της Eλληνικής Eταιρείας Oικονομολόγων, του Electronic Frontier Foundation (EFF), και της «American Association for the Advancement of Science».
(Εσείς τι νομίζατε ότι δε θα ήταν μέλος της AMERICAN ASSOCIATION;)

Χαιρετούμε τον εμπνευστή της «συλλογικής ιδιοκτησίας της γνώσης», (!) τον βαθυστόχαστοι αναλυτή του «δομικού στοιχείου κάθε ζώντος συστήματος» (!!), τον χαριτοσυνεντευξιαζόμενο μετά της «Λολίτας» γίγαντα της σκέψης, τον υπέρμαχο της Φιλευλεύθερης Συμμαχίας που δεν έχει καμία σχέση με το Ουράνιο Τόξο, τα Σκόπια και τον Τζορτζ Σόρος…

Χαιρετούμε τον «Πάσχοντα» Μανδραβέλη, υπέρλαμπρο άστρο της Θεωρίας του «ιστορικού ενταφιασμού» και τους ομοϊδεάτες του Παναγιωτόπουλο, Λιάκο, Λούκο, Νικολακόπουλο, Πεσματζόγλου, Ρεπούση, Κουλούρη καθώς και τα κραυγάζοντα δημοσιογραφικά απομεινάρια του Ιού της Ελευθεροτυπίας και των άλλων «εκσυγχρονιστικών αμερικανοϊσραηλινών φυλλάδων» τύπου «Καθημερινής».

Χαιρετούμε τον ιστορικά ημίαιμο «Καθημερινό» ινστρούχτορα της Νεοταξικής κουλτούρας μια και αναρωτιέται «πως και τι» περί του«ολοκαυτώματος» (όχι, βεβαίως, του Εβραϊκού) αλλά του Ποντιακού, και των «γενοκτονιών» επί το γενικότερο και απαντούμε στο ερώτημά του, αν και γνωρίζουμε ότι ο «Πάσχων» Μανδραβέλης θα συνεχίζει να μεταφέρει, προσβάλλοντας βάναυσα ιστορία και δημοσιογραφία , μόνο όσα του υπαγορεύονται…

ΤΙ ΕΝΝΟΥΜΕ ΜΕ ΤΟΝ ΟΡΟ «ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ»

Η γενοκτονία ως όρος διαμορφώθηκε κυρίως στη δίκη της Νυρεμβέργης το 1945, όπου δικάστηκε η ηγεσία των ναζιστών εγκληματιών του πολέμου. Συγκεκριμένα ο όρος σημαίνει τη μεθοδική εξολόθρευση, ολική ή μερική, μιας εθνικής, φυλετικής ή θρησκευτικής ομάδας. Πρόκειται για ένα πρωτογενές έγκλημα, το οποίο δεν έχει συνάρτηση με πολεμικές συγκρούσεις. Ο γενοκτόνος δεν εξοντώνει μια ομάδα για κάτι που έκανε, αλλά για κάτι που είναι. Στην περίπτωση των Ελλήνων του Πόντου, επειδή ήταν Έλληνες και Χριστιανοί.
Αποτελεί το βαρύτερο έγκλημα σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, για το οποίο μάλιστα δεν υπάρχει παραγραφή.Η διεθνής κοινότητα αναγνώρισε άμεσα ή έμμεσα τις άλλες δύο γενοκτονίες του αιώνα μας, των Εβραίων και Αρμενίων. Η γενοκτονία των Ποντίων έχει τις ίδιες ηθικές αναλογίες με αυτές των Εβραίων και των Αρμενίων, δυστυχώς όμως αποτελεί τη λιγότερο μνημονευόμενη και περισσότερο λησμονημένη από τους εθνικούς και διεθνείς οργανισμούς.

ΠΩΣ ΚΑΙ ΠΟΤΕ ΔΙΑΠΡΑΧΤΗΚΕ Η ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ;

Ο Ποντιακός Ελληνισμός, από την πτώση της αυτοκρατορίας της Τραπεζούντας (1461) γνώρισε συνεχείς διωγμούς, σφαγές, ξεριζωμούς και προσπάθειες για το βίαιο εξισλαμισμό και εκτουρκισμό του, με αποκορύφωμα τη συστηματική και μεθοδευμένη εξόντωση–γενοκτονία του αιώνα μας.
Επτά χρόνια μετά την άλωση της Πόλης, οι Οθωμανοί κατέλαβαν την Τραπεζούντα. Η οθωμανική κατάκτηση του μικρασιατικού Πόντου μπορεί να διαριθεί σε τρεις περιόδους.
Η πρώτη αρχίζει με την άλωση της Τραπεζούντας το 1461 και λήγει στα μέσα του 17ου αιώνα. Την περίοδο αυτή οι Τούρκοι κρατούν μάλλον ουδέτερη στάση κατά των Ελλήνων του Πόντου.
Η δεύτερη αρχίζει στα μέσα του 17ου αιώνα και λήγει με το τέλος του πρώτου ρωσοτουρκικού πολέμου. Χαρακτηρίζεται με τη θρησκευτική βία κατά των χριστιανικών πληθυσμών. Κατά την περίοδο αυτή πραγματοποιούνται οι ομαδικοί εξισλαμισμοί των ελληνικών πληθυσμών.
Η τελευταία περίοδος, που τελειώνει το 1922 υποδιαιρείται σε δύο υποπεριόδους. Η πρώτη αρχίζει με τη συνθήκη του Κιουτσούκ Καϊναρτζή, το 1774. Χαρακτηρίζεται από τη συστηματική προσπάθεια των τοπικών αρχών να μην εφαρμόζουν προς όφελος των χριστιανώντους φιλελεύθερους νόμους. H δεύτερη υποπερίοδος αρχίζει το 1908 και χαρακτηρίζεται από την ανάπτυξη του τουρκικού εθνικισμού.

Η ΝΕΟΤΟΥΡΚΟΙ ΑΠΟΦΑΣΙΖΟΥΝ ΤΗΝ ΕΞΟΝΤΩΣΗ

Από τους βαλκανικούς πολέμους και από τους επίσημους συμβούλους, των Γερμανών, οι Νεότουρκοι διδάχθηκαν ότι μονάχα με την εξαφάνιση των Ελλήνων και Αρμενίων θα έκαναν πατρίδα τους τη Μικρά Ασία. Οι διάφορες μορφές βίας δεν αρκούσαν για να φέρουν τον εκτουρκισμό.
Η απόφαση για την εξόντωσή τους πάρθηκε από τους Νεότουρκους το 1911, εφαρμόστηκε κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου και ολοκληρώθηκε από το Μούσταφα Κεμάλ (1919 – 1923).
Το Νεοτουρκικό Κομιτάτο «Ένωση και Πρόοδος» ιδρύθηκε το 1889. Στο συνέδριο τους, που πραγματοποιήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1911 πάρθηκε η απόφαση, ότι η Μικρά Ασία πρέπει να γίνει μωαμεθανική χώρα. Η απόφαση αυτή καταδίκασε σε θάνατο διάφορες εθνότητες.
Οι Τούρκοι στον Πόντο άρχισαν με την επιστράτευση όλων από 15 έως 45 ετών και την αποστολή τους σε Τάγματα Εργασίας. Παράλληλα αμφισβήτησαν το δικαίωμα των Ελλήνων να ασκούν ελεύθερα τα επαγγέλματά τους και επί πλέον απαγόρευσαν τους μουσουλμάνους να εργάζονται επαγγελματικά με τους Έλληνες με την ποινή της τιμωρίας από τις στρατιωτικές Αρχές. Κατ΄ αρχάς οι άτακτες ορδές των Τούρκων επιτίθονταν στα απομονωμένα ελληνικά χωριά κλέβοντας, φονεύοντας, αρπάζοντας νέα κορίτσια, κακοποιώντας και καίγοντάς τα.
Οργανωμένες επιθέσεις Οι Τούρκοι χωρίς προσχήματα πια περνούν στην επίθεση. Από κάθε γωνιά του Πόντου και της Μικράς Ασίας έρχονται καταγγελίες. Οι σποραδικές δολοφονίες αρχίζουν να αυξάνονται. Χωρικοί, που πήγαιναν να δουλέψουν στα χωράφια τους, βρίσκονταν καθημερινά δολοφονημένοι.
Οι διωγμοί εκδηλώθηκαν αρχικά με τη μορφή σποραδικών κρουσμάτων βίας, καταστροφών, απελάσεων και εκτοπισμών. Φαίνονταν σαν να προέρχονταν από ανεύθυνα κυρίως στοιχεία. Πολύ γρήγορα όμως έγιναν συστηματικοί, πιο οργανωμένοι και εκτεταμένοι και στρέφονταν τόσο κατά των Ελλήνων όσο και κατά των Αρμενίων. Εμπνευστής και εγκέφαλος αυτής της επιχείρησης της γενοκτονίας ήταν ο Μεχμέτ Ταλαάτ, υπουργός των Εσωτερικών της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Με δικές του εντολές, που καλούσαν τις αρχές να μη δείχνουν κανένα έλεος και για τoυς χριστιανούς, εξαπολύθηκαν οι διωγμοί κατά των «ανεπιθύμητων» εθνοτήτων σε μια τεράστια έκταση.
Το Οικουμενικό Πατριαρχείο αναγκάστηκε, σε ένδειξη πένθους, να κλείσει στις 15 Μαϊου 1914 όλες τις εκκλησίες και τα σχολεία και να καταγγείλει στις Μεγάλες Δυνάμεις τους νέους διωγμούς. Δεν κατάφερε όμως τίποτε γιατί κηρύχθηκε στο μεταξύ ο Α΄ Παγόσμιος πόλεμος, στον οποίο η Τουρκία έλαβε μέρος ως σύμμαχος της Γερμανίας, έχοντας πια την ευχέρεια να εφαρμόσει πλήρως το παλιότερο σχέδιο της εξόντωσης των χριστιανών.

ΟΙ ΔΙΩΓΜΟΙ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΤΟΥ ΠΟΝΤΟΥ

Η εφαρμογή αυτής της πολιτικής ανάγκασε χιλιάδες Έλληνες των παραλίων της Μικρασίας να εγκαταλείψουν τις προαιώνιες εστίες τους και να μετοικήσουν με πολυήμερες εξοντωτικές πορείες.
Σύμφωνα με μια έκθεση της Ελληνικής Πρεσβείας, με ημερομηνία τον Ιούνιο του 1915 είναι γραμμένα τα εξής: «Οι εκτοπιζόμενοι από τα χωριά τους δεν είχαν δικαίωμα να πάρουν μαζί τους ούτε τα απολύτως αναγκαία. Γυμνοί και ξυπόλητοι, χωρίς τροφή και νερό, δερόμενοι και υβριζόμενοι, όσοι δεν εφονεύοντο οδηγούντο στα όρη από τους δημίους τους. Οι περισσότεροι απ’ αυτούς πέθαιναν κατά την πορεία από τα βασανιστήρια. Το τέρμα του ταξιδιού δεν σήμαινε και τέρμα των δεινών τους, γιατί οι βάρβαροι κάτοικοι των χωριών, τους παρελάμβαναν για να τους καταφέρουν το τελειωτικό πλήγμα ...»
Σκοπός των Τούρκων ήταν, με τους εκτοπισμούς, τις πυρπολίσεις των χωριών, τις λεηλασίες, να επιτύχουν την αλλοίωση του εθνολογικού χαρακτήρα των ελληνικών περιοχών και να καταφέρουν ευκολότερα των εκτουρκισμό εκείνων που θα απέμεναν.
Το τέλος του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Η ήττα της Τουρκίας από τις δυνάμεις της Αντάντ και το τέλος του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου έφερε μια προσωρινή ανάπαυλα στο απάνθρωπο σχέδιο των Νεότουρκων. Η νέα τουρκική κυβέρνηση υποχρεώνεται από τις νικήτριες δυνάμεις να δώσει άδειες επιστροφής στους λίγους εξόριστους που είχαν απομείνει.
Το τελικό πλήγμα. Το 1919 αρχίζει νέος διωγμός κατά των Ελλήνων από το κεμαλικό καθεστώς, πολύ πιο άγριος κι απάνθρωπος από τους προηγούμενους. Εκείνος ο διωγμός υπήρξε η χαριστική βολή για τον ποντιακό ελληνισμό.
Στις 19 Μαϊου, με την αποβίβαση του Μουσταφά Κεμάλ στη Σαμψούντα, αρχίζει η δεύτερη και σκληρότερη φάση της Ποντιακής Γενοκτονίας. Με τη βοήθεια μελών του Νεοτουρκικού Κομιτάτου συγκροτεί μυστική οργάνωση, τη Mutafai Milliye, κηρύσσει το μίσος εναντίον των Ελλήνων και σχεδιάζει την ολοκλήρωση της εξόντωσης του ποντιακού ελληνισμού. Αυτό που δεν πέτυχε το σουλτανικό καθεστώς στους πέντε αιώνες της τυραννικής διοίκησής του, το πέτυχε μέσα σε λίγα χρόνια ο Κεμάλ, εξόντωσε τον ελληνισμό του Πόντου και της Ιωνίας.
Η τρομοκρατία, τα εργατικά τάγματα, οι εξορίες, οι κρεμάλες, οι πυρπολήσεις των χωριών, οι βιασμοί, οι δολοφονίες ανάγκασαν τους Έλληνες του Πόντου να ανέβουν στα βουνά οργανώνοντας αντάρτικο για την προστασία του αμάχου πληθυσμού. Τα θύματα της γενοκτονίας θα ήταν πολύ περισσότερα, αν δεν υπήρχε το επικό και ακατάβλητο ποντιακό αντάρτικο.

Η ΕΠΙΚΡΑΤΗΣΗ ΤΟΥ ΚΕΜΑΛ

Με την επικράτηση του Κεμάλ, οι διωγμοί συνεχίζονται με μεγαλύτερη ένταση. Στήνονται στις πόλεις του Πόντου τα διαβόητα έκτακτα δικαστήρια ανεξαρτησίας, που καταδικάζουν και εκτελούν την ηγεσία του ποντιακού ελληνισμού. Το τέλος του Πόντου πλησιάζει. Οι φωνές λιγοστεύουν.
Ελληνικός λαός - Προσφυγικός λαός … Τον επίλογο της τραγικής ποντιακής γενοκτονίας αποτελεί ο βίαιος ξεριζωμός των επιζώντων μετά τη νίκη της Τουρκίας. Με τη συνθήκη της ανταλλαγής των πληθυσμών έρχονται στην Ελλάδα και τα τελευταία ζωντανά υπολείμματα. Οι ξεριζωθέντες εγκαταλείπουν την πατρώα γη και όλα τα υπάρχοντά τους. Παίρνουν μαζί τους ιερά κειμήλια και λίγο χώμα από τη γη του Πόντου. Αφήνουν πίσω τη Μαύρη Θάλασσα και μπαίνουν στην Άσπρη Θάλασσα. Φτάνουν στην Ελλάδα.
Η προσφορά των Ελλήνων του Πόντου στο ελληνικό κράτος. Πάμφτωχοι, έχοντας αφήσει πίσω τους περιουσίες και πλούτη, έφτασαν ταλαιπωρημένοι από τις διώξεις, με το φόβο ακόμη ζωντανό μέσα τους, κι εγκαταστάθηκαν δίχως να χάσουν το θάρρος τους, εδώ κι εκεί στη νέα ελληνική πατρίδα. Σκόρπισαν σε χωριά και πόλεις της Μακεδονίας και της Θράκης, στους συνοικισμούς της πρωτεύουσας και σε άλλες περιοχές, με μοναδικό εφόδιο την αυτοπεποίθηση, την αισιοδοξία, την αγάπη στη γη και τα γράμματα ή τις τέχνες.
Αλλά και με την τραγική θέση της η Ιωνία ήλθε να διαδραματίσει τον εθνικό της ρόλο. Μοναδική αλλά και μεγάλη παρηγοριά ότι οι ξεριζωμένοι πρόσφυγες, οι αιώνιοι Ακρίτες, θωράκισαν τη Μακεδονία και τη Θράκη. Περισσότεροι από 700.000 πρόσφυγες από τη Μικρασία και τον Πόντο εγκαταστάθηκαν στη βόρεια Ελλάδα. Οι Ίωνες, με μια πλούσια πολιτισμική και εθνική παράδοση, συνέβαλαν στην επιβεβαίωση της εθνικής ταυτότητας.

Η Γαλλία και η «ποινικοποίηση της άρνησης».

Εγκρίθηκε από την Γαλλική εθνοσυνέλευση η πρόταση νόμου για την ποινικοποίηση της άρνησης της γενοκτονίας των Αρμενίων από τους Τούρκους. Πέντε χρόνια μετά από την αναγνώριση της αρμενικής γενοκτονίας η πρόταση νόμου έρχεται να πλαισιώσει την θεσμική κατοχύρωση του θλιβερού ιστορικού γεγονότος. Η γενοκτονία των Αρμενίων από τους Νεότουρκους είναι ένα αδιαμφισβήτητο γεγονός για το γαλλικό κράτος…

Αλλά εδώ αξιοθρήνητε mister Mandravelis είναι, βλέπεις, Βαλκάνια, δεν είναι παίξε γέλασε… Είθε να βρεθεί κάποιος να σε λυπηθεί!

ΟΙ ΕΦΙΑΛΤΕΣ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΤΑΞΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΦΥΤΡΩΝΟΥΝ ΣΑΝ ΤΑ ΜΑΝΙΤΑΡΙΑ...

ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΤΟΥ ΑΝΔΡΕΑ ΣΤΑΛΙΔΗ (ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΑΝΤΙΒΑΡΟ) ΣΤΟ ΑΡΘΡΟ(;) ΠΟΥ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕ Ο "ΠΑΝΤΟΓΝΩΣΤΗΣ" ΥΜΝΗΤΗΣ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΤΑΞΗΣ ΤΩΝ ΑΜΕΡΙΚΑΝΩΝ ΠΟΥ ΜΕ ΤΟΣΟ ΖΗΛΟ ΥΠΗΡΕΤΕΙ, "ΠΑΣΧΩΝ" (ΜΑΘΗΤΗΣ ΚΑΤΑΔΗΛΩΣΗ ΤΟΥ ΤΟΥ ΔΙΑΒΟΗΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΔΗΜΟΥ) ΜΑΝΔΡΑΒΕΛΗΣ ΣΤΗΝ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ "ΚΑΘΗΝΕΡΙΝΗ" ΟΠΟΥ ΦΤΑΝΕΙ ΣΤΟ ΣΗΜΕΙΟ ΝΑ ΑΝΑΡΩΤΑΤΑΙ, ΑΝΑΦΕΡΟΜΕΝΟΣ ΣΤΗΝ ΕΞΟΛΟΘΡΕΥΣΗ ΤΩΝ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΩΝ ΠΛΗΘΥΣΜΩΝ ΤΟΥ ΠΟΝΤΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ Μ. ΑΣΙΑΣ,.... «Ολοκαύτωμα»; Πόθεν και πώς;

Στις 7 Αυγούστου δημοσίευσε ο κ. Πάσχος Μανδραβέλης το ακόλουθο άρθρο στην Καθημερινή. Ακολουθεί η επιστολή μου, που δημοσιεύθηκε ανήμερα της Παναγίας στις 15 Αυγούστου

Οι πληθωριστικές λέξεις

Tου Πάσχου Μανδραβέλη / pmandravelis@kathimerini. gr

Kαι τώρα πώς θα χαρακτηρίσουμε το συμβάν της Σαντορίνης; «Φρικιαστικό»; Λίγο είναι, αφού η λέξη «φρίκη» χρησιμοποιήθηκε από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης για άλλα, πιο συνηθισμένα εγκλήματα, τα οποία δεν συμπεριλάμβαναν αποκεφαλισμούς. Να το ονοματίσουμε «τερατώδες»; Ελάχιστο κι αυτό, αφού τερατώδη είναι μέχρι και τα λάθη κάποιων υπουργών. «Μακελειό»; Τέτοια, γίνονται κάθε Σαββατοκύριακο στις Εθνικές Οδούς. Στην Ελλάδα της υπερβολής καταστρέψαμε τις έννοιες. Χρησιμοποιήσαμε τις λέξεις τόσο πολύ που τις κάναμε ξέπνοες. Τις θανατώσαμε. Κυρίως σκοτώσαμε τις λεπτές διαφορές, εκείνες που βοηθούν την αναλυτική σκέψη. Ισως γι’ αυτό δεν μπορούμε ποτέ (σε συλλογικό επίπεδο) να χωρίσουμε το στάρι από την ήρα.

Ετσι στον δημόσιο διάλογο οι μισθωτοί είναι «σκλάβοι», η αγορά εργασίας «σκλαβοπάζαρο», ενώ «τρομοκρατία» είναι τα πάντα - από την αστυνομία μέχρι τα Ι. Χ. Σχεδόν όλα τα έντυπα και όλα τα κανάλια πλημμυρίζουν από επίθετα. Τα πάντα έχουν αναχθεί στον υπερθετικό βαθμό, που σημαίνει ταυτόχρονα, ότι όλα έχουν την ίδια βαρύτητα.

Εκεί που κυρίως μεγαλουργούμε είναι στα αποκαλούμενα εθνικά θέματα. Κάθε κίνηση των γειτόνων μας είναι «πρόκληση» και δη «ιταμή». Ετσι αποκτά την ίδια βαρύτητα μια επιστολή ενός αρχηγού κράτους, με τις παραβιάσεις του εθνικού μας εναέριου χώρου, και με τη διεκδίκηση εθνικού εδάφους με τις «γκρίζες ζώνες». Ολα μπαίνουν σε έναν τορβά, αρκεί να κάνει αίσθηση το ρεπορτάζ και να βρίσκονται σε ένταση οι πολίτες.

Ο ίδιος πληθωρισμός άρχισε να απαντάται και στην ιστορία, ειδικά στα ευαίσθητα θέματα. Εκεί οι όροι εκτοξεύονται ακρίτως για να τονισθούν τα «δίκια των Ελλήνων». Ετσι η εθνοκάθαρση που έκαναν συστηματικά οι Τούρκοι στις αρχές του 20ού αιώνα προήχθη σε γενοκτονία, ενώ προσφάτως έγινε «χριστιανικό ολοκαύτωμα». «Ολοκαύτωμα»; Πόθεν και πώς;

Πρέπει ίσως να αποσαφηνίσουμε τις έννοιες, για να συνεννοηθούμε. «Εθνοκάθαρση» είναι η συστηματική εκδίωξη πληθυσμών από έναν τόπο. Αυτή, από μόνη της, αποτελεί βαρύ έγκλημα πολέμου. Συνηθέστατα γίνεται με βίαια μέσα (σφαγές, βιασμοί, καταστροφή περιουσιών κ. λπ.), γεγονός που κάνει το έγκλημα βαρύτερο. Η «γενοκτονία» δεν γίνεται για να εκδιωχθούν πληθυσμοί από τις πατρογονικές τους εστίες, αλλά για να εξαλειφθούν από προσώπου γης. Για να τεκμηριωθεί το βαρύτατο επίσης έγκλημα της γενοκτονίας πρέπει να αποδειχθεί ότι υπήρξε κεντρικός σχεδιασμός και διαταγή άνωθεν για τις μαζικές αυτές δολοφονίες. Οι σφαγές που στόχο έχουν την τρομοκράτηση των πληθυσμών, ώστε να εθνοκαθαρθεί μια περιοχή, δεν τεκμηριώνουν αυτομάτως γενοκτονία. Πολύ δε περισσότερο «ολοκαύτωμα». Η τελευταία είναι μια λέξη που ανασύρθηκε από το ελληνικό λεξικό για να περιγράψει τη μοναδική φρίκη της βιομηχανικής εξόντωσης των εβραϊκών πληθυσμών και άλλων μειονοτικών ομάδων (Ρομά) από την Ευρώπη.

«Η διαφορά μιας λέξης και μιας περίπου ακριβούς λέξεως, είναι η διαφορά μεταξύ πυγολαμπίδας και αστραπής», είχε γράψει κάποτε ο Μαρκ Τουέιν. Μήπως ήρθε η ώρα να αρχίσουμε να τις ξεχωρίζουμε; Οχι για κανέναν άλλο λόγο, αλλά επειδή ο πληθωρισμός των χαρακτηρισμών μάς απαγορεύει την κατανόηση, αλλά κάνει και τις λέξεις σαν τα πληθωριστικά νομίσματα της κατοχής. Αχρηστες...

Προς τη Σύνταξη της Καθημερινής

8 Αυγούστου 2008

Κύριε Διευθυντά,

Το άρθρο «Οι πληθωριστικές λέξεις» του κ. Μανδραβέλη (7/8/2008) ξεκινάει από σωστή οπτική γωνία, αλλά λυπάμαι που αναγκάζομαι να διαπιστώσω ότι καταλήγει (ακόμη μία φορά) να συκοφαντεί, εμμέσως πλην σαφώς, ένα τεράστιο κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας. Όπως φαίνεται, εφαρμόζει και ο ίδιος την ίδια μέθοδο της υπερβολής, την οποία καταγγέλλει, αλλά με αντιστροφή των όρων. Το μισό άρθρο του επιχειρεί να «αποσαφηνίσει» ότι καμία «γενοκτονία» και κανένα «ολοκαύτωμα» Χριστιανικών πληθυσμών γενικά δεν έγινε «συστηματικά στις αρχές του 20^ου αιώνα από τους Τούρκους». «Πόθεν και πώς;», διερωτάται.

Θα αντιπαραθέσω μόνο ένα στοιχείο:

Στις 16 Δεκεμβρίου 2007, η Διεθνής Ένωση Μελετητών Γενοκτονιών (International Association of Genocide Scholars – IAGS) εξέδωσε το εξής ψήφισμα

ΕΚΤΙΜΩΝΤΑΣ ότι η άρνηση μίας γενοκτονίας αναγνωρίζεται παγκοίνως ως το έσχατο στάδιο γενοκτονίας, που εξασφαλίζει την ατιμωρησία για τους δράστες της γενοκτονίας, και ευαπόδεικτα προετοιμάζει το έδαφος για τις μελλοντικές γενοκτονίες ,

ΕΚΤΙΜΩΝΤΑΣ ότι η Οθωμανική γενοκτονία εναντίον των μειονοτικών πληθυσμών κατά τη διάρκεια και μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, παρουσιάζεται συνήθως ως γενοκτονία εναντίον μόνο των Αρμενίων, με λίγη αναγνώριση των ποιοτικά παρόμοιων γενοκτονιών, εναντίον άλλων χριστιανικών μειονοτήτων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΤΑΙ ότι είναι πεποίθηση της Διεθνούς Ένωσης των Μελετητών Γενοκτονιών, ότι η Οθωμανική εκστρατεία εναντίον των χριστιανικών μειονοτήτων της αυτοκρατορίας, μεταξύ των έτων 1914 και 1923, συνιστούν γενοκτονία εναντίον των Αρμενίων, Ασσυρίων, Ποντίων και των Έλλήνων της Ανατολίας.

ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΤΑΙ η Ένωση να ζητήσει από την κυβέρνηση της Τουρκίας να αναγνωρίσει τις γενοκτονίες εναντίον αυτών των πληθυσμών, να ζητήσει επίσημα συγγνώμη, και να λάβει τα κατάλληλα και σημαντικά μέτρα προς την αποκατάσταση (μη επανάληψη).

Παραθέτω τις ηλεκτρονικές διευθύνσεις του ψηφίσματος, αλλά και των μελών της Ένωσης

http://genocidescholars.org/images/PRelease16Dec07IAGS_Officially_Recognizes_Assyrian_Greek_Genocides.pdf

http://www.genocidescholars.org/images/2008_IAGS_bylaws.pdf?bcsi_scan_5276B30B5AD7DDEE=0&bcsi_scan_filename=2008_IAGS_bylaws.pdf

Με τιμή,
Ανδρέας Σταλίδης,
Ηλ. Περιοδικό Αντίβαρο
Swindon, UK

Ο εορτασμός στην Παναγία Σουμελά

Παναγία Σουμελά: Το σύμβολο της Ποντιακής πίστης

Μια ιστορία, μια παράδοση και ένας θρύλος αγκαλιάζουν το σύμβολο του Πόντου, την Παναγία Σουμελά. Ο Νεόφυτος Καυσικαλυβίτης μας πληροφορεί ότι ο Ευαγγελιστής Λουκάς χάραξε τη μορφή της Παναγίας πάνω σε ξύλο. Την εικόνα της Σουμελά, έφερε στην Αθήνα, μετά το θάνατο του Λουκά, ο μαθητής του Ανανίας και την τοποθέτησαν σε περικαλλή ναό της Θεοτόκου. Για αυτό το λόγο, αρχικά είχε ονομαστεί ως η Παναγία η Αθηνιώτισσα.

Στο τέλος του 4ου αιώνα (380- 386) ιδρύθηκε στο όρος Μελά της Τραπεζούντας, το μοναστήρι της Παναγίας Σουμελά, από τους μοναχούς Βαρνάβα και Σωφρόνιο (κατά κόσμο Βασίλειος και Σωτήρχος, θείος και ανιψιός, κάτοικοι και οι δυο Αθηνών).

Η παράδοση λεει ότι οι μοναχοί, ανταποκρινόμενοι στο κάλεσμα της Παναγίας, ακολούθησαν την πορεία της εικόνας της που πέταξε ως τον Πόντο. Πέρασαν από τα Μετέωρα, τη Χαλκιδική και από την παραλία της μονής Βατοπεδίου, ένας άγνωστος τους πήρε με το καράβι του και τους πήγε ως τη Μαρώνεια. Από κει, πεζοπορώντας πέρασαν τη Ραιδεστό, έφτασαν στην Κωνσταντινούπολη και με ένα πλοιάριο πήγαν στην Τραπεζούντα.

Εκεί, τους εμφανίσθηκε και πάλι η Παναγία, πληροφορώντας τους ότι η εικόνα της προπορεύεται στο όρος Μελά. Συνέχισαν αγόγγυστα το ταξίδι τους.

Με πυξίδα τον Πυξίτη ποταμό, ανηφόρησαν προς το όρος Μελά. Εκεί, βρέθηκαν μπροστά σε μια σπηλιά από την είσοδο της οποίας παρατήρησαν μια χρυσαφένια λάμψη. Ήταν το φως της Εικόνας της Αθηνιώτισσας.

Γονατιστοί και δακρυσμένοι, ευχαρίστησαν την Παναγία και της υποσχέθηκαν ότι στο σημείο, θα χτίσουν προς τιμήν της ναό.

Με μοναδικά εφόδια την πίστη, την επιμονή και την εργατικότητα, οι δυο
ερημίτες μοναχοί, κατόρθωσαν να χτίσουν την εκκλησία της Σουμελιώτισσας, σκαλιστή μέσα στο βουνό. Από τότε έγινε γνωστή ως ΠΑΝΑΓΙΑ ΣΟΥΜΕΛΑ (Εις του Μελά-στου Μελά-Σουμελά).

Μέχρι το 1922, υπήρξε ο οδηγός, ο παρηγορητής, ο συμπαραστάτης, το καταφύγιο και ο εμψυχωτής των ποντίων. Υπήρξε επίσης ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες διατήρησης της ελληνικής γλώσσας και ταυτότητας, καθώς και της αναζωπύρωσης της εθνικής και θρησκευτικής συνείδησης των πιστών.

Ο αναπάντεχος ξεριζωμός, ερήμωσε μαζί με τον αλησμόνητο Πόντο και τη Βίγλα της Σουμελιώτισσας. Με την ανταλλαγή, τα ιερά κειμήλια παραχωρήθηκαν, και το 1931 τα ξέθαψε και τα έφερε στην Ελλάδα, ο Αμβρόσιος ο Σουμελιώτης προς την τουρκική κυβέρνηση του Ισμέντ Ινονού.

Από το 1952, αρχίζει μια νέα περίοδος. Η ελλαδική ιστορία της Παναγίας
Σουμελά.

Από το 1952 που χτίστηκε ο ναός, η Εικόνα θρονιάστηκε στο νέο της θρόνο. Σκοπός της ανέγερσης της Μονής δεν ήταν η ίδρυση στον ελλαδικό χώρο, ακόμη ενός μοναστηριού, αλλά η ανέγερση ενός προσκυνήματος που θα αποτελούσε σύμβολο και φάρο.

Ο ΕΟΡΤΑΣΜΟΣ

Χιλιάδες προσκυνητές παρακολούθησαν τις διήμερες εκδηλώσεις στην Ιερά Μονή της Παναγίας Σουμελά, στην Καστανιά Ημαθίας, ανάμεσα τους Γεωργιανοί και πόντιοι που έχουν συγγενείς στον Καύκασο και προσευχήθηκαν να επικρατήσει ειρήνη στην περιοχή.

Το πρωί τελέστηκε επίσημη δοξολογία, ακολούθησε η λιτανεία της εικόνας της Παναγίας Σουμελά και κατατέθηκαν στεφάνια στην προτομή του Αλέξανδρου Υψηλάντη.

Τον πρωθυπουργό Κώστα Καραμανλή και την κυβέρνηση εκπροσώπησε ο υπουργός Παιδείας Ευριπίδης Στυλιανίδης ο οποίος δήλωσε στους δημοσιογράφους:

«Σήμερα γιορτάζει η Ορθοδοξία και ο ελληνισμός. Σήμερα οι πιστοί εξέφρασαν με κατάνυξη την αφοσίωση τους στην Παναγία Σουμελά. Την Παναγία που προστάτεψε τον ποντιακό ελληνισμό, κατά τη διάρκεια της Γενοκτονίας, την Παναγία που δίνει δύναμη σε όλους τους σύγχρονους Έλληνες να κερδίσουν το μέλλον».

Τον Πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ Γιώργο Παπανδρέου εκπροσώπησε ο βουλευτής Ημαθίας του Κινήματος Τάσος Σιδηρόπουλος, ο οποίος ανέφερε:

«Από τις πανέμορφες πλαγιές του Βερμίου, σε αυτόν τον ιερό θρησκευτικό τόπο, το σύμβολο του ποντιακού ελληνισμού, θέλουμε να στείλουμε ένα μήνυμα ελπίδας και ειρήνης σε μια παγκόσμια ρευστότητα η οποία κυριαρχεί. Ενώνουμε και δυναμώνουμε τη φωνή με τους λαούς για πραγματική ειρήνη στον πλανήτη. Ελπίζουμε και πιστεύουμε ότι θα αφυπνιστεί και η ελληνική κυβέρνηση και με υπευθυνότητα, σοβαρότητα θα διαχειριστεί αυτά τα κρίσιμα ζητήματα».

Οι δημοσιογράφοι ρώτησαν τον βουλευτή για την υπόθεση Παυλίδη και ο κ. Σιδηρόπουλος απάντησε ότι «πολλοί θα έπρεπε να έχουν παραιτηθεί, αλλά σήμερα είναι άγια μέρα».

Τη ΝΔ εκπροσώπησε η βουλευτής Πέλλας Παρθένα Φουντουκίδου, η οποία υπογράμμισε: «Σήμερα όλος ο ελληνισμός γονατίζει μπροστά στη χάρη Της. Άλλος καταθέτει τις ευχές, τις ελπίδες, τις προσδοκίες, άλλος τις ευχαριστίες. Εγώ καταθέτω τις ευχές μου με τη χάρη Της να έχει κάθε Έλληνας υγεία, χαρά, προσωπική ευτυχία. Στην αγαπημένη μας πατρίδα, την Ελλάδα, εύχομαι να πετύχουμε, με τη βοήθεια της, την ανάταση του ελληνισμού, φωτεινό φάρο στην οικουμένη με τις διαχρονικές αξίες του, ευημερία και προκοπή στον κάθε πολίτη. Και για τα πανανθρώπινα εύχομαι παγκόσμια ειρήνη,να σταματήσει η εκμετάλλευση ανθρώπου από τον άνθρωπο, η φτώχεια ο αποκλεισμός και να λυθούν τα συνεχώς διογκούμενα ανθρωποοικολογικά προβλήματα».

Το ΠΑΣΟΚ εκπροσώπησε η βουλευτής Α΄ Θεσσαλονίκης Εύα Καϊλή, το ΛΑΟΣ ο βουλευτής Κυριάκος Βελόπουλος, ενώ παραβρέθηκαν οι βουλευτές της ΝΔ Κώστας Γκιουλέκας, Ηλίας Φωτιάδης, ο Πρόεδρος της Δημοκρατικής Αναγέννησης Στέλιος Παπαθεμελής, οι νομάρχες Θεσσαλονίκης Παναγιώτης Ψωμιάδης, Ημαθίας Κώστας Καραπαναγιωτίδης, η δήμαρχος Βέροιας Χρυσούλα Ουσουλτζόγλου κ.α.

Ο πρόεδρος του Ιδρύματος «Παναγία Σουμελά» Γιώργος Τανιμανίδης επέδωσε υποτροφία σε μαθητή λυκείου από το Μακροχώρι Ημαθίας, στη μνήμη των 21 μαθητών που σκοτώθηκαν σε τροχαίο στα Τέμπη.

www.kathimerini.gr με πληροφορίες από ΑΠΕ - ΜΠΕ

Εκατό χρόνια Δαβίδ και Γολιάθ Ελλάδα και Τουρκία, 1897-1997

του Κees Klok, doctorandus/M.A.
Ιστορικός, Ελληνιστής
Μέλος της Ολλανδικής Εταιρείας Νεοελληνικών Σπουδών


Εισαγωγή
Όταν εμφανίζεται κάτι στον τύπο για την Ελλάδα και την Τουρκία, χρησιμοποιείται συνεχώς ο όρος 'προαιώνιοι εχθροί'. Κι όμως Έλληνες και Τούρκοι έζησαν αιώνες μαζί σε μία αυτοκρατορία, αλλά και μετά την ανεξαρτησία της Ελλάδας επίσης δε γινόταν πάντοτε λόγος για μίσος και οργή. Πέρασαν περίπου εβδομήντα χρόνια μετά την ανεξαρτησία, πριν ξεσπάσει το 1897 ένας μικρής διάρκειας ελληνοτουρκικός πόλεμος, ο πρώτος από μια σειρά συγκρούσεων. Σ΄ αυτό το άρθρο εξετάζεται πώς αναπτύχθηκαν οι σχέσεις μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας τα τελευταία εκατό χρόνια.
Το 1821 ξέσπασε στην Ελλάδα μια επανάσταση εναντίον της οθωμανικής κυριαρχίας. Μετά από αγώνα δέκα ετών αποκτά η χώρα την ανεξαρτησία της, παρά τις μεγάλες εσωτερικές διαιρέσεις και χάρη στην υποστήριξη της Αγγλίας, Γαλλίας και Ρωσίας. Δημιουργήθηκε ένα μικρό κράτος που συμπεριλάμβανε την Πελοπόννησο, την Κεντρική Ελλάδα νότια της Θεσσαλίας και τις Κυκλάδες.
Οι αρχές ανέλαβαν να ενώσουν αυτήν την διαμελισμένη χώρα. Ένα από τα βοηθητικά μέσα γι' αυτό το σκοπό ήταν το δόγμα της Μεγάλης Ιδέας. Αυτό σήμαινε πως είχε κανείς στο νου του μια χώρα που θα συμπεριλάμβανε όλες τις περιοχές όπου κατοικούσαν μεγάλες ελληνικές κοινότητες. Ήταν μια ιδεολογία, η οποία αργά ή γρήγορα θα οδηγούσε σε προβλήματα με το οθωμανικό κράτος στο οποίο κατοικούσαν μεγάλοι πληθυσμοί Ελλήνων, τόσο στη Μακεδονία και Ανατολία όσο και στην πρωτεύουσα Κωνσταντινούπολη.
Η Μεγάλη Ιδέα γαλουχήθηκε και από τις σκέψεις του ιστορικού Κων/νου Παπαρρηγόπουλου, ο οποίος ανέπτυξε τη θεωρία περί της συνέχειας του ελληνικού έθνους. Αυτή εσήμαινε ότι υπήρχε μια αδιάσπαστη γραμμή στην Ιστορία, από την κλασική αρχαιότητα μέσω του ελληνιστικού και βυζαντινού κράτους μέχρι τη νέα Ελλάδα. Κατά τη διάρκεια της οθωμανικής κυριαρχίας η ελληνορθόδοξη εκκλησία, μέσα από τη διατήρηση της ελληνικής γλώσσας και την παμπάλαια θρησκεία της, κράτησε αναμμένη τη φλόγα του ελληνικού πολιτισμού.
Το οθωμανικό κράτος λειτούργησε ως ο μεγάλος εχθρός από τον οποίο οι Έλληνες του αλυτρωτισμού έπρεπε να ελευθερωθούν. Ο εθνικισμός του 19ου αιώνα, του οποίου η Μεγάλη Ιδέα υπήρξε ένα σαφές συστατικό του, οδήγησε στη δραματική χειροτέρευση της θέσης των Οθωμανών Ελλήνων κατά το πρώτο τέταρτο του 20ου αι. Οι συγκρούσεις που προέκυψαν από τη Μεγάλη Ιδέα, όπως ο πόλεμος του 1897 και ο ελληνοτουρκικός πόλεμος του 1919-1923, ως επίσης και η αναζωπύρωση του τουρκικού εθνικισμού από τον Μουσταφά Κεμάλ, έθεσαν τέρμα στη σχετικά ανεκτική συμβίωση των Ελλήνων και των Τούρκων.
Εν τούτοις η ενσάρκωση της Μεγάλης Ιδέας φάνηκε στα μισά του 19ου αι. μία απίθανη υπόθεση. Ακόμη και η επιβίωση της Ελλάδας ήταν αμφίβολη, αν η χώρα δεν προστατευόταν πλέον από τις Μεγάλες Δυνάμεις, κυρίως την Αγγλία, Γαλλία και Ρωσία. Εξαιτίας της πίεσης των χωρών αυτών η Πύλη παρέδωσε το 1881 την εύφορη Θεσσαλία και ένα μέρος της Ηπείρου στην Ελλάδα.

Ο πόλεμος του 1897
Η αφορμή για τον πόλεμο του 1897 υπήρξε η εξέγερση της Κρήτης, όπου η πλειονότητα του πληθυσμού ήθελε ένωση με την Ελλάδα. Δεν ήταν η πρώτη φορά που ξεσηκώθηκαν οι Κρήτες. Ήταν όμως για πρώτη φορά που η ελληνική κυβέρνηση υποστήριζε μια επανάσταση στην πράξη.
Η Κωνσταντινούπολη δεν επιθυμούσε και πολύ σύγκρουση με την Αθήνα, κάτι που φαίνεται από την πρόταση συμβιβασμού να δώσουν στην Κρήτη την αυτονομία της κάτω από οθωμανική κυριαρχία. Η Αθήνα απέρριψε την πρόταση αυτή, επειδή η Πύλη δεν μπορούσε να αποφύγει την κήρυξη πολέμου. Αρχές Απριλίου ξέσπασαν οι πρώτες αψιμαχίες κατά μήκος των ελληνοτουρκικών συνόρων στη Θεσσαλία. Η ελληνική στρατιά πάντως εμφανίστηκε τόσο άθλια προετοιμασμένη, ώστε οι Οθωμανοί την κατατρόπωσαν με μεγάλη ευκολία. Μέσα σε λίγες εβδομάδες άνοιξε ο δρόμος για την Αθήνα. Πάντως εκ νέου οι Μεγάλες Δυνάμεις, με πρώτη την Αγγλία ήρθαν προς βοήθεια των Ελλήνων.
Η Πύλη πιέστηκε φοβερά έτσι ώστε ο μικρός αυτός πόλεμος στο τέλος να τελειώσει με ένα εκπληκτικό αποτέλεσμα. Οι Έλληνες ξέφυγαν με λίγες απώλειες: λίγους επανακαθορισμούς συνόρων και αποζημίωση για τις ζημιές στην Κωνσταντινούπολη. Η Κρήτη έγινε αυτόνομη κάτω από οθωμανική κυριαρχία και απέκτησε ακόμη ως κυβερνήτη τον Έλληνα πρίγκιπα Κωνσταντίνο.

Μακεδονία
Το Μακεδονικό Ζήτημα άρχισε να παίζει κάποιο ρόλο περίπου από το 1870 (βλ. Spiegel Historiael, 1996 nr. 2 ). Σ' αυτήν την κατοικημένη από πολλές εθνότητες περιοχή έζησαν Έλληνες από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Επί πλέον πολλοί Έλληνες στο βασίλειο, με βάση την ήδη ονομαζόμενη θεωρία περί της συνέχειας, ένιωθαν ένα δυνατό δεσμό με τη Μακεδονία, ως πατρίδα του Μεγάλου Αλεξάνδρου.
Μετά τον ρωσοτουρκικό πόλεμο του 1878 αρχικά ορίστηκε ότι η Μακεδονία θα αποτελούσε μέρος ενός Μεγάλου Βουλγαρικού Κράτους. Στη διάσκεψη του Βερολίνου τη χρονιά εκείνη αποφασίστηκε εν τούτοις πως η περιοχή θα επέστρεφε στην οθωμανική κυριαρχία. Αυτό συνέβη κυρίως κάτω από την πίεση της Αγγλίας και Αυστρο-Ουγγαρίας, οι οποίες φοβήθηκαν μεγάλη ρωσική επιρροή στα Βαλκάνια μέσω ενός Μεγάλου Βουλγαρικού Κράτους, με πελατειακή σχέση.
Με λύπη είδαν οι Έλληνες πως οι Βούλγαροι, χωρίς να εγκαταλείψουν τις διεκδικήσεις τους στη Μακεδονία, δραστηριοποιήθηκαν ακόμη περισσότερο στον αγώνα τους για ένωση με τη Βουλγαρία. Στην πρώτη δεκαετία του εικοστού αιώνα ξέσπασε ένας ανταρτοπόλεμος, στον οποίο είχαν εμπλακεί υποστηρικτές της βουλγαρικής υπόθεσης, οπαδοί της ένωσης με την Ελλάδα, αγωνιστές για μια ελεύθερη Μακεδονία, Σέρβοι, που επίσης εκδήλωσαν διεκδικήσεις, και οθωμανικά στρατεύματα.
Η ελληνική πλευρά υποστηριζόταν από την Ελλάδα, αρχικά από ιδιωτικούς οργανισμούς, αργότερα επίσης, αν και καλυμμένα, από την κυβέρνηση η οποία έστελνε αξιωματικούς και επέτρεπε ο αγώνας να κατευθύνεται από το ελληνικό προξενείο στη Θεσσαλονίκη. Το γεγονός αυτό, πάντως, οδήγησε σε ανοιχτό πόλεμο με την Κωνσταντινούπολη μόλις το 1912.

Οι Βαλκανικοί Πόλεμοι
Όσο οι ευρωπαϊκές Μεγάλες Δυνάμεις ήσαν αποφασισμένες να διατηρούν το status quo των Βαλκανίων, ο ανταρτοπόλεμος ανέδειξε λίγους εθνικούς ήρωες στη Μακεδονία, αλλά με ελάχιστο πραγματικό αποτέλεσμα. Αυτό άλλαξε όταν η Αυστρο-Ουγγαρία και Ρωσία, απαραίτητες για τη διατήρηση του καθεστώτος, τσακώθηκαν άγρια για την αυστροουγγρική προσάρτηση της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης το 1908. Τα βαλκανικά κράτη Σερβία, Μαυροβούνιο, Ελλάδα και Βουλγαρία εκμεταλλεύτηκαν την ευκαιρία και γρήγορα έκαναν διαπραγματεύσεις για συμμαχία. Τον Οκτώβριο 1912 ο στρατός του Μαυροβουνίου επετέθη κατά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Τη φορά αυτή, χωρίς να ενοχλούνται από τις προειδοποιήσεις των Μεγάλων Δυνάμεων, συμπαρατάχθηκαν και οι άλλες τρεις χώρες με τον πολεμοχαρή νάνο του Μαυροβουνίου. Ο Πρώτος Βαλκανικός Πόλεμος ήταν πλέον γεγονός.
Ο άθλια εξοπλισμένος οθωμανικός στρατός σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα νικήθηκε, αλλά η Βουλγαρία δυσαρεστήθηκε πολύ με το αποτέλεσμα του αγώνα, επειδή κατάφερε να κατακτήσει μόνο ένα 10% από το έδαφος της Μακεδονίας. Οι Βούλγαροι έπρεπε να συγκρουστούν με την τακτική τουρκική στρατιά. Αυτό επέτρεψε την Ελλάδα και την Σερβία να κατακτήσουν το μεγαλύτερο κομμάτι της Μακεδονίας. Η Σόφια αποφάσισε να δράσει. Τον Ιούνιο του 1913 επετέθη εναντίον των παλαιών συμμάχων της. Αυτοί βοηθήθηκαν από τη Ρουμανία, η οποία διαισθάνθηκε εύκολο εδαφικό κέρδος, και από την Τουρκία, η οποία, μ' αυτόν τον τρόπο, ήθελε να κερδίσει κάτι από τις απώλειές της. Αυτή η υπερδύναμη ανάγκασε την Βουλγαρία γρήγορα να καταρρεύσει. Με τη συνθήκη του Βουκουρεστίου διαμοιράστηκε εκ νέου η Μακεδονία, από την οποία Έλληνες και Σέρβοι πήραν τη μερίδα του λέοντος. Η Βουλγαρία ,αν και χαμένη, πήρε τη Δυτική Θράκη. Η Κρήτη και τα νησιά του Αιγαίου ενώθηκαν τελικά επίσημα με την Ελλάδα.
Το γεγονός ότι τα Βαλκάνια δεν ξαναηρέμησαν έκτοτε, αποδείχτηκε δυο χρόνια μετά τα γεγονότα του Σεράγεβου, τα οποία οδήγησαν στο ξέσπασμα του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου.

Ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος και η Συνθήκη της Λοζάννης
Σ' αυτόν τον πόλεμο η Οθωμανική Αυτοκρατορία ως επίσης και η Βουλγαρία επέλεξαν την ένωση με τις Κεντρικές Δυνάμεις, δηλ. με το αυστροουγγρικό-γερμανικό στρατόπεδο. Η Ελλάδα μπορούσε να διαλέξει ανάμεσα στις Κεντρικές Δυνάμεις και στους Δυτικούς Συμμάχους. Ο βασιλιάς Κωνσταντίνος Α', ο οποίος ασκούσε μεγάλη επιρροή στην εξωτερική πολιτική, υποστήριζε την ουδετερότητα. Ο πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος κατεχόταν από την εμμονή της Μεγάλης Ιδέας. Ήταν θερμός υποστηρικτής της σύμπραξης με τους Δυτικούς Συμμάχους. Κατά την άποψή του αυτό θα έδινε την ευκαιρία να ξεκαθαρίσουν τους λογαριασμούς με τον βουλγαρικό αλυτρωτισμό σχετικά με τη Μακεδονία και να δώσουν ένα καλό μάθημα στους Τούρκους, πράγμα που θα έφερνε την υλοποίηση της Μεγάλης Ιδέας ακόμη πιο κοντά. Η αντίθεση ανάμεσα στον Βασιλιά και τον Πρωθυπουργό ξεσήκωσε μια οξεία εσωτερική διαμάχη που κατέληξε σχεδόν σε εμφύλιο πόλεμο. Ο Βενιζέλος για λίγο ακόμη διάστημα προΐστατο, με τις ευλογίες των Δυτικών Συμμάχων, μιας αντιπολίτευσης στη Θεσσαλονίκη.
Τελικά ο Βασιλιάς ενέδωσε κάτω από φοβερή πίεση και η Ελλάδα το 1917 τάχθηκε με τους Δυτικούς Συμμάχους. Αυτοί υπαινίχθηκαν πως η Ελλάδα θα μπορούσε να περιμένει ως ανταμοιβή τη Βόρεια Ήπειρο, τα Δωδεκάνησα(με εξαίρεση τη Ρόδο) και μια ζώνη της Δυτικής Μικράς-Ασίας.
Μετά τη συμφωνία του Μούδρου για κατάπαυση του πυρός (Οκτώβρης 1918) η Ελλάδα κατέλαβε το μεγαλύτερο μέρος της Θράκης, ενώ το 1919 με την άδεια των Δυτικών Συμμάχων έστειλε στρατεύματα στη Σμύρνη, η οποία καταλήφθηκε μαζί με τη γύρω περιοχή. Με τη συνθήκη των Σεβρών ορίστηκε ότι η περιοχή γύρω από τη Σμύρνη θα διοικούνταν για πέντε χρόνια από την Ελλάδα, αν και επίσημα θα παρέμενε κάτω από τουρκική κυριαρχία. Μετά από πέντε χρόνια, ένα τοπικό συμβούλιο θα όριζε αν η περιοχή θα γινόταν για πάντα ελληνική ή θα δινόταν πίσω στην Τουρκία.
Η συνθήκη των Σεβρών χαιρετίστηκε στην Αθήνα με ζητωκραυγές, αλλά η χαρά κράτησε μόνο για λίγο. Η κυβέρνηση στην Κωνσταντινούπολη φάνηκε πως έχασε τον έλεγχο ενός μεγάλου μέρους της χώρας. Στην Άγκυρα σχηματίστηκε μια τουρκική κυβέρνηση από φανατικούς εθνικιστές που προήλθαν από την κίνηση των Νεότουρκων με αρχηγό τον Μουσταφά Κεμάλ. Η συνθήκη δεν επικυρώθηκε ποτέ. Σύντομα θα οδηγούσε σε έναν αιματηρό ελληνοτουρκικό πόλεμο.
Το ξέσπασμα του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου είχε ήδη τις επιπτώσεις του στους Οθωμανούς Έλληνες, οι οποίοι άρχισαν να υποφέρουν από την αυξανόμενη επιθετικότητα από την πλευρά της τουρκικής εξουσίας. Η άνοδος του Μουσταφά Κεμάλ σήμαινε μία περίοδο ανοιχτής και αιματηρής καταδίωξης των Ελλήνων της Ανατολίας, οι οποίοι ήδη κατοικούσαν σχεδόν 2000 χρόνια στη δυτική ακτή της Τουρκίας και στην βόρειο-ανατολική περιοχή, τον ονομαζόμενο Πόντο. Είναι δύσκολο να πει κανείς επακριβώς πόσοι έπεσαν θύματα της τρομοκρατίας. Το πιο πιθανό είναι ότι ήσαν περισσότεροι από τριακόσιες χιλιάδες.
Η αυξανόμενη δύναμη των Κεμαλιστών οδήγησε το Μάρτιο του 1921 σε μια μεγάλη ελληνική επίθεση προς την περιοχή της Άγκυρας. Σκοπός της ήταν η εξόντωση του Μουσταφά Κεμάλ και μ' αυτόν τον τρόπο η εξασφάλιση της ελληνικής θέσης στη Μικρασία. Οι Έλληνες υπολόγιζαν στη βοήθεια των Δυτικών Συμμάχων. Βασίστηκαν στην προφορική υποστήριξη του Άγγλου Πρωθυπουργού, Γεωργίου Λόυδ. Εν τούτοις η Γαλλία και η Ιταλία δεν βοήθησαν την ελληνική ενέργεια και γι' αυτό η Αγγλία , όταν έφθασε η στιγμή, παρ' όλες τις ωραίες υποσχέσεις, δήλωσε αυστηρά ουδέτερη. Η ελληνική επίθεση σταμάτησε λίγο πριν από την Άγκυρα. Το επόμενο καλοκαίρι οι Τούρκοι έκαναν αντεπίθεση που κατέληξε σε ολοκληρωτική ήττα της ελληνικής στρατιάς. Κατά τη διάρκεια της καταστροφής της Σμύρνης που ακολούθησε, όπου χιλιάδες Έλληνες και Αρμένιοι έχασαν τη ζωή τους, οι Δυτικοί Σύμμαχοι παρακολουθούσαν αδρανείς.
Η τουρκική νίκη, που στην Ελλάδα είναι γνωστή ως η Μεγάλη Καταστροφή, έσβησε κυριολεκτικά τη Μεγάλη Ιδέα. Η συνθήκη της Λοζάννης που υπογράφτηκε τον Ιούλιο 1923 συνετέλεσε ώστε η Ελλάδα να χάσει ένα μεγάλο μέρος από τα εδάφη της που είχε κερδίσει με τη συνθήκη των Σεβρών. Η ανατολική Θράκη ξαναεπέστρεψε σε τουρκικά χέρια και όσο για την παράδοση της Βορείας Ηπείρου και των Δωδεκανήσων δεν έγινε καν λόγος. Αυτά τα μέρη παρέμειναν στην Αλβανία και Ιταλία αντίστοιχα. Μόλις το 1948 η Ιταλία παραχώρησε τα Δωδεκάνησα στην Ελλάδα. Εν τούτοις οι Έλληνες το 1923 κράτησαν τη Δυτική Θράκη.
Πολύ δραματικές συνέπειες είχε ο ορισμός της συνθήκης, σύμφωνα με τον οποίο ο ελληνο-ορθόδοξος πληθυσμός της Μικράς Ασίας(εκτός από τους κατοίκους της Κωνσταντινούπολης και των νησιών Ίμβρου και Τενέδου) έπρεπε ν' αναχωρήσει για την Ελλάδα και οι Μουσουλμάνοι της Ελλάδας (εκτός απ' αυτούς της Δυτικής Θράκης) να απομακρυνθούν προς την Τουρκία. Σ' αυτήν την τεράστια εθνική εκκαθάριση είχαν εμπλακεί περίπου ένα εκατομμύριο εκατό χιλιάδες Έλληνες και σχεδόν τετρακόσιες χιλιάδες Τούρκοι.

Ο Μεσοπόλεμος μέχρι τη συνθήκη της Άγκυρας
Η Ελλάδα αντιμετώπιζε τώρα τεράστια οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα, εξ- αιτίας της πολύ μεγάλης εισροής προσφύγων από τη Μικρά-Ασία. Στην Τουρκία έπρεπε η κυβέρνηση του Μουσταφά Κεμάλ να φροντίσει, πέρα από τους σωρούς ερειπίων του πολέμου, να ξανακτίσει μια νέα και δυναμική Τουρκία. Και οι δυο χώρες είχαν ανάγκη από ηρεμία και σταθερότητα στην περιοχή. Αν και μετά το 1924 έγιναν με πρωτοβουλία της Ελλάδας και της Ρουμανίας προσεχτικές προσπάθειες για οικονομική συνεργασία, που θα διαρκούσαν μέχρι το 1928, οπότε οι αμοιβαίες επαφές ξανάγιναν στενότερες.
Αυτό ήταν έργο του Βενιζέλου, του εξαφανισμένου από την πολιτική σκηνή για οκτώ χρόνια, ο οποίος τότε έγινε εκ νέου Πρωθυπουργός της Ελλάδας. Εντωμεταξύ πεπεισμένος πως η Μεγάλη Ιδέα ανήκε για πάντα στο παρελθόν, άσκησε μία πολιτική που απέβλεπε σε καλύτερες σχέσεις με τους γείτονες της Ελλάδας. Αυτό οδήγησε σε μια ελληνοτουρκική προσέγγιση που επικυρώθηκε με τη συνθήκη φιλίας της Άγκυρας το 1930, με την οποία αναγνωρίστηκαν τα αμοιβαία σύνορα. Η συνθήκη αυτή επέφερε μία περίοδο καλών σχέσεων που διήρκεσαν μέχρι το ξέσπασμα του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Το 1934 έγινε ακόμη και μια αμυντική συμμαχία ανάμεσα στην Ελλάδα, Τουρκία, Γιουγκοσλαβία και Ρουμανία, το ονομαζόμενο Βαλκανικό Σύμφωνο.
Το 1936 η Αθήνα συνυπέγραψε τη συνθήκη του Μοντρέ, με την οποία η Άγκυρα ξανάπαιρνε την πλήρη κυριαρχία των Δαρδανελίων και του Βοσπόρου.
Η καλή ατμόσφαιρα μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας διαταράχθηκε με το ξέσπασμα του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου και με την κατάληψη της Ελλάδας από τη Γερμανία, Ιταλία και Βουλγαρία. Σύμφωνα με το Βαλκανικό Σύμφωνο έπρεπε η Τουρκία να βοηθήσει τους συμμάχους της. Εν τούτοις η Άγκυρα παρέμεινε ουδέτερη. Ήθελε, σκεπτόμενη τις καταστροφικές συνέπειες του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, με κάθε τίμημα να μείνει έξω από τη μάχη.
Οι Έλληνες απογοητεύθηκαν με την τουρκική θέση και φοβήθηκαν πως η Τουρκία θα άρπαζε την ευκαιρία να καταλάβει τα νησιά του Αιγαίου και τα Δωδεκάνησα. Πάντως η κατάσταση δεν πήγε τόσο μακριά. Τέλος του 1942 η Άγκυρα επέβαλε τον ονομαζόμενο varlik vergisi, ένα είδος φόρου περιουσίας που επιβάρυνε δυσανάλογα τις μειονότητες της χώρας, μεταξύ των οποίων και τους Έλληνες. Αυτός ο μεροληπτικός φόρος καταργήθηκε ήδη το 1943, αλλά όχι πριν χειροτερέψουν ακόμη περισσότερο οι ελληνοτουρκικές σχέσεις. Από την άλλη πλευρά η Τουρκία επέτρεψε να περάσουν πρόσφυγες από την Ελλάδα, μεταξύ αυτών και στρατιώτες, προς τα συμμαχικά εδάφη της Βόρειας Αφρικής και έστειλε μερικές φορές πλοία με τρόφιμα προς τη λιμοκτονούσα γειτονική χώρα (Ελλάδα).
Κατά τη διάρκεια του μεγαλύτερου μέρους του πολέμου οι Τούρκοι δύσκολα κατάφεραν να κρατήσουν σε ισορροπία την ουδετερότητα. Και μολονότι υπήρχαν επίσης οι δεσμεύσεις συνθήκης με την Αγγλία, φάνηκε αρχικά ότι οι Σύμμαχοι δε θα μπορούσαν έγκαιρα να βοηθήσουν την Τουρκία σε περίπτωση πολέμου με τη Γερμανία. Μόνον όταν ο κίνδυνος ξεπεράστηκε και η Γερμανία είχε σχεδόν ηττηθεί, τότε η Άγκυρα κήρυξε τον πόλεμο κατά του Βερολίνου, το Φεβρουάριο 1945, για να μπορεί έγκαιρα να συμμετάσχει στο συνέδριο του Αγίου Φραγκίσκου για την ίδρυση των Ηνωμένων Εθνών.
Μετά τον πόλεμο, τα Δωδεκάνησα περιήλθαν στα χέρια των Ελλήνων με τη συνθήκη των Παρισίων. Η Ελλάδα και η Τουρκία ξαναβελτίωσαν τις σχέσεις τους. Από τη μια μεριά με τις διεθνείς πολιτικές εξελίξεις ένιωθαν και οι δυο να πιέζονται από τον κομμουνισμό και ήξεραν ότι υποστηρίζονται από τις Ηνωμένες Πολιτείες, από την άλλη πλευρά με τη βοήθεια Μάρσαλ, μέσω της οποίας ήσαν και οι δυο συνδεδεμένες με την ενδοευρωπαϊκή οικονομική συνεργασία. Η αγωνία για τα σχέδια του Στάλιν οδήγησε τις Ηνωμένες Πολιτείες προς το Δόγμα Τρούμαν, το οποίο προμηνούσε ένα τεράστιο οικονομικό και στρατιωτικό πρόγραμμα βοήθειας για την Ελλάδα και Τουρκία.
Το 1951 η Ελλάδα και Τουρκία έγιναν μέλη του ΝΑΤΟ. Επίσης ήρθαν σε διαπραγματεύσεις με τη Γιουγκοσλαβία για οικονομική και στρατιωτική συνεργασία ,πράγμα που τελικά κατέληξε στη συνθήκη της Άγκυρας (1953) και του Μπλεντ (1954), με την οποία οι τρεις χώρες συνήψαν ένα στρατιωτικό σύμφωνο. Αυτό για την ώρα υπήρξε το υψηλότερο σημείο της ελληνοτουρκικής προσέγγισης. Ένα χρόνο αργότερα δεν έμεινε τίποτε, παρ' όλες τις καλές προθέσεις.

Κύπρος και το Πρόβλημα Αιγαίου
Το Κυπριακό Πρόβλημα προκάλεσε τη διάσπαση μεταξύ Αθήνας και Άγκυρας. Η υποστήριξη της Ελλάδας στον αγώνα των Ελληνοκυπρίων για ένωση, που σημαίνει ένωση του νησιού με την Ελλάδα , κίνησε το ενδιαφέρον στην Τουρκία για την τύχη της τουρκικής μειονότητας. Συγκεκριμένα όταν η ΕΟΚΑ, η κίνηση για ένωση της Ελλάδας με την Τουρκία, αποφάσισε να χρησιμοποιήσει βία. Τότε, το Σεπτέμβριο 1955 εξερράγη βόμβα στο τουρκικό προξενείο στη Θεσσαλονίκη, μια επίθεση η οποία, όπως ο προηγούμενος πρωθυπουργός Μεντερές παραδέχτηκε αργότερα, οργανώθηκε από την τουρκική κυβέρνηση και οδήγησε στους διωγμούς των Ελλήνων κατοίκων της Κωνσταντινούπολης και Σμύρνης. Ως αποτέλεσμα αυτού υπήρξε μια νέα έξοδος Ελλήνων προσφύγων.
Στην Κύπρο φάνηκε το πρόβλημα να φτάνει σε κάποια λύση, όταν το νησί το 1960 απέκτησε την ανεξαρτησία του από τη Μ. Βρετανία. Ο τρόπος με τον οποίο οργανώθηκε η διοίκηση του νέου κράτους, υπήρξε, παρ΄ όλα αυτά, η αφορμή για επανειλημμένες τριβές μεταξύ των κοινοτήτων, οι οποίες με τη σειρά τους προξένησαν ξανά εντάσεις μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Το 1964 ξέσπασε μια κρίση στην Κύπρο κατά την οποία η τουρκική αεροπορία προξένησε βομβαρδισμούς, σχεδόν πόλεμο μεταξύ των δύο συμμάχων του ΝΑΤΟ. Μόνο μετά από μεγάλη πίεση οι Ηνωμένες Πολιτείες κατάφεραν να τον σταματήσουν. Το 1974 η κυβέρνηση των Συνταγματαρχών, κάτω από την οποία στέναζε τότε η Ελλάδα, οργάνωσε ένα πραξικόπημα στην Κύπρο εναντίον της νόμιμης κυβέρνησης. Αν και η κατάληψη της εξουσίας απέτυχε, αυτό στάθηκε αφορμή για την Τουρκία να εισβάλει στην Κύπρο και να καταλάβει στρατιωτικά το βόρειο τμήμα του νησιού. Οι Ηνωμένες Πολιτείες ξανά, μετά από πολύ πίεση, κατάφεραν να εμποδίσουν την τελευταία στιγμή έναν πόλεμο μεταξύ Αθήνας και Άγκυρας. Η τουρκική κατοχή εξακολουθεί να διαρκεί ακόμη και δημιουργεί ένα τεράστιο εμπόδιο στη βελτίωση των σχέσεων.
Οι εντάσεις γύρω από την Κύπρο προξένησαν ακόμη μερικές συγκρούσεις τις οποίες όλες μαζί θα μπορούσε να ονομάσει κανείς "Πρόβλημα Αιγαίου". Αυτό μαζί με το Κυπριακό καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό τις άσχημες σχέσεις που συνεχίζονται μέχρι σήμερα. Οι σημαντικότερες διαφωνίες είναι η επέκταση των ελληνικών χωρικών υδάτων και ο ελληνικός εναέριος χώρος, καθώς επίσης η στρατιωτικοποίηση των νησιών του Αιγαίου Πελάγους και η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας.
Τα ελληνικά χωρικά ύδατα εκτείνονται σε έξι ναυτικά μίλια από την ακτή, αλλά η Αθήνα διατηρεί το δικαίωμα μετά από συμφωνία της διάσκεψης του Μοντέγκο Μπέι (1982), να τα επεκτείνει στα δώδεκα ναυτικά μίλια. Η Τουρκία, που δεν έχει επικυρώσει τη συμφωνία του Μοντέγκο Μπέι, ανακοίνωσε ότι η επέκταση των ελληνικών χωρικών υδάτων σημαίνει αιτία πολέμου (casus belli). Η τουρκική πλευρά φοβάται πως το Αιγαίο Πέλαγος θα μετατραπεί σε ελληνική εσωτερική θάλασσα, ένας φόβος που συνδέεται άμεσα με τη διαμάχη για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας. Επειδή υπάρχει η υπόνοια πως βρίσκεται εκεί πλούσιος υπόγειος πλούτος, διεκδικούν και οι δύο χώρες το μεγαλύτερο κομμάτι της υφαλοκρηπίδας.
Ο καβγάς για τον εναέριο χώρο συνίσταται στο ότι η Ελλάδα διεκδικεί μια ζώνη δέκα μιλίων από την ακτή, ενώ η Τουρκία κρατά μια ζώνη έξι μιλίων. Στην αμφισβητούμενη περιοχή τουρκικά και ελληνικά πολεμικά αεροπλάνα καταδιώκονται μεταξύ τους σε μόνιμη βάση, και έτσι μπορεί ν' ακούει κανείς καθημερινά ειδήσεις για παραβιάσεις του εναέριου χώρου. Τις περισσότερες φορές οι παραβιάσεις περιορίζονται σε αψιμαχίες, αλλά μερικές φορές κάτι πάει πράγματι στραβά, όπως τον Ιούνιο 1992, όταν ένας Έλληνας πιλότος έχασε τη ζωή του.
Η Τουρκία διαμαρτύρεται έντονα εναντίον της στρατιωτικοποίησης των ελληνικών νησιών κατά μήκος της τουρκικής ακτής. Εν τούτοις η Ελλάδα επιμένει ότι έχει το δικαίωμα, με βάση τη συνθήκη του Μοντρέ και σύμφωνα με το άρθρο 51 του Καταστατικού Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, να πάρει μέτρα εναντίον εχθρικής απειλής. Η απειλή αυτή συνίσταται στη μεγάλη στρατιά η οποία στρατοπεδεύει στην τουρκική δυτική ακτή.
Το 1976 και 1978 η Ελλάδα έφερε το πρόβλημα Αιγαίου στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. Η Τουρκία αρνήθηκε τη δικαιοδοσία του Δικαστηρίου σ' αυτό το θέμα και έτσι είναι αδύνατη κάποια απόφαση. Η Τουρκία στοχεύει σε μια διμερή λύση, ενώ η Ελλάδα νομίζει πως, όντας ο ασθενέστερος εταίρος, θα επωφεληθεί φέροντας προς συζήτηση το ζήτημα σε διεθνές πλαίσιο.
Η Κύπρος και το Πρόβλημα Αιγαίου αποτελούν μια σταθερή πηγή εντάσεων. Μερικές φορές μειώνονται λίγο, όταν συντελείται μία σύντομη προσέγγιση μεταξύ Άγκυρας και Αθήνας. Τις πιο πολλές φορές συμβαίνει αυτό υπό την πίεση των Ηνωμένων Εθνών ή της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στην οποία η Ελλάδα εισήλθε το 1981. Ως παραδείγματα έχουμε τη συνάντηση του Νταβός μεταξύ των πρωθυπουργών Παπανδρέου και Οζάλ (1989) και την πρόσφατη διακήρυξη της Μαδρίτης από τον Έλληνα πρωθυπουργό Σημίτη και τον Τούρκο πρόεδρο Ντεμιρέλ. Ξαφνικά επεισόδια όπως αυτό στις βραχονησίδες Ίμια (άνοιξη 1997) και τα συνεχιζόμενα προβλήματα στην Κύπρο, με την οποία η Ελλάδα εν τω μεταξύ συνήψε σύμφωνο στρατιωτικής βοήθειας, εμπεριέχουν συνεχώς τον κίνδυνο ενός ελληνοτουρκικού πολέμου. Η ελληνική αντίδραση για την είσοδο της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση δε συμβάλλει επίσης στο θέμα των καλών σχέσεων. Παρ' όλα αυτά, η Ελλάδα δεν έχει αντιρρήσεις για τη μελλοντική είσοδο της Τουρκίας, μόλις επιλυθούν τα προβλήματα και από τις δύο πλευρές. Προς το παρόν μια λύση φαίνεται πολύ μακρινή, αλλά το παρελθόν μας έδειξε, πως, όταν υπάρχει η θέληση, μια ελληνοτουρκική συμφιλίωση δεν είναι τελείως αδιανόητη.

Μετάφραση από τα ολλανδικά:
Στέλλα Τιμωνίδου-Κλοκ,
πτυχ. Φιλοσοφικής Σχολής Α.Π.Θ.

του Κees Klok, doctorandus/M.A.
Ιστορικός, Ελληνιστής
Μέλος της Ολλανδικής Εταιρείας Νεοελληνικών Σπουδών

Επιλογή Βιβλιογραφία
-Richard Clogg, A Concise History of Greece, Cambridge 1992.
-Barbara Jelavich, History of the Balkans, vol. 2, 19917.
-E.J. Zόrcher, Turkey: A Modern History, London/New York 1993.
-Philip Carabott, Greece and Europe in the Modern Periode: Aspects of a Troubled Relationship, London 1995.
-Van Coufoudakis, "Greek-Turkish Relations, 1973-1983: the view from Athens", in International Security jg. 9, nr. 4.
-T.A. Couloumbis, The United States, Greece and Turkey. The troubled triangle, New York 1983.
-John O. Iatrides, Balkan Triangle: birth and decline of an alliance across ideological boundaries, Den Haag 1968.
-Lord Kinross, The Rebirth of a Nation, London 1964.
-Kees Klok, "Oud zeer op de Balkan: de Macedonische kwestie", in Spiegel Historiael jg.31, nr.2 [Old Pains in the Balkans: the Macedonian Question], Amsterdam 1996.
-Kees Klok, "Buitenbeen op de Balkan. Aspecten van de Griekse buitenlandse politiek na de Tweede Wereldoorlog", in Kleio jg. 35, nr. 10 [Exception in the Balkans. Aspects of Greek Foreign Policy after the Second World War], The Hague 1994.

Ο Παμποντιακός Σύλλόγος "η Αργώ"...

Ανακοίνωση για τον πόλεμο στον Καύκασο

Από το διευρυμένο Διοικητικό Συμβούλιο

Με τον ίδιο ύπουλο και βρώμικο τρόπο που η διακυβέρνηση Σαακασβίλι υποκίνησε την καταπάτηση των σπιτιών και τις δολοφονικές επιθέσεις σε βάρος του γηγενούς ελληνισμού στην Γεωργία, τσαλαπάτησε και την έννοια της ολυμπιακής εκεχειρίας με την πολεμική επίθεση στην νότια Οσετία, την ώρα που όλος ο κόσμος ήταν έτοιμος να παρακολουθήσει την έναρξη των ολυμπιακών αγώνων του Πεκίνου.

H βάρβαρη επίθεση στόχεψε τους αμάχους για να εκδιωχθούν από τις εστίες τους, να επιτευχθεί η "απελευθέρωση" της περιοχής από τον αυτόχθονα πληθυσμό και η αντικατάσταση του με έποικους. Το δοκιμασμένο σενάριο που εφαρμόστηκε με πιο "αθόρυβο" τρόπο κατά του αυτόχθονα ελληνισμού στην Γεωργία από τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο έως και τις ημέρες μας.
Aπό το 2004 καταγγείλαμε την πολιτική Σαακασβίλι για τις επιθέσεις και δολοφονίες σε βάρος του ελληνικού πληθυσμού στην Γεωργία και την καταπάτηση των περιουσίων του από γεωργιανούς έποικους με την ανοχή και υποστήριξη των γεωργιανών αρχών.
Tο 2005, συμβολικά στις 13ης Ιουνίου (την ημέρα που το 1949 ο, επίσης γεωργιανός, Στάλιν εξόρισε τον ελληνισμό από την περιοχή), πραγματοποιήθηκαν μαζικές συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας μπροστά στην πρεσβεία και το προξενείο της Γεωργίας στην Αθήνα για τα αιματηρά συμβάντα στην Τσάλκα, όπου έλαβαν χώρα δολοφονίες γηγενών Ελλήνων και συστηματικές καταλήψεις σπιτιών και κτημάτων.
Πριν την επίσκεψη του Σαακασβίλι στην Αθηνά, το φθινόπωρο 2007, απευθύναμε στην κυβερνητική, πολιτειακή ηγεσία και στην ηγεσία του υπουργείου εξωτερικών που θα τον υποδέχονταν, επιστολή-καταγγελία για τα συμβάντα, για να θέσουν το ζήτημα στον γεωργιανό πρόεδρο, να απαιτήσουν τον σεβασμό της ζωής και των περιουσίων των Ελλήνων στην χώρα του, όπου από 104.000 τουλάχιστον άτομα έμειναν λιγότεροι από 15.000.
Το ελλαδικό υπ. εξ. και οι υπόλοιποι τον τραπέζωσαν, του έσφιξαν τα χέρια και τον ξεπροβόδισαν με φιλοφρονήσεις και χαμογελά που έραψαν στα πρόσωπα τους από νωρίς: τον προσεχή Απρίλιο η γεωργιανή μαριονέτα θα αντιπροσώπευε τη χώρα του στην συνοδό του Βουκουρεστίου για την ένταξη της στο νάτο… η λαλίστατη σε άλλες περιπτώσεις υπουργός εξωτερικών Ντόρα Μπακογιάννη: για την απόσχιση του Κοσσυφοπεδίου, υπέρ ισχυρής "νατοϊκής" Αλβανίας, υπέρ νέων πύραυλων στην Τσεχία και Πολωνία κοκ (όταν δεν κρίνονταν άμεσα ζωές Ελλήνων και δεν ζητήθηκε καν η γνώμη της) δεν βρήκε τίποτα να δηλώσει για τις δολοφονίες δεκάδων Ελλήνων και χιλιάδων Οσετινών από το καθεστώς του Σαακασβιλι.
Πλέον αυτού το ελλαδικό υπουργείο εξωτερικών, με την πλήρη ευθυγράμμιση του με τις επιλογές Σαακασβίλι στο ζήτημα των ελληνικών περιουσίων στην αυτονομηθείς Αμπχαζία, συνέπραξε στην επικίνδυνη εκμετάλλευση του ελληνισμού του Καύκασου στην πολεμική του πολιτική. είναι δε πλεονασμός να υπογραμμιστεί πως ακόμα δεν έχει ζητηθεί η άμεση απελευθέρωση και επιστροφή των περιουσίων μας στο έδαφος της ίδιας της Γεωργίας.
Οι ιστορικές εστίες και τα αιώνια βάθρα μας στον Καύκασο λεηλατούνται και σβήνουν με άβουλο παρατηρητή την ελλαδική κυβέρνηση. μπορούσε τουλάχιστον να πράξει τα εξής:
- να αναλάβει πρωτοβουλίες, που επανειλημμένα έχουμε προτείνει.
- να καταδικάσει, έστω και τώρα, την ύπουλη επίθεση του καθεστώτος Σαακασβιλι στην νότια Οσετία.
- αντί να παρακολουθεί άπρακτη τα γεγονότα, να ανακοινώσει Αποστόλη ανθρωπιστικής και ιατρικής βοήθεια στην Οσετία, όπου στο βόρειο τμήμα της διαμένουν χιλιάδες έλληνες
------------------------------------------------------

Από τον Παντουρανισμό-Παντουρκισμό στον Νεοοθωμανισμό

του Σάββα Καλεντερίδη

Ο Παντουρανισμός και ο Παντουρκισμός είναι δυο έννοιες που εμφανίζονται τις τελευταίες δεκαετίες του 19ου αιώνα, ως αντίδραση κυρίως στη διαδικασία διάλυσης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, που είχε αρχίσει από το 1828, με την ίδρυση του ελληνικού κράτους.

Ο Παντουρανισμός ήταν μια ιδεολογία η οποία πρέσβευε και αποσκοπούσε στην ενίσχυση των δεσμών μεταξύ όλων των εθνών που ομιλούσαν γλώσσες που ανήκαν στην ουραλοαλταϊκή οικογένεια, με απώτερο στόχο την ένωση όλων αυτών των εθνοτήτων σε ένα κράτος, το οποίο θα είχε ηγεμονική θέση ανάμεσα στις μεγάλες δυνάμεις του κόσμου.

Ο Παντουρκισμός, πάλι, είναι μια ιδεολογία η οποία πρεβεύει την συνένωση όλων των εθνών και εθνοτήτων που ομιλούν τις λεγόμενες τουρκικές γλώσσες και διαλέκτους, με στόχο την ένωση όλων των κρατών που κατοικούν τα συγκεκριμένα έθνη και ομάδες σε ένα εννιαίο κράτος, με κοινή γλώσσα, την τουρκική, κοινό πολιτισμό, έθνική άμυνα και εξωτερική πολιτική...

Ενώ ο Παντουρανισμός παρέμεινε μια ιδεολογία που επιχειρήθηκε να βρει οπαδούς κυρίως μέσα στην Τουρκία και το Αζερμπαϊτζάν και μπορούμε να πούμε ότι οι προσπάθειες εξαντλήθηκαν σε "φιλοσοφικές" και άλλες συζητήσεις, ο Παντουρκισμός επιχειρήθηκε να λάβει σάρκα και οστά αρκετές φορές στη διάρκεια του 20ού αιώνα.

Ο Παντουρκισμός ήταν ο πυρήνας της ιδεολογίας των Νεοτούρκων στις αρχές και τα μέσα του 20ου αιώνα, ενώ ο Ενβέρ πασά, ο ένας από την πανίσχυρη τριανδρία των Νεοτούρκων, ήταν αυτός που ανέλαβε το βάρος μια ατελέσφορης εκστρατείας στις τουρκόφωνες περιοχές της Κεντρικής Ασίας (1920-1922), όπου, στην προσπάθειά του να συνενώσει όλα τα τουρκόφωνα έθνη, βρήκε το θάνατο κατά τη διάρκεια μάχης με μπολσεβικικά στρατεύματα, στο Μπελτσιβάν (Belcivan) του Τατζικιστάν, στις 4 Αυγούστου 1922.

Στη συνέχεια οι Τούρκοι, στη λογική της ιδεολογίας του Παντουρκισμού, έκαναν επαφές με τη χιτλερική Γερμανία, έχοντας ως στόχο την από κοινού δράση Ναζί-Τούρκων εναντίον του ρωσικού παράγοντα στην περιοχή του Καυκάσου και της Κεντρικής Ασίας. Το εγχείρημα δεν πήρε σάρκα και οστά, αφού τους πρόλαβε ο στρατηγός Χειμώνας και οι Γερμανοί δεν κατάφεραν να φθάσουν ποτέ στον Καύκασο και το Μπακού, όπου θα έπαιρνε σάρκα και οστά η συμμαχία Ναζί-Τούρκων.

Σε όλες τις παραπάνω προσπάθειες, στη βάση της ιδεολογίας του Παντουρανισμού και του Πανρτουρκισμού, μπορούμε να αναζητήσουμε έναν κοινό παρονομαστή, την προσπάθεια κάποιας μεγάλης δύναμης να αποδυναμώσει και να χτυπήσει τη Ρωσία στο μαλακό της υπογάστριο, για να μπορέσει να την αντιμετωπίσει καλύτερα στο κύριο κάθε φορά μέτωπο.

Τα τέλη της δεκαετίας του 1980 ο Παντουρκισμός εμφανίζεται και πάλι στο προσκήνιο, με πρωταγωνιστή αυτή τη φορά έναν Κούρδο, τον Τουργκούτ Οζάλ, στην αρχή πρωθυπουργό (1983-1989) και και μετά πρόεδρο της δημοκρατίας (1989-1993), οποίος είχε κάνει κεντρικό πυρήνα της παντουρκικής του ιδεολογίας το σύνθημα: "Ο τουρκικός κόσμος τον 21ο αιώνα θα κυριαρχήσει στη ζώνη που εκτείνεται από την Αδριατική μέχρι το Σινικό Τείχος και θα καταστεί κυρίαρχη δύναμη στον κόσμο". Το συγκεκριμένο όραμα, που είχε τη στήριξη των ΗΠΑ και των μεγάλων εταιρειών πετρελαίου για να κτυπηθεί η ρωσική επιρροή και να γίνει πιο εύκολη η πρόσβαση στα ενεργειακά αποθέματα της Κεντρικής Ασίας, άρχισε να παίρνει σάρκα και οστά με την κατ' έτος συνάντηση κορυφής των ηγετών των τουρκόφωνων χωρών και κοινοτήτων, που έλαβε χώρα για πρώτη φορά το 1992.

Μετά τον ενθουσιασμό των πρώτων χρόνων και το θάνατο του Τουργκούτ Οζάλ, το παντουρκικό όραμα άρχισε να ξεθωριάζει για διάφορους λόγους, ενώ η ίδια η Τουρκία, που αποτελούσε την κινητήρια δύναμή του, αντιμετώπιζε σοβαρά προβλήματα με το ένοπλο κουρδικό κίνημα.

Το μεγάλο παντουρκικό όραμα με την είσοδο του 21ου αιώνα εμφανίστηκε στην Τουρκία με μια σχετικά ελαφρή παραλλαγή. Η κυβέρνηση Ερντογάν, ξεπερνώντας τα προβλήματα που αντιμετώπιζε με μερίδα του βαθέως κράτους, άρχισε να ξεδιπλώνει μια νέα ιδεολογία, παρεμφερή με αυτήν του Παντουρκισμού. Πρόκειται για την ιδεολογία του "νεοοθωμανισμού", με βάση την οποία η σύγχρονη Τουρκία, παράληλλα με τις προσπάθειες για ενδυνάμωση των δεσμών στο λεγόμενο "τουρκικό κόσμο", θα πρέπει να αποκαταστήσει πολιτική, πολιτισμική, εκπαιδευτική και οικονομική επιρροή στις χώρες που αποσχίστηκαν από την Οθωμανική Αυτοκρατορία και να αναλάβει εκ νέου ηγετικό και ηγεμονικό ρόλο μεταξύ των χωρών αυτών.

Στη βάση αυτής της ιδεολογίας η κυβέρνηση Ερντογάν, σε αγαστή συνεργασία με το τουρκικό επίσημο και βαθύ κράτος, εκτός των άλλων, έχει θέσει ως στόχο την απάλλειψη των αρνητικών για τους Τούρκους στοιχείων από τα βιβλία ιστορίας των χωρών αυτών, για να παρουσιαστεί στη συνέχεια η οθωμανική κατοχή και σκλαβιά περίπου ως μια φωτεινή περίοδος κατά την οποία τα υπόδουλα έθνη απολάμβαναν τη φιλευσπλαχνία και τα ελέη του πολυχρονεμένου σουτλάνου! Να σημειωθεί ότι στη δικογραφία της οργάνωσης ΕΡΓΕΝΕΚΟΝ υπάρχει εργασία των τουρκικών υπηρεσιών στην οποία είναι καταγραμμένα όλα τα εδάφια των σχολικών βιβλίων ιστορίας των χωρών (παλαιών οθωμανικών κτήσεων) που έχουν αρνητικές αναφορές για τους Τούρκους και για την περίοδο της οθωμανικής κατοχής κια πρέπει να αλλάξουν.

Άλλο σκέλος της ιδεολογίας του Νεοοθωμανισμού σε πρακτικό επίπεδο είναι η απόφαση που έχει πάρει η κυβέρνηση Ερντογάν για εξομάλυνση των σχέσεων με όλες τις χώρες-παλιές οθωμανικές κτήσεις, ούτως ώστε να γίνει πιο εύκολη η υλοποίση του σχεδίου επανένωσης των χωρών αυτών υπό την ηγεμονία της Τουρκίας, στη λογική της Βρετανικής Κοινοπολιτείας.

Στη λογική του Νεοοθωμανισμού η Τουρκία θα γίνει και πάλι περιφερειακή δύναμη και οι λαοί των χωρών της πάλαι ποτέ Οθωμανικής Αυτοκρατορίας θα γίνουν νεοραγιάδες, με το όλο εγχείρημα να εξυπηρετεί ευρύτερούς γεωπολιτικούς σχεδιασμούς και συμφέροντα.

Ίσως στη συγκεκριμένη ανάλυση κάποιοι να αναζητήσουν και να βρουν το στοιχείο της υπερβολής, ενώ πρέπει και μεις από την πλευρά μας να σημειώσουμε πως, φυσικά, ό,τι σχεδιάζει η Τουρκία και όποιοι άλλοι δεν σημαίνει πως θα γίνει πραγματικότητα. Θα άξιζε όμως τον κόπο να έχουμε κατά νου τις πιο πάνω σκέψεις, για να αξιολογούμε ίσως καλύτερα διάφορα γεγονότα όπως το πώς και γιατί μας προέκυψε ο "συνωστισμός στην Αποβάθρα της Σμύρνης", ο διαμεσολαβητικός ρόλος της Τουρκίας στις διενέξεις Συρίας-Ισραήλ, Ιράν-ΗΠΑ, η θεαματική αύξηση των εξαγωγών της Τουρκίας (136 δις δολάρια το 2008, ενάντι μόλις 15 δις δολαρίων της χώρας μας), ο πολιτικός εξευτελισμός της Ελλάδας από την Τουρκία στο Κυπριακό, το Αιγαίο τη Θράκη, την Πόλη, την Ίμβρο και την Τένεδο και παρόλα αυτά η συνέχιση των προσπαθειών για την υλοποίση των ...ΜΟΕ.