Το απαράγραπτο του δικαιώματος στην αποζημίωση σε περιπτώσεις γενοκτονίας
«Μία μέρα ο Ταλαάτ πασά μου έκανε την πιο εκπληκτική ίσως παράκληση, που είχα ακούσει στη ζωή μου. Οι ασφαλιστικές εταιρείες της Νέας Υόρκης Life Insurance Company και Equitable είχαν επί πολλά χρόνια αρκετούς Αρμένιους πελάτες. Η έκταση στην οποία αυτοί οι άνθρωποι ασφαλίζονταν ήταν ακόμη μία απόδειξη του επιχειρηματικούς τους πνεύματος. Θα επιθυμούσα μου είπε ο Ταλαάτ να πείσετε τις αμερικανικές ασφαλιστικές εταιρείες να μας στείλουν έναν πλήρη κατάλογο όσων Αρμενίων έχουν κάνει ασφάλεια ζωής. Είναι ουσιαστικά όλοι τους νεκροί τώρα και δεν έχουν αφήσει κληρονόμους για να εισπράξουν τις αποζημιώσεις. Φυσικά όλα αυτά τα χρήματα πρέπει να περιέλθουν τώρα στο τουρκικό κράτος. Η κυβέρνηση είναι πλέον ο ευεργετούμενος. Θα το κάνετε αυτό; Αυτό που μου ζητούσε ήταν τόσο παράλογο ώστε έχασα τη ψυχραιμία μου. Δεν πρόκειται να πάρετε τέτοιον κατάλογο από εμένα είπα και αμέσως σηκώθηκα και έφυγα».
Henry Morgenthau πρεσβευτής των ΗΠΑ στην Κωνσταντινούπολη, πρόεδρος της Επιτροπής Αποκατάστασης προσφύγων. Από το βιβλίο του Henry Morgenthau «Ambassador Morgenthau’ s story New York 1919»
Πραγματικά, η απόπειρα του πρωτεργάτη της γενοκτονίας των Ελλήνων και των Αρμενίων Ταλάατ Πασά να εισπράξει «υπέρ των Αρμενίων» τις αποζημιώσεις των ασφαλιστηρίων ζωής που κατέβαλαν για χρόνια οι άνθρωποι που ο ίδιος εξόντωσε, φανερώνει το θράσος του θύτη, ακόμη βεβαίως και σήμερα με τη στάση της Τουρκίας. Το παραπάνω σημείο από το βιβλίο του Henry Morgenthau έδωσε το έναυσμα στον Αρμένιο δικηγόρο από τη Σπάρτη της Πισιδίας Βαρτκές Γεγκιαγιάν να ξεκινήσει το 1987 δικαστικό αγώνα στην Πολιτεία της Καλιφόρνια με σκοπό να διεκδικήσει υπέρ των απογόνων των θυμάτων της γενοκτονίας τις αποζημιώσεις. Το 2007 οι ασφαλιστικές εταιρείες New York Life και ΑΧΑ, υποχρεώθηκαν να καταβάλουν σε δικαιούχους το συνολικό ποσό των 53 εκατομμυρίων δολαρίων.
Είναι προφανές πως, ό,τι ισχύει για τους Αρμένιους και τις ασφάλειες ζωής, ισχύει και για τους Έλληνες που υπέστησαν τη γενοκτονία από τους Νεότουρκους και τους Κεμαλικούς. Έτσι η σημαντική εξέλιξη που σημειώθηκε το Σεπτέμβριο του 2008, όταν ασφαλιστική εταιρεία των ΗΠΑ έδωσε τη δυνατότητα σε απογόνους των θυμάτων της γενοκτονίας να διεκδικήσουν αποζημιώσεις αποτελεί ένα μεγάλο βήμα για την αναγνώριση και διεθνοποίηση της γενοκτονίας.
Η αποκατάσταση παραμένει μια συνεχιζόμενη κρατική ευθύνη επίσης λόγω τρεχουσών υποχρεώσεων της Τουρκίας σε θέματα ανθρώπινων δικαιωμάτων βάσει της Συνθήκης Διεθνούς Δικαίου. Οι αρχές και οι οδηγίες του ΟΗΕ για το Δικαίωμα στην Επανόρθωση για τα Θύματα των σοβαρών Παραβιάσεων των Ανθρώπινων Δικαιωμάτων και του Διεθνούς Ανθρωπιστικού Δικαίου παρέχουν εν μέρει τα εξής: «Η επανόρθωση μπορεί να απαιτηθεί χωριστά και όπου απαιτείται συλλογικά, από τα άμεσα θύματα των παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου, την άμεση οικογένεια, όπου συγγενείς ή άλλα πρόσωπα ή ομάδες προσώπων που συνδέονται στενά με τα ίδια θύματα.»
Η γενοκτονία των Ελλήνων είναι ένα σημαντικό ζήτημα και η διεθνής του προέκταση αναφέρεται στην υποχρέωση όλων των θεσμών της διεθνούς κοινότητας, τα κράτη και τους διεθνείς οργανισμούς, να αναγνωρίσουν τη γενοκτονία που διαπράχθηκε εις βάρος των Ελλήνων και να αποκαταστήσουν με αυτόν τον τρόπο την ηθική βλάβη που υπέστησαν.
Το έγκλημα της γενοκτονίας ορίζει τις υποχρεώσεις όχι μόνο στο κράτος που διέπραξε τη γενοκτονία αλλά σε ολόκληρη τη διεθνή κοινότητα να μην αναγνωρίσει ως νόμιμη μία κατάσταση που δημιουργείται από ένα διεθνές έγκλημα, να μη βοηθήσει τον εκτελεστή ενός διεθνούς εγκλήματος να διατηρήσει την παράνομη κατάσταση και να βοηθήσει άλλα κράτη στην εφαρμογή των υποχρεώσεων που απορρέουν. Επιβάλλει δηλαδή στη διεθνή κοινότητα μία υποχρέωση να μην αναγνωρίσει μία παράνομη κατάσταση ως αποτέλεσμα μίας γενοκτονίας.
Το ζήτημα της διεκδίκησης είναι ζωντανό και επαφίεται στην θέληση των προσφυγικών σωματείων να το αναδείξουν περαιτέρω, αναζητώντας αυτό που τους ανήκει.
Μέρος της εισήγησης στο 1ο Συμπόσιο “Μικρά Ασία. Ιστορία, Πολιτισμός, Μνημεία” που πραγματοποίησε ο Σύλλογος Μικρασιατών Πτολεμαϊδας
euxin tv
