ΕΜΕΙΣ ΑΔΑ ΚΙ IΝΟΥΜΕΣ,
Σ’ ΕΜΕΤΕΡΑ ΘΑ ΠΑΜΕ...

Thursday, June 28, 2007

G. Horton Το πρόβλημα της Εγγύς Ανατολής

ΑΜΕΡΙKANIKO ΓΕΝΙΚΟ ΠΡΟΞΕΝΕΙΟ

Αθήνα, Ελλάδα,

27 Σεπτεμβρίου 1922

ΘΕΜΑ : Το πρόβλημα της Εγγύς Ανατολής

Εξοχότατο Υπουργό Εξωτερικών

Κύριε,

Έχω την τιμή να υποβάλω προς το Υπουργείο έκθεση για το τι έγινε και τι πρόκειται να γίνει στην Εγγύς Ανατολή με μια σύντομη έκθεση στα γεγονότα και τις αιτίες που οδήγησαν στην φρικτή τραγωδία που τώρα διαδραματίζεται στη Σμύρνη.

Έχω την τιμή να επιστήσω την προσοχή του Υπουργείου στο γεγονός πως, αμέσως μετά την αποβίβαση των Ελλήνων στη Σμύρνη, τηλεγράφησα ότι αυτό μπορούσε να αποδειχθεί μια δεύτερη «Σικελική εκστρατεία», σε συσχετισμό με τον πόλεμο εναντίον των Συρακουσών το 413 π.Χ., που οδήγησε στην πλήρη ελάττωση του θησαυροφυλακίου των Αθηνών και στην πλήρη εξάλειψη των Αθηνών ως ηγέτιδας δυνάμεως του αρχαίου κόσμου.

Σε άλλο μήνυμα του οποίου δεν μπορώ να αναφέρω την ημερομηνία, δεδομένου πως τα αρχεία είναι στη Σμύρνη, προέβλεψα πως, αν ο ελληνικός στρατός υποχωρούσε από την Μ. Ασία, θα ακολουθόταν από ολόκληρο το χριστιανικό πληθυσμό και τόνισα πως όποιος δεν μπορούσε να προβλέψει αυτά δεν ήταν ενημερωμένος με την κατάσταση που επικρατούσε στη Μ. Ανατολή και τηνψυχοσύνθεση, την νοοτροπία των κατοίκων της. Ένα αντίγραφο του εγγράφου στάλθηκε στην Κωνσταντινούπολη και θυμάμαι πως πήρα μια επεξήγηση με διαβεβαίωση ότι η νέα τουρκική διοίκηση που θα εγκαθιδρυόταν θα ήταν μια καλοκάγαθη και φιλάνθρωπη διοίκηση.

Βέβαια, σε ορισμένους κύκλους η βδελυρή και αποτρόπαιη συμπεριφορά των Τούρκων στη Σμύρνη θα ερμηνευθεί από την οργή που αναπτύχθηκε μεταξύ των Τούρκων εξαιτίας της καταστροφής που προκλήθηκε από την ελληνική στρατιά κατά την υποχώρησή της προς αυτή την πόλη.

Έχω θητεύσει στην προξενική υπηρεσία της Εγγύς Ανατολής για σχεδόν 30 χρόνια και υπάρχουν ορισμένα γεγονότα τα οποία μόνο οι άνθρωποι που έχουν μακρά διαμονή σ' αυτή τη χώρα τα γνωρίζουν πλήρως.

Μετά τις στυγερές και τρομερές σφαγές των Αρμενίων στα 1915, για τις οποίες διαβίβασα στο υπουργείο πλήρη στοιχεία που μου παραχωρήθηκαν από ιθαγενείς Αμερικανούς αυτόπτες μάρτυρες, εκπροσώπους αμερικανικών εμπορικών οίκων που ήρθαν στη Σμύρνη, δεν πίστεψα πώς οποιοσδήποτε μπορούσε πια να έχει εμπιστοσύνη στις καλοκάγαθες προθέσεις των Τούρκων απέναντι του χριστιανικού πληθυσμού της αυτοκρατορίας.

Γύρω στο ένα εκατομμύριο και ένα τέταρτο Αρμενίων χάθηκαν σ' αυτή τη τρομερή υπόθεση, αφού οδηγήθηκαν στο θάνατο με αργά βασανιστήρια κάτω από συνθήκες τρομερής ωμότητας. Αυτή η μεθοδική εξάλειψη του χριστιανικού πληθυσμού συνεχίστηκε σταθερή έκτοτε. Ο φόβος που κυρίευσε το χριστιανικό πληθυσμό είναι τέτοιος που οι μη μωαμεθανοί κάτοικοι της Σμύρνης μπορούσαν σε κάθε στιγμή να φύγουν έντρομοι με την πρώτη οριστική ανακοίνωση πως οι Τούρκοι επέστρεφαν. Τούτο είναι τόσο απλό που οποιοσδήποτε μπορούσε να το δει.

Ο τελευταίος μεγάλος Σουλτάνος της παλιάς οθωμανικής αυτοκρατορίας ήταν ο Abdul Hamit, o τελευταίος μεγάλος κυβερνήτης που γνώριζε πως η οθωμανική αυτοκρατορία ήταν ονομαστικά, δηλαδή τυπικά, τα υπόλοιπα της παλιάς βυζαντινής αυτοκρατορίας αποτελούμενα από διάφορες εργατικές και προοδευτικές φυλές από τις οποίες ο Τούρκος αποζούσε σαν παράσιτο φορολογώντας τις. Ο Αbdul Hamit γνώριζε πως η ασφάλεια της οθωμανικής αυτοκρατορίας στηριζόταν στην υπόθαλψη της έριδας μεταξύ των χριστιανών - έργο όχι ιδιαίτερα δύσκολο. Όσον αφορά τη Μακεδονία, διατηρούσε έναν ειδικό στη Θεσσαλονίκη, που έργο του ήταν να προκαλεί φιλονικίες μεταξύ των Βουλγάρων, των Ελλήνων και των Σέρβων. Όταν παύθηκε και οι «Νεότουρκοι» ανέλαβαν την εξουσία άρχισαν, καθώς θα αποδείξουν οι εκθέσεις μου και εκείνες όλων των συναδέλφων μου σ' αυτή τη θέση σε κείνο το χρόνο, να καταδιώκουν και να εξολοθρεύουν τους Βουλγάρους, τους Έλληνες και τους Σέρβους αδιάκριτα και ένα γενικό κράτος τρόμου άρχισε. Οι φυλακές υπερπληρώθηκαν και η Θεσσαλονίκη άρχισε να γεμίζει με γυναίκες που κατάγγελαν πως οι άντρες τους δολοφονήθηκαν ή αφαρπάστηκαν.

Δεν έγινε γενική σφαγή, αλλά σποραδικοί φόνοι, πού σχεδόν συναποτελούσαν σφαγή, επιπρόσθετα από τα βάρβαρα βασανιστήρια που επικράτησαν σ' όλη τη Μακεδονία. Η κατάσταση έγινε τόσο ανυπόφορη, ώστε οι Έλληνες, οι Βούλγαροι και οι Σέρβοι υποχρεώθηκαν να συνενωθούν για αρκετό χρόνο για να εκδιώξουν τους Τούρκους ένα πράγμα που θα μπορούσαν να το είχαν κάμει σε οποιαδήποτε στιγμή πριν από πολλά χρόνια, αλλά πού τους εμπόδιζε η διχόνοια που προανέφερα. Είναι αλήθεια πως ρίχτηκε ο ένας στον λαιμό του άλλου, μόλις το έργο τους τελείωσε μα συνεργάστηκαν για αρκετό χρόνο, ώστε να κατακτήσουν τον στόχο τους.

Ό, τι υπήρχε στη σκέψη των Τούρκων ακόμη και από το χρόνο της πτώσης του Αbdul Hamit εκφράζεται καλά στο σύνθημά τους «Η Τουρκία για τους Τούρκους». Οπισθοδρομικοί οι ίδιοι εκτός από την πολεμική τέχνη, ανίκανοι στο εμπόριο σε μεγάλη κλίμακα ή στις εφευρέσεις, στις επενδύσεις και στη σύγχρονη βιομηχανία, ζηλεύουν τους χριστιανούς, που τους θεωρούν πως ευημερούν σε βάρος τους. Έχω ακούσει Τούρκους πολιτικούς να εκφωνούν λόγους στη Θεσσαλονίκη με τους οποίους να βεβαιώνουν πως, αν οι χριστιανοί εκδιώκονταν και διώχνονταν, οι Τούρκοι θα μπορούσαν από απόλυτη ανάγκη να προοδεύσουν, να ιδρύσουν σχολεία και να αναπτύξουν εμπόριο και βιομηχανία. Ακολούθησε μετά η μεγάλη σφαγή που μνημόνευσα πιο πριν και άλλες μεγάλες σφαγές μικρότερης κλίμακας.

H εκστρατεία των Ελλήνων στη Μικρά Ασία όπως πραγματοποιήθηκε ήταν το μεγάλο λάθος του Βενιζέλου. Μολονότι αδιαμφισβήτητα του ζητήθηκε, από τους αντιπροσώπους όλων των συμμάχων, να πάει στη Σμύρνη, δεν έπρεπε να το κάνει χωρίς την σύναψη μιας πραγματικής συνθήκης, χωρίς μια γραπτή συμφωνία πάνω στο είδος της βοήθειας που μπορούσαν να του παράσχουν. Για να αποφύγει τη φοβερή καταστροφή που έχει επακολουθήσει, που έχει εξάψει το φανατισμό και την πρόκληση σ' όλο το μουσουλμανικό κόσμο, αναμειγνύοντας τόσο τη Γαλλία

όσο και την Ιταλία σε ανομολόγητους κινδύνους μόνο δύο σχέδια ήταν πιθανά. Πρώτο ποτέ να μη έστειλε τους Έλληνες στη Μικρά Ασία και δεύτερο μια και τους έστειλε εκεί έπρεπε να τους υποστηρίζουν με ένα νόμιμο τρόπο. Ό, τι πράγματι συνέβηκε ήταν η άμεση διαφωνία μεταξύ των συμμάχων, όπως πάντα συμβαίνει στην ιστορία όλων των χριστιανών. Η Ιταλία, στην οποία είχε

ουσιαστικά δοθεί η υπόσχεση πως θα της διδόταν η Σμύρνη, δημιούργησε λιμάνι στη Νέα Έφεσο για να μεταφέρει, αν μπορούσε να πετύχει, το εμπόριο μακρυά από την παλιά πόλη και άρχισε να πουλά όπλα στους Τούρκους και να τους κολακεύει. Η Γαλλία για να υπονομεύσει τη Μεγάλη Βρετανία στην Εγγύς Ανατολή, πήρε μια στάση απέναντι στους Τούρκους που τελικά κατέληξε στη συνθήκη της Άγκυρας και την αναγνώριση από μέρους της Γαλλίας αυτής της κυβέρνησης.

Πριν από το γεγονός αυτό, δηλαδή την Μικρασιατική εκστρατεία, δεν μπορούσε να γίνει λόγος για πατριωτισμό ανάμεσα στους Τούρκους

Το τέλος του αξιοθαύμαστου τούτου ιδρύματος είχε ουσιαστικά τελειώσει ύστερα από επίθεση εναντίον του ίδιου του MacLachlan από Τούρκους στρατιώτες κατά την οποία παρολίγο να τον σκότωναν. Οι Έλληνες και οι Αρμένιοι που βασικά το στήριζαν, έχουν διωχθεί για να μην ξαναγυρίσουν για πολλά χρόνια. Οι Τούρκοι δεν θα το παρακολουθήσουν. Η κυρία Caldwell, γυναίκα ενός από τους καθηγητές, μου 'πε χτες πως οι Τούρκοι σπουδαστές της, που τους θεωρούσαν ως άριστους νέους με πολύ καλά διαπλασμένους χαρακτήρες, κουρέλιασαν όλο τον πολιτισμό τους και έγιναν θηριώδεις, όταν οι Τούρκοι έφθασαν στη Σμύρνη. Τα σχολεία θηλέων και αρρένων, από τα πιο αξιοθαύμαστα στην Εγγύς Ανατολή, ταυτόσημα με τις ΧΑΝ και ΧΕΝ, το Y. M. C. A. -Young Men Christian Association-και το Y. W. C. A. -Young Women Christian Association-και τα δυο ιδρύματα για παροχή υπηρεσιών προς τους Τούρκους, που και τα δυο είχαν πλουσιοπάροχα ενισχυθεί από τον κ. Στεργιάδη έχουν όλα δυστυχώς χαθεί. Αναμφίβολα θα λειτουργήσουν κάποιες επιχειρήσεις στο εγγύς μέλλον στη Σμύρνη, μερικά σύκα θα παραχθούν και πιθανόν μερικές σταφίδες και καπνός, αλλά ολόκληρη η χώρα έχει ερημωθεί, οι πραγματικά προοδευτικοί εργάτες έχουν φύγει και οποιαδήποτε μεγάλη ανάπτυξη σε προοδευτικές γραμμές τέλειωσε ίσως για πάντα.

Οι Έλληνες στην επαρχία της Σμύρνης αγωνίστηκαν ενάντια σε πολλές δυσκολίες.

1. Την απάθεια του ιθαγενούς πληθυσμού που δεν τους υποστήριξε όπως έπρεπε να κάμει.

2. Το ακατόρθωτο να εξαναγκάσει να αποδεχθεί την ειρήνη ο Τούρκος.

3. Οι μεγάλοι Λεβαντίνοι (Βρετανοί, Γάλλοι και άλλοι) έμποροι που είχαν κάνει περιουσίες κάτω από το παλιό Τουρκικό καθεστώς των διομολογήσεων γνώριζαν πως ήταν αδύνατο να εκμεταλλευτούν τον Έλληνα.

4. Η εχθρότητα του μεγάλου καθολικού στοιχείου που είναι το ίδιο πικρή εναντίον των Ελλήνων όπως ήταν και στις μέρες της βυζαντινής αυτοκρατορίας.

Ακόμα ένα πράγμα που έχει σημαντικά δυσχεράνει τους Έλληνες είναι η ολέθρια και διεφθαρμένη πολιτική τους. Είναι απίστευτο, μέχρι που μπορούν να φθάσουν οι Έλληνες πολιτικοί για να κρατήσουν το κόμμα τους στην εξουσία έστω για λίγες βδομάδες. Η ανατροπή του Βενιζέλου, του μεγάλου συνήγορου της Ελλάδας στην Ευρώπη και στην Αμερική και η επιστροφή του δυσφημισμένου, που έχασε το όνομά του, βασιλιά ήταν η αρχή του τέλους. Τα πολιτικά πάθη έχουν εξαφθεί τόσο που ακόμα και τώρα, μπροστά σ' αυτή την τρομερή τραγωδία που

έπληξε την Ελλάδα, δεν έχουν ακόμα εξαντληθεί και το Βασιλικό κόμμα δε θα επιτρέψει ούτε και τώρα ακόμα στους βενιζελικούς να διανείμουν χρήματα, που παίρνουν από την Ευρώπη, ή να οργανώσουν συσσίτια για τους πρόσφυγες. Πιστεύω από τις πακους, έναν αμαθή, νομαδικό πληθυσμό, αλλά η αποβίβαση των Ελλήνων έδωσε στο Μουσταφά Κεμάλ το κατάλληλο επιχείρημα που ζητούσε για τη συνένωση των Τούρκων και το σχηματισμό μιας στρατιάς. Δε θα μπορούσε να διεγείρει τον μουσουλμάνο χωρικό να αφήσει το αλέτρι του ή τις καμήλες του ή την αγέλη των κατσικιών του με μια έκκληση στον πατριωτισμό του, αλλά η έκκληση στο φανατισμό του να εκδιώξει τους μισητούς Έλληνες και να λαφυραγωγήσει τις πλούσιες πόλεις τους και να αιχμαλωτίσει τις γυναίκες τους βρήκε έτοιμη ανταπόκριση. Σ' ολόκληρο το μουσουλμανικό κόσμο από τη πτώση της Κωνσταντινούπολης, έχει δημιουργηθεί ο θρύλος ότι ο

Τούρκος ήταν η μουσουλμανική φυλή, πού μπορούσε να κάμει την Ευρώπη να τρέμει. Η κολακεία του Τούρκου και η ερωτοτροπία μαζί του από τα μεγάλα χριστιανικά κράτη, έχει πάλι αναβιώσει στην Ινδία και στην Αίγυπτο και γενικά μεταξύ των Μουσουλμάνων αυτή την αρχαία παράδοση.

Η ελληνική διακυβέρνηση των Ελλήνων στη Μικρά Ασία ήταν η μόνη πολιτισμένη και ευεργετική που η χώρα αυτή έχει δει από τους ιστορικούς χρόνους. Βρισκόμουν σε στενή επαφή με τον κ. Στεργιάδη, τη διάρκεια όλων αυτών των γεγονότων έχω ταξιδέψει πλατιά σ' όλη τη χώρα, έχω μιλήσει με εικοσάδες ιθαγενείς Αμερικανούς που έχουν ταξιδέψει σ' όλη την επικράτεια και γνωρίζω απόλυτα τι λέγω. Οι Έλληνες τιμωρούνταν πιο αυστηρά για επιθέσεις εναντίον των Τούρκων, απ' ό, τι οι Τούρκοι τιμωρούνταν για επιθέσεις εναντίον των Ελλήνων. Η ληστεία στην πράξη είχε περιοριστεί, η ασφάλεια πολύ εκτεταμένα βασίλευε και, όσο τα μέσα της ελληνικής διοίκησης το επέτρεπαν, ο κ. Στεργιάδης υποστήριξε και οργάνωσε πολιτισμένα ιδρύματα και ανάπτυξε πρόοδο και προήγαγε τη γεωργία και τη βιομηχανία. Οι Έλληνες γεωργοί, που μόλις πριν από λίγα χρόνια είχαν πεταχτεί έξω από τα σπίτια τους και τα χωριά τους

καταστράφηκαν, είχαν σε μεγάλο βαθμό επιστρέψει και είχαν ξαναρχίσει την καλλιέργεια του περίφημου σταφυλιού «Σουλτανίνα» σε μεγάλη κλίμακα, του καπνού και άλλων αγροτικών προϊόντων. Στέλνω στο υπουργείο με άλλη αποστολή κατάλογο των διαφόρων αγαθοεργών ενεργειών απέναντι σε αμερικανικά εκπαιδευτικά ιδρύματα από μέρους του κ. Στεργιάδη, παράλληλα με ακόμα έναν κατάλογο από τη διαφορετική μορφή της μεταχείρισης που έχουν υποστεί τα αμερικανικά εκπαιδευτικά ιδρύματα από μέρους των Τούρκων. Αυτά τα ιδρύματα είναι για πάντα χαμένα στη Σμύρνη και την περιοχή το μεγάλο Κολλέγιο και αγροτικό σχολείο του Δρα MacLachlan που λειτουργούσε παραγωγικά για 30 χρόνια, με τα δαπανηρά του κτιριακά συγκροτήματα, που δημιουργήθηκαν με αμερικανικά χρήματα δεν έχει πια λόγο υπάρξεως.

Οι παρατηρήσεις μου στη Σμύρνη και από τις πληροφορίες που πήρα από διάφορες πηγές πως η τρομερή καταστροφή που έχει συμβεί στους κατοίκους της Μ. Ασίας ήταν αποτέλεσμα μιας αξιοπεριφρόνητης πολιτικής κίνησης. Το κυβερνόν κόμμα πίστεψε πως δεν μπορούσε να τύχει βοήθειας από μέρους της Ευρώπης χωρίς την απομάκρυνση του Κωνσταντίνου και επαναφορά του Βενιζέλου. Χωρίς αυτή την υποστήριξη δε θα μπορούσαν να σταθούν στη Σμύρνη, δε θα μπορούσαν να ανακοινώσουν ότι είχαν διάθεση να αποσύρουν τα στρατεύματά τους από την

επαρχία της Σμύρνης και επομένως επίτηδες προκάλεσαν την καταστροφή που ο κόσμος έχει δει. Για μήνες υπήρξε μια συ-στηματική αποστράτευση βενιζελικών αξιωματικών και αντικατάστασή τους με πιστούς βασιλικούς, πολλοί από τους οποίους εγκαταλείποντας τα στρατεύματά τους , άφηναν ολόκληρα συντάγματα χωρίς αξιωματικούς. Έχω αξιόπιστα πληροφορηθεί πως ο ελληνικός στρατός, ακόμα και την τελευταία στιγμή, μπορούσε να δημιουργήσει μία γραμμή αντιστάσεως και να περισώσει την κατάσταση, δεδομένου πως τα τουρκικά

στρατεύματα που μπήκαν στη Σμύρνη ήσαν ασήμαντα. Αλλά ακόμα και οι Έλληνες αξιωματικοί που αποφάσισαν να δημιουργήσουν μια γραμμή αντιστάσεως και εξέφρασαν την ικανότητά τους να το πράξουν, διατάχτηκαν να υποχωρήσουν. Η όλη θλιβερή τραγωδία, η οποία είχε ως αποτέλεσμα την πιο πικρή ανθρώπινη δυστυχία σε μεγάλη κλίμακα πρέπει να προκαλέσει γενική αηδία και αποθάρρυνση αναφορικά με τους Έλληνες, τους Τούρκους και την Ευρώπη. Ο Μουσταφά Κεμάλ είχε μια ευκαιρία να δικαιώσει τα εγκώμια των Ευρωπαίων και Αμερικανών προπαγανδιστών του και να ντροπιάσει τους χριστιανούς μπαίνοντας ειρηνικά στη Σμύρνη και παρέχοντας προστασία σ' όλους τους κατοίκους της. Αντίθετα μια απεχθής σφαγή

προπαρασκευάστηκε, που την έχω ήδη περιγράψει, αλλά στην οποία θα ξανααναφερθώ. Η λεηλασία, η λαφυραγωγία, ο βιασμός και η σφαγή σε μεγάλη κλίμακα αμέσως μετά την είσοδο των Τούρκων, η εκδίκησή τους ξέσπασε εναντίον αρμενικού πληθυσμού, που κατηγορήθηκε πως έρριψε βόμβες. Η αλήθεια είναι πως πολύ λίγες βόμβες ρίχτηκαν, πιθανόν μισή δωδεκάδα το πολύ, και αυτές σε μια συνοικία της πόλης όπου οι Αρμένιοι ήταν ελάχιστοι. Αυτό δεν απέτρεψε ένα κυνηγητό των Αρμενίων για τρία μερόνυχτα από ομάδες τακτικών στρατιωτών και το φόνο τους με τον πιο αποκρουστικό τρόπο με το να ντουφεκίζονται, να μαχαιρώνονται, να κατακομματιάζονται μέχρι να πεθάνουν ή να τους κόβουν τους λαιμούς δημόσια στους δρόμους. Οι Αρμένιοι συστηματικά κυνηγήθηκαν και σκοτώθηκαν σ' ολόκληρη την πόλη και τα σπίτια τους μεθοδικά διαρρήχθηκαν από οδό σε οδό, λεηλατήθηκαν και οι άντρες σύρθηκαν έξω και σκοτώθηκαν. Καμιά φιλοτουρκική προπαγάνδα δεν μπορεί να συσκοτίσει εκείνο που πραγματικά συνέβη στη Σμύρνη -υπάρχουν πάρα πολλοί αξιόπιστοι μάρτυρες- η αλήθεια είναι βέβαιο πως θα διαλάμψει. Μετά τη μεγάλη φωτιά, αποτέλεσμα της οποίας ολόκληρος ο χριστιανικός πληθυσμός εξωθήθηκε προς την προκυμαία όπου παράμεινε για μέρες εκτείνοντας ικετευτικά τα χέρια στα πολεμικά πλοία του λιμανιού, σκούζοντας και ικετεύοντας για βοήθεια και πεθαίνοντας από πείνα και δίψα, η συμπεριφορά των Τούρκων ήταν βδελυρή. Η δεσποινίς Emily Mac Callum, διευθύντρια του σχολείου του Γυμνασίου Θηλέων στη Σμύρνη, που επέστρεψε από την πόλη αυτό το πρωί, αναφέρει πως ακόμα υπάρχουν μεγάλα πλήθη από αυτές τις αξιολύπητες υπάρξεις στην προκυμαία και κατά μήκος της ακτής χωρίς νερό και χωρίς τροφή και πως η δυσωδία από τα νεκρά κορμιά που υπάρχουν στην παραλία είναι τρομερή. Υπάρχουν ακόμα διακόσιες χιλιάδες που περιμένουν στην αποβάθρα να μεταφερθούν. Έχει ανακοινωθεί πως όλοι οι άνδρες από 18 -45 χρόνων θα συλληφθούν ως αιχμάλωτοι πολέμου και θα μεταφερθούν στο εσωτερικό και είχε επιβεβαιωτικές μαρτυρίες από άλλους που' ρχονταν από τη Σμύρνη, μεγάλες ομάδες ανδρών να μεταφέρονται μακριά από τους Τούρκους φρουρούς. Η καρδιά όλου του κόσμου έχει σκληρυνθεί από τον ευρωπαικό πόλεμο, αλλά υπάρχουν ακόμα άτομα που ζουν, που μπορούν να εκτιμήσουν το τρομερό πλήγμα που προξενήθηκε από το βίαιο διαχωρισμό των πατέρων και αδελφών και συγγενών από τους αγαπημένους τους. Οποιοσδήποτε που έχει κάποτε ζήσει στην Ανατολή θα ξέρει πως η μοίρα αυτών των ανθρώπων είναι ο βέβαιος θάνατος. Στη διάρκεια του Μεγάλου Πολέμου, όταν ήμουν στη Σμύρνη, οι ραγιάδες ή Έλληνες οθωμανοί υπήκοοι βίαια στρατολογούνταν και υποχρεωνόνταν να σκάβουν τάφους και να κάνουν άλλες δουλειές μέσα στη βροχή, χωρίς κουβέρτες, σκηνές ή τροφή και οι τρεις στους τέσσερις από αυτούς πέθαιναν. Οι οικογένειες θα μεταφερθούν μακρυά, γυναίκες, αδελφές και παιδιά, θα παραμείνουν χωρίς φυσικούς προστάτες και θα καταστραφούν εκτός εάν ανέλπιστα βοηθηθούν. Θα υπάρξει η άποψη από μερικούς ότι δε θα έπρεπε να υποστηριχθεί η Ελλάδα και πως το μεγαλύτερο βάρος της διατροφής όλων των προσφύγων που έφθασαν στην Ελλάδα θα έπρεπε να αναληφθεί από αυτή τη χώρα, γιατί ήταν υπεύθυνη γι' αυτή τη μεγάλη καταστροφή, αλλά τα ταμεία της Ελλάδας έχουν αδειάσει και δεν

μπορεί να ανταποκριθεί σ' αυτό το δύσκολο έργο. Δεν καταλαβαίνω δε γιατί αθώοι τρίτοι πρέπει να εξαναγκάζονται να υποφέρουν για τα λάθη των άλλων. Θέλω να επαναλάβω ότι η σταθερή πολιτική του Τούρκου από την πτώση του Abdul Hamit και εδώ είναι η έξωση, ο φόνος και ο αφανισμός των χριστιανικών πληθυσμών. Έχω κάμει μερικές επιτυχείς προβλέψεις και τώρα κάμνω άλλη μια: αν οι κεμαλικές δυνάμεις επι τραπεί να μπούν στην Κωνσταντινούπολη οι τρομερές σκηνές των οποίων γίναμε μάρτυρες στη Σμύρνη θα επαναληφθούν σ' αυτήν την πόλη. Ενόψει όλων αυτών που ανέφερα και όλων αυτών που συνέβησαν δεν βλέπω γιατί ο Τούρκος θα έπρεπε να σφαγιάσει τούς Αρμένιους και τους Έλληνες στον Πόντο, στην Αρμενία και στη Μικρά Ασία και να τους δώσει μια «ήπια και φιλάνθρωπη διακυβέρνηση» στην Κωνσταντινούπολη. Θα ήθελα τώρα να υποδείξω τη διαφορά μεταξύ των Ελλήνων και των Τούρκων. Οι Έλληνες έχουν

αναμφίβολα σκοτώσει Τούρκους, μα κανένα έθνος δεν έχει τέτοια συστηματική ιστορία σφαγών σε μεγάλη κλίμακα ή δεν είχε ποτέ στην παγκόσμια ιστορία όπως έχουν οι Τούρκοι. Οι Έλληνες πολιτικοί είναι διεφθαρμένοι και φαύλοι, αλλά η χώρα τους έχει να επιδείξει σημαντικά δείγματα πολιτισμού. Κτίζει νοσοκομεία, πανεπιστήμια, ιδρύει ναυτιλιακές εταιρίες και εφαρμόζει σύγχρονη γεωργία -όταν είναι ελεύθερη. Βλέπω μια διαφορά μεταξύ των υπερβολών ενός έξαλλου από αγανάκτηση και προδομένου στρατού που υποχωρεί μέσα σε μια χώρα που κατείχε για μερικά χρόνια και χωρίς τους αξιωματικούς του και τη συμπεριφορά του νικητή Τουρκικού στρατού, που αντί να προστατέψει τον απελπισμένο κόσμο που κρατούσε κάτω από τη δύναμή του, εσκεμμένα άρχισε τη σφαγή και τον εξευτελισμό του. Κανένας που δεν έζησε στην Εγγύς Ανατολή δεν μπορεί να καταλάβει πόσο απόλυτα ανίκανος για πρόοδο είναι ο Τούρκος. Κανένας που δεν ταξίδεψε ανάμεσα στα Τουρκικά χωριά ή δια μέσου του παλιού βασιλείου της τουρκικής αυτοκρατορίας δεν μπορεί να καταλάβει πόσο απελπιστικά οπισθοδρομικός είναι ένας λαός που κρατώντας για σχεδόν 500 χρόνια το ωραιότερο και πλουσιότερο μέρος της επιφάνειας της γής, δεν έχει κατασκευάσει ποτέ μια ραπτομηχανή ή ένα άροτρο ή μια ατμομηχανή, ή ένα πολεμικό πλοίο ή μια εκκοκιστική μηχανή ή μια καρφίτσα ή ένα σπίρτο. Οποιοσδήποτε ελπίζει για την πρόοδο της Τουρκίας που να κατοικείται μόνο από Τούρκους είναι σαν να ελπίζει πως η λεοπάρδαλη μπορεί να αλλάξει τις κηλίδες της. Η μωαμεθανική θρησκεία που βρίσκεται σε μεγάλη αναγέννηση σ' ολόκληρο τον κόσμο, με την πολυγαμία, τη στάση της απέναντι στις γυναίκες και τη στάση της σ' όλες τις μη μωαμεθανικές φυλές και με το παράδειγμα και τις διδασκαλίες του Μωάμεθ όπως αντιτίθεται στη διδασκαλία και τη ζωή του Χριστού, είναι μία από τις σκοτεινές δυνάμεις που βρίσκονται σε ενέργεια στον κόσμο, που ενώνονται να καταστρέψουν τον σύγχρονο πολιτισμό. Ο φόνος και η εξόντωση των προοδευτικών χριστιανικών πληθυσμών και η αντικατάστασή

τους με μωαμεθανούς είναι μια οπισθοδρόμηση της ανθρωπότητας και επιστροφή στις μέρες του Αβραάμ. Έχω την τιμή επίσης να υποδείξω στο Υπουργείο σας πως όλες οι σφαγές σε ευρεία κλίμακα που διαπράχθηκαν από τους Τούρκους και η ιστορία της Τουρκικής αυτοκρατορίας είναι σε μεγάλο μέρος μια ιστορία σφαγών που πάντα διατάχτηκαν από ανώτερες αρχές. Οποιοσδήποτε πιστεύει πως οι δυνάμεις του Μουσταφά Κεμάλ ξέφυγαν από τον έλεγχό του στη Σμύρνη και πως τις έλεγξε μόλις τα κατάφερε, τίποτε δεν ξέρουν για την Τουρκική ιστορία ή

τα γεγονότα στην Εγγύς Ανατολή. Πιστεύω επίσης πως, αν οι συμμαχικοί στόλοι στο λιμάνι στης Σμύρνης , οι γαλλικοί, οι ιταλικοί, βρετανικοί και αμερικανικοί τόνιζαν εκφαντικά στον Μουσταφά Κεμάλ πως δεν έπρεπε να γίνουν σφαγές καμιά σφαγή δεν θα γινόταν. Εάν του έλεγαν σήμερα πως έπρεπε να σταματήσει την απαγωγή ανδρών μεταξύ 18 και 45 χρόνων στο εσωτερικό, θα σταματούσε, μα όταν βλέπει τις μεγάλες δυνάμεις του κόσμου να μένουν αδιάφορες στα πολεμικά τους πλοία, παρακολουθώντας τα τρομερά του έργα, αποθρασύνεται για μεγαλύτερες υπερβολές. Το θέαμα μιας σφαγής που εκτυλίσσεται μπροστά στα μάτια των μεγάλων δυνάμεων της Ευρώπης και με την φαινομενικά σιωπηρή συγκατάθεση, είναι ένα φαινόμενο που ελπίζω να μην ξαναδώ. Πιστεύω πως όταν η πραγματική αλήθεια γίνει γνωστή για το τι συνέβη στη Σμύρνη και για το τι έχει συμβεί και εξακολουθεί να συμβαίνει στην Εγγύς Ανατολή, όλος ο κόσμος στην Ευρώπη και στην Αμερική θα αισθάνεται όπως αισθάνομαι και εγώ.

26 Σεπτεμβρίου 1922

Από τη στιγμή που έγραψα τα πιο πάνω πληροφορήθηκα πως οι τρεις δυνάμεις της Αντάντ, έχουν στείλει ειδοποίηση στον Μουσταφά Κεμάλ πληροφορώντας τον πως με τη συγκατάθεσή τους θα επιτραπή στα στρατεύματά του να καταλάβουν την Κωνσταντινούπολη και τη Θράκη. Ο πανικός που πρέπει αυτή η ανακοίνωση να προξένησε μεταξύ των ιθαγενών χριστιανών, ακόμα και ευρωπαίων κατοίκων της Κωνσταντινούπολης, είμαι βέβαιος πως έχει αρχίσει. Το υπουργείο είναι σε θέση να ξέρει τι πρόκειται να συμβεί στην Κωνσταντινούπολη καλύτερα από ότι ξέρω εγώ από εδώ, αλλά διακινδυνεύω αυτόν τον ισχυρισμό ως βεβαιότητα χωρίς οριστική πληροφορία. Οι ιθαγενείς χριστιανοί καλά θα κάνουν να φύγουν όποιοι από αυτούς μπορούν να απομακρυνθούν, γιατί, κι αν ακόμα ληφθούν μέτρα για να αποτρέψουν μια άγρια σφαγή, με την άφιξη των στρατευμάτων του Μουσταφά Κεμάλ, η ζωή των χριστιανών θα καταστεί ανυπόφορη και ανασφαλής και σφαγές σίγουρα θα γίνουν αργά ή γρήγορα. Μακρά παρατήρηση με έχει πείσει πως ο Τούρκος είναι ανίκανος να διακυβερνήσει χριστιανικούς πληθυσμούς. Μπορεί στο

παρελθόν μερικές χριστιανικές εθνότητες κάτω από τη διοίκηση του παλαιού Τουρκικού καθεστώτος να πρόκοψαν παρ' όλες τις αναρίθμητες σφαγές που αποτελούν κηλίδα στην τουρκική ιστορία, αλλά η πολιτική του Νεότουρκου θα καταστήσει τη διαβίωση του χριστιανικού πληθυσμού αδύνατη.

Βασικές αρχές

1. Οι Τουρκικές σφαγές πάντοτε γίνονται με διαταγή από τις ανώτερες Αρχές. Αυτό είναι πολύ γνωστό και ο τρόπος με τον οποίο διάφορες ιστορικές σφαγές έχουν διεξαχθεί αποδεικνύεται αναντίρρητα με πολλά παραδείγματα. Τέτοια ήταν η περίπτωση στη Σμύρνη η δε δήλωση του Μουσταφά Κεμάλ πως δεν μπορούσε να ελέγξει το στράτευμά του είναι ψευδής. Είναι ένα περίεργο δεδομένο πως ο Τούρκος είναι ικανός ακόμα να απατά τους Ευρωπαίους, παρά την πολύχρονη διαπίστωση της τακτικής του. Είναι πιθανόν πως μια αυστηρή γλώσσα στον

Τούρκο διοικητή από το Γάλλο ναύαρχο θα μπορούσε να είχε σταματήσει τη σφαγή και όλους τους τρόμους που ακολούθησαν.

2. Πρέπει να γίνει σαφές πως υπήρξε για κάποιο χρονικό διάστημα πολιτική των Τούρκων εθνικιστών να εξοντώσουν και να περιορίσουν το ιθαγενές χριστιανικό στοιχείο στην

Τουρκία. Οποιοσδήποτε καταστρώνει σχέδια για μελλοντικές επιχειρήσεις ή διπλωματικές σχέσεις με την Τουρκία πρέπει να το έχει αυτό υπόψη και να είναι απόλυτα ενήμερος για τη μεταβολή των συνθηκών στη χώρα.

3. Ο Κεμαλισμός έχει αναπτυχθεί από την αδυναμία και τη διαφωνία των Συμμάχων. Η συμπεριφορά της Γαλλίας είναι μια περίπτωση απιστίας προς τους Συμμάχους που στοχεύει στην εξασφάλιση συμβάσεων και στην υπονόμευση της βρετανικής επιρροής στην Εγγύς Ανατολή. Η Μ. Βρετανία υπολογίζουσα την εργατική αντιπολίτευση και τη μουσουλμανική ανησυχία στην Ινδία είναι υποχρεωμένη να καταπιεί αυτό το πικρό χάπι, με την ελπίδα ότι οι παραχωρήσεις στον Κεμάλ θα ηρεμήσουν τους μουσουλμάνους στην Ινδία. Αυτό είναι λάθος και έχει ακολουθηθεί επαρκής λανθασμένη πολιτική. Η είσοδος των Κεμαλιστών στην Κωνσταντινούπολη θα ξεσηκώσει και θα θέσει εκτός ελέγχου τους Μουσουλμάνους της Ινδίας.

4. Η Κωνσταντινούπολη είναι σήμερα, όπως ήταν και κατά το χρόνο της πτώσης της το ακροτελεύτιο προπύργιο της Ευρώπης εναντίον των ορδών της Ασίας και αν αποδοθεί στον Τούρκο, θα σημάνει την απαρχή ενός κατακτητικού πολέμου σε βάρος των βαλκανικών χωρών - αν όχι σήμερα, αύριο, και αν όχι αυτόν το χρόνο, τον άλλο. Η δε ειρήνη της Ευρώπης θα βρίσκεται σε διαρκή κίνδυνο. Ο Τούρκος είναι φυλή που δέν ενδιαφέρεται για τις τέχνες της ειρήνης και δεν ξέρει τίποτε άλλο από τον πόλεμο και την κατάκτηση. Είναι αδύνατο για κείνον να απόσχει από πολεμικές επιχειρήσεις. Οποιαδήποτε σχέδια στηρίζονται πάνω στις υποσχέσεις του ή σε οποιεσδήποτε διαφορετικές υποθέσεις είναι καταδικασμένα να οδηγήσουν σε απογοήτευση και πολιτικοί που σχεδιάζουν οποιοδήποτε σχέδιο για το μέλλον πάνω σε οποιαδήποτε διαφορετική βάση, κτίζουν πάνω σε σαθρό θεμέλιο. Δεν είμαι δυστυχώς παρά ένας απλός υπάλληλος,

που δεν κατέχει κανένα υψηλό αξίωμα και τα λόγια μου πιθανόν να μην έχουν μεγάλη βαρύτητα, αλλά γνωρίζω για ποιο πράγμα μιλώ και κάποιος που θα διαβάζει τούτες τις γραμμές μελλοντικά θα ζήσει να τις δει να επιβεβαιώνονται.

Παρατήρηση

Οι άνδρες μεταξύ των ηλικιών 18 και 45 χρόνων που τώρα αποκόπτονται βίαια από τις συζύγους τους, τις αδελφές τους, τις μανάδες τους και τα παιδιά τους, μέσα σε αξιοδάκρυτες σκηνές που μόνο ένας De Quincey μπορούσε να περιγράψει και που οδηγούνται μακρυά από τους Τούρκους για να χαθούν και να πεθάνουν από την αργή λιμοκτονία και την έκθεσή τους σε άθλιες συνθήκες είναι ειρηνικοί αγρότες της Μικράς Ασίας και οι κάτοικοι της Σμύρνης, που ποτέ δεν συμπάθησαν την κυβέρνηση του Κωνσταντίνου και που με κανένα τρόπο δεν είναι υπεύθυνοι για την ανατριχιαστική τύχη που τους έχει επιφυλαχθεί. Αυτή η άδικη ενέργεια επιτελείται χωρίς έστω μια λέξη διαμαρτυρίας από οποιαδήποτε πολιτισμένη κυβέρνηση.

Έχω την τιμή να διατελώ, Κύριε,

G. Horton

Γενικός Πρόξενος Αμερικής στη Σμύρνη

ΟΛΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ G. HORTON "THE BLIGHT OF ASIA" (Στην Αγγλική)

Tuesday, June 26, 2007

OYTE TO ONOMA MOY


Thea Halo, Ούτε το όνομά μου
Γενοκτονία και επιβίωση, μια αληθινή ιστορία του Πόντου.
Μετάφραση Μαρίνας Φράγκου. Eκδόσεις Γκοβόστη

Tης Θεοδώρας Ζωγράφου-Βώρου

Κεντρικό πρόσωπο στην αφήγηση του βιβλίου αυτού είναι η Σάνο, μια Eλληνίδα του Πόντου που έζησε το 1920 τη γενοκτονία των Ποντίων. Στo διωγμό και στην πορεία θανάτου έχασε όλη την οικογένειά της, επέζησε μόνη αυτή καθώς οι γονείς της, για να τη σώσουν από το θάνατο, την εμπιστεύθηκαν σε μια οικογένεια στο χωριό Τλαράζ. Στα 15 της παντρεύτηκε με προξενιό τον Ασσύριο Αβραάμ Χάλο, έναν άντρα που είχε τα τριπλάσια χρόνια της, και έτσι βρέθηκε στην Αμερική, όπου έζησαν κι ανάστησαν μια μεγάλη και ωραία οικογένεια. Ποτέ δεν ξέχασε την πατρίδα της, με τις αναμνήσεις της και τα τραγούδια της μεγάλωσε τα 10 παιδιά της. Ένα από αυτά, η Θεία, μικρή ακόμη της «έταξε» να τη φέρει στην πατρίδα κάποια φορά. Η υπόσχεση πραγματοποιήθηκε τον Αύγουστο του 1989. Η Σάνο Χάλο, 79 χρόνων τότε, και η κόρη της Θεία έρχονται στον Πόντο κι αναζητούν ό,τι έμεινε από το χωριό της μητέρας, τον Άγιο Αντώνιο, το Αϊοντόν, όπως η Σάνο το πρόφερε.

1. Το βιβλίο χωρίζεται σε πέντε μέρη, βιβλία, όπως τα ονομάζει η συγγραφέας.
Το πρώτο έχει τον τίτλο : Το μεγάλο ταξίδι της επιστροφής και τα κεφάλαιά του είναι: Το ποτάμι των ονείρων, Το μακρύ ταξίδι του γυρισμού, Η επάνοδος, Σε χρόνο μηδέν, Βήμα βήμα, Καθ’ οδόν προς το Αϊοντόν.
Το μέρος αυτό είναι καθαρά εισαγωγικό. Η αφήγηση της Thea Halo ξεκινάει χρονικά το 1997 από το νησί Έλις, παλιά τελευταίο σταθμό στο ταξίδι των μεταναστών, στον οποίο περνούσαν τον τελευταίο ιατρικό έλεγχο, για να πάρουν το πολυπόθητο εισιτήριο για την είσοδό τους στην Αμερική. Στο Έλις, Μουσείο τώρα πια, η Thea Halo προσκυνάει μπροστά στη στήλη όπου, ανάμεσα σε χιλιάδες αλλά ονόματα μεταναστών, υπάρχουν και τα ονόματα των γονέων της: Σάνο Θυμία Χάλο. Αβραάμ Α. Χάλο. Μετά από τούτη τη συμβολική και όλο σεβασμό πράξη παρουσιάζει την οικογένειά της και τη ζωή τους στην Αμερική . Δεσπόζει η φιγούρα – προσωπογραφία της μάνας αλλά και το δράμα των παιδιών, που αναζητούσαν την εθνική - πολιτισμική τους ταυτότητα στις ρίζες των γονιών τους, ρίζες που οι άλλοι δεν τις γνώριζαν και δεν τις αναγνώριζαν.
Στο βιβλίο αυτό μαθαίνουμε ότι το ταξίδι αυτό ήταν μια παλιά υπόσχεση της μικρής τότε Thea Halo στη μητέρα, αλλά και κρυφός πόθος της Σάνο: «Περίμενα μια ζωή. Οι βαλίτσες μου είναι έτοιμες» ήταν η απάντηση της 79χρονης Σάνο στην πρόταση της κόρης της. Και το ταξίδι δεν ήταν ούτε σύντομο ούτε εύκολο για την ηλικία της.
Αύγουστο του 1989 οι δυο γυναίκες φτάνουν στην Άγκυρα με προορισμό την πόλη Φάτσα στα παράλια της Μαύρης Θάλασσας, όπου έπρεπε, κατά τη θύμηση της Σάνο, να είναι και το χωριό της, ο Άγιος Αντώνιος, το Αϊοντόν. Επόμενος (μετά την Άγκυρα) σταθμός η Αμάσεια, όπου στάθηκαν τυχερές, γιατί συνάντησαν έναν Αμερικανό, μετανάστη παλιό κι αυτόν, και έναν Τούρκο, ιδιοκτήτη της πανσιόν όπου έμειναν, που προσφέρθηκαν να τις συνοδεύσουν στο ταξίδι της αναζήτησης της γενέθλιας γης.
Το μακρύ χρόνο του ταξιδιού τον καλύπτει αλλά και τον υποβάλλει ωραιότατα η Thea Halo με την αφήγηση των προσωπικών της αναμνήσεων από τα παιδικά της χρόνια, και των ιστοριών που άκουγε από τη μητέρα. Έτσι και στην προσωπική αφήγηση της Thea Halo κυριαρχεί και πάλι η φιγούρα της Σάνο.
Η ευγενική όμως συμπεριφορά του τούρκου ιδιοκτήτη της πανσιόν, αλλά και κάποιων άλλων νέων Τούρκων που συνάντησαν, δίνει την αφορμή και για σκέψεις για τις σχέσεις των λαών και των κυβερνήσεών τους κι ακούμε τη Σάνο όλο σοφία και καλοσύνη να λέει: «Δεν ήταν ποτέ έτσι ο λαός . Τουλάχιστον στα μέρη τα δικά μου. Ήταν η Κυβέρνηση. Ο Μουσταφά Κεμάλ. Ο Ατατούρκ. Εκείνος έφταιγε. Όχι μόνο αυτός, δηλαδή. Αλλά εκείνος έφταιγε». Και λίγο παρακάτω: «δεν τους μισώ. Πώς θα μπορούσα να τους μισήσω; …Ζήσαμε ειρηνικά με τους Τούρκους».
Λίγο πριν φτάσουν στο Αϊοντόν, η Σάνο αποφάσισε να αφηγηθεί στην κόρη της την ιστορία της ζωής της. Έτσι γεννήθηκε φυσιολογικά και αβίαστα το επόμενο μέρος του βιβλίου, το δεύτερο βιβλίο , με τίτλο: Ούτε το όνομά μου.

2. Είναι το βιβλίο που μας φέρνει στο παρελθόν της Σάνο, τότε που μικρό παιδάκι ζούσε στο πανέμορφο χωριό της στα βουνά του Πόντου μια ήσυχη κι ευτυχισμένη ζωή.
Το χωριό, τα ξύλινα σπίτια του, οι ασχολίες των κατοίκων, το κοπάδι με τις αγελάδες που μικρά το πήγαιναν στη βοσκή, μια κηδεία τούρκου, παράξενη εικόνα και εμπειρία για τα παιδιά, σκανταλιές στο σχολείο, περιστατικά της κοινωνικής ζωής, για παράδειγμα ο έρωτας δυο παιδιών, του Δημήτρη και της Μερλίνας, οι αντιδράσεις των οικογενειών τους και τελικά ο δικός τους θρίαμβος, ο γάμος τους είναι ωραίες εικόνες της ζωής τους. Μα, πιο ωραία είναι η εικόνα της οικογενειακής τους ζωής : ένα σπίτι που το γεμίζει η φροντίδα της αεικίνητης μάνας, η αγάπη της για τα παιδιά της και ο σεβασμός της για τους άντρες. Η οικογενειακή συγκέντρωση το βράδυ μετά τη δουλειά , όπου ο παππούς παίζει το σουραύλι κι ο πατέρας τη λύρα….είναι φανερό δείγμα της ευτυχίας τους.
Το κεφάλαιο είναι πλουσιότατο σε αφήγηση που καλύπτει όλες τις φάσεις της ζωής. Η γέννηση, το μεγάλωμα του μωρού, ο γάμος, η κηδεία, οι καθημερινές συνήθειες του κόσμου , οι μέρες των μεγάλων εορτών της χριστιανοσύνης, έθιμα, παράδειγμα το βάψιμο των αυγών το Πάσχα, συνήθειες μικρών και μεγάλων κ συνθέτουν τον πίνακα της ζωής της Σάνο στο Αϊοντόν.
Δε λείπουν βέβαια και σκιές από τη ζωής τους. Η χρονιά του λιμού αποκάλυψε πόσο σκληραίνει ο άνθρωπος, όταν αντιμετωπίζει το φάσμα της πείνας και του θανάτου. Ο παππούς διώχνει το γιο και την οικογένειά του, γιατί υποψιάζεται πως η νύφη έκλεψε ένα κομμάτι κρέας από την κατσαρόλα, για να το δώσει αποκλειστικά στα παιδιά της.
Στο ίδιο όμως βιβλίο εμφανίζονται και τα πρώτα σύννεφα της καταιγίδας που θα ξεσπάσει: κάποια ληστεία, άγνωστη πράξη στα παλιά χρόνια για την περιοχή, η εμφάνιση άγνωστων ανθρώπων στο δάσος και στα χωράφια κοντά στο χωριό, ανθρώπων αμίλητων, που παρακολουθούν μόνο και είναι σαν κάτι να περιμένουν, τέλος συλλήψεις Ποντίων και προώθησή τους στα τουρκικά «τάγματα εργασίας». Ανάμεσα στους συλληφθέντες και ο πατέρας της Σάνο, που κατάφερε να δραπετεύσει και να γυρίσει.
Την ίδια τύχη με τον πατέρα είχε και ο παππούς , που όμως δε γύρισε ποτέ από τα τάγματα εργασίας , πέθανε εκεί , όπως έμαθαν αργότερα.
Και το μέρος αυτό κλείνει με μια ενότητα ιστορίας των Ποντίων και την εντολή μέσα σε τρεις μέρες να εγκαταλείψουν τη γη τους και να φύγουν άγνωστο για πού. Η προετοιμασία για τη φυγή, οι σκηνές αποχωρισμού από τα πράγματα και τον τόπο σε γεμίζουν πόνο και συγκίνηση.

3. Το δράμα του ξεριζωμού είναι το θέμα του τρίτου μέρους , του τρίτου βιβλίου που έχει τον τίτλο Η εξορία με κεφάλαια τα:
Ο Μακρύς δρόμος της εξορίας, Μωρά και αρπακτικά , Αγκαλιά με το θάνατο, Η μεγάλη απόδραση, Ο αποχωρισμός, Μαύρα κοράκια, Αγγίζοντας το χέρι του Θεού, Και μετά δεν έμεινε κανείς, Μικρά καρβέλια , Μην κοιτάξεις πίσω, Ντιγιαρμπακίρ, Στο δρόμο για το Χαλέπι, Πες το ναι, Η μυστηριώδης κουβερτούλα, Το μεγάλο στοίχημα, Η απαγωγή, Διασχίζοντας τις μεγάλες θάλασσες.
Πριν αρχίσει την αφήγηση του ξεριζωμού η Thea Halo προτάσσει ένα μεγάλο κεφάλαιο ιστορικό, τεκμηριωμένο με βιβλιογραφικές παραπομπές και σημειώσεις και φωτίζει τα γεγονότα που αφηγείται. Δίνει τη στάση της Τουρκίας και των Μεγάλων Δυνάμεων έναντι των χριστιανικών πληθυσμών που ζούσαν στην Τουρκία και τότε αντιμετώπιζαν την αγριότητά της.
Ακολουθούν με τη σειρά: το δράμα της φυγής των Ελλήνων, η απόδραση της οικογένειας της Σάνο και τέλος η τύχη της Σάνο ως τη φυγή της στην Αμερική.
Η πορεία θανάτου των Ποντίων γίνεται με τη συνοδεία τούρκων στρατιωτών οπλισμένων. Οι Έλληνες φορτωμένοι με ό,τι μπόρεσαν να πάρουν, κύρια με κάποια εφόδια για να συντηρηθούν, όσο περνάει ο καιρός εξαντλούνται και ο θάνατος είναι παρών καθημερινά. Η σκληρότητα των Τούρκων δεν τους αφήνει ούτε να θάψουν τους αγαπημένους τους. Οι περιγραφές της Thea Halo ρεαλιστικές, συγκλονιστικές. Η φρίκη κυριαρχεί.
Κάποια στιγμή οι γονείς της Σάνο αποφασίζουν να αποδράσουν , για να σώσουν όσα από τα μέλη της οικογένειας επέζησαν ως εκείνη την ώρα και το πετυχαίνουν. Από τότε αρχίζει ο αγώνας της επιβίωσης. Η μητέρα βγαίνει στη ζητιανιά κι ο πατέρας σε αναζήτηση δουλειάς. Τη Σάνο την εμπιστεύονται σε μια άγνωστη οικογένεια, στην οικογένεια της Ρουθ , μόνο και μόνο για να γλιτώσει από την πείνα, από το θάνατο. Η ζωή για τη δεκάχρονη Σάνο δεν είναι καθόλου εύκολη κοντά στη Ρουθ. Στις επισκέψεις του πατέρα και του μικρού αδερφού της μαθαίνει τα δυσάρεστα για την οικογένεια: ότι πέθαναν οι δυο αδερφές της, ότι πέθανε η μητέρα της, κι έπειτα όλα τέλειωσαν, έμεινε ολομόναχη, έχασε τα πάντα, ακόμη και το όνομά της, γιατί εδώ, σ’ αυτό τη χωριό, η Ρουθ επέβαλε το Σάνο, αφού δεν μπορούσε να μάθει το Θυμία, που ήταν το πραγματικό όνομα της ηρωίδας μας.
Η κακή συμπεριφορά της Ρούθ οδήγησε τη Σάνο να το σκάσει και μόνη να αναζητήσει αλλού σωτηρία. Ύστερα από πολλά, η Ζόχρα και ο Αγκόπ, μια οικογένεια αρμενίων στο Ντιγιαρμπακίρ, την πήραν στο σπίτι τους. Και μ’ αυτή την οικογένεια βρέθηκε στο Χαλέπι της Συρίας, στην προσπάθεια όλων να φύγουν ζωντανοί από την Τουρκία. Ο Αγκόπ την πάντρεψε με τον Αβραάμ Χάλο, έναν Ασσύριο 45 χρόνων, που ζούσε στη Νέα Υόρκη και είχε κι ένα γιο από τον πρώτο του γάμο. Κι εκείνη το δέχτηκε, γιατί ήταν ο μόνος τρόπος να λυτρωθεί. Ο γάμος, η πρώτη νύχτα στο ξενοδοχείο, η προσπάθειά της να μάθει τη γλώσσα της καινούργιας πατρίδας, το ταξίδι για την Αμερική συμπληρώνουν την αφήγηση του μέρους αυτού.

4. Το τέταρτο βιβλίο που έχει τον τίτλο Αμέρικα, Αμέρικα.Εδώ αρχίζει η καινούργια ζωή της Σάνο.
«Ο ερχομός μου στην Αμερική έμοιαζε με το πέρασμα από τον ένα αιώνα στον επόμενο. Όλα ήταν καινούργια για μένα και για μια ακόμη φορά ήμουν ξένη σε ξένο τόπο. Δεν ήταν όμως η νέα μου πατρίδα που με έκανε να αναρωτιέμαι για τα περίεργα γυρίσματα της μοίρας. Σκεφτόμουνα ότι ήταν η μοίρα μου να γίνω ταυτόχρονα την ημέρα του γάμου μου και σύζυγος ενός άντρα που θα μπορούσε να είναι ο πατέρας μου και μητέρα ενός αγοριού που είχε σχεδόν την ίδια ηλικία με μένα. Τι ήξερα εγώ για να γίνω μητέρα ενός δεκάχρονου;….και τι ήξερα εγώ για να είμαι σύζυγος» ;
Με τούτες τις απορίες αρχίζει το κεφάλαιο αλλά και η νέα ζωή. Οι εντυπώσεις από το νέο τόπο ένα ποτάμι. Νέες εικόνες, άλλοι άνθρωποι, άλλος ρυθμός Στην πανσιόν που κατέλυσαν γνώρισε το γιο του Αβραάμ, τον Φαράζ, ένα δεκάχρονο όμορφο αγόρι, τον αδερφό του Αβραάμ αλλά και την ιστορία όλης της οικογένειας του Αβραάμ. Ο πατέρας του ήταν ο πρώτος της οικογένειας που έφτασε στην Αμερική το 1800. Η Ιστορία του Αβραάμ μια Οδύσσεια. Προσπάθεια για σπουδές, δουλειές, αποτυχίες, προσπάθειες να φέρει τα αδέρφια του στην Αμερική, ένας αποτυχημένος γάμος και τώρα ,1925, μια καινούργια αρχή.
Η Σάνο σιγά σιγά μαθαίνει νέους τρόπους. Στην πανσιόν, παρακολουθώντας την ιδιοκτήτρια, έμαθε πώς να συμπεριφέρεται την ώρα του φαγητού, με τον Φαράζ έμαθε να μιλάει αγγλικά, με τον Αβραάμ τη ζωή της πόλης, μέχρι και σινεμά την πήγε…και στη θάλασσα.
Οι δέκα γέννες, το μεγάλωμα των παιδιών, οι συνεχείς μετακομίσεις για μεγαλύτερα σπίτια, οι οικονομικές δυσκολίες, γενικά ο αγώνας της ζωής στο νέο κόσμο είναι το θέμα του 4ου βιβλίου.
Περιγραφές πλούσιες μας δίνουν την εικόνα των μικρών πόλεων της Αμερικής πριν από τη δεκαετία του ’50. Μανάβηδες και μικροπωλητές διαλαλούν τις πραμάτειες τους στις γειτονιές και τα παιδιά παίζουν στο δρόμο το ξυλίκι.
Η απόκτηση μιας μικρής κατοικίας μέσα στο δάσος ανακουφίζει όλη την οικογένεια, κύρια όμως στους δυο γονείς δίνει τη δυνατότητα να θυμούνται την πατρίδα, τα χωράφια, τις αγροτικές δουλειές. Σ’ αυτό το σπίτι θα περάσει τα τελευταία χρόνια του ο Αβραάμ καλλιεργώντας τον κήπο και θα είναι χαρά του οι τακτικές επισκέψεις όλης της οικογένειας, παιδιών και εγγονιών. Σ’ αυτό το σπίτι θα πεθάνει σε ηλικία 94 χρόνων και αυτό μετά το θάνατό του θα πάψει να υπάρχει . Νέα οικιστικά σχέδια στην περιοχή θα το εξαφανίσουν.
Μέσα από τις αφηγήσεις της Σάνο και των άλλων στήνονται και προβάλλονται πάλι οι χαρακτήρες των γονιών. Η μικρή Σάνο έγινε μια γυναίκα δυναμική, αεικίνητη, που με άνεση προσαρμόζεται στις νέες συνθήκες και ανάγκες της ζωής. Κρατάει την οικογένειά της και τιμάει τον κόπο του άντρα της. Μαθαίνει με τη βοήθεια του Φαράζ τη γλώσσα κι αργότερα μόνη της μαθαίνει να διαβάζει. Με μια ραπτομηχανή φροντίζει να έχει ντυμένα πάντα τα παιδιά της και με τον τρόπο της και την αξιοσύνη του άντρα της αντιμετώπισαν την οικονομική κρίση του 1929 χωρίς να κοιμηθούν ούτε μια νύχτα νηστικά τα παιδιά τους.
Έμαθε να υπερασπίζεται το δίκαιο των παιδιών της μπροστά σε δασκάλους, αστυνόμους, δικαστές, στον ίδιο τον πατέρα τους. Στο σπίτι οι συνήθειες διαμορφώθηκαν με πρότυπο το δικό της σπίτι και τη μορφή της μητέρας και, όταν χρειάστηκε, βγήκε κι εκείνη στη δουλειά .
Ο Αβραάμ ήταν καλός οικογενειάρχης, στιγμή δεν έμεινε χωρίς δουλειά. Ήταν αυστηρός με τα παιδιά του και με την τιμωρία νόμιζε πως τα προστάτευε. Δεν μπόρεσε να δεχτεί σε πολλά τη ζωή της Αμερικής και θεώρησε απιστία της γυναίκας του το ότι δέχτηκε να εξεταστεί από άντρα γιατρό. Με πολλή αγάπη λέει για τον άντρα της η Σάνο: «Αυτός είχε την ιδιοσυγκρασία του καλλιτέχνη, του εφευρέτη. Πάντα πειραματιζόταν με διάφορα πράγματα….ακόμα κι όταν είχε πατήσει τα ογδόντα του έφτιαξε έναν αργαλειό στο εξοχικό μας σπίτι κι άρχισε να υφαίνει.
Ο Αβραάμ τρελαινόταν να φτιάχνει πράγματα….του άρεσε να τον βοηθούν τα παιδιά του. Έτσι μάθαινε τις τέχνες του στα παιδιά και τη γλώσσα των τεχνών του. Τους μετέδιδε ακόμη και την αγάπη που είχε για τις τέχνες μέσα από τις πολλές ιστορίες και τις εφευρέσεις του, αν και ο ίδιος δεν αντιλαμβανόταν ότι το έκανε αυτό».

5. Στο τελευταίο βιβλίο, με τίτλο: Το ταξίδι φτάνει στο τέλος του, ξαναγυρίζουμε στο παρόν και η σκυτάλη της αφήγησης δίνεται πάλι στην Thea Halo. Πορεία προς το Αϊοντόν, όπου πράγματι έφτασαν και με τη βοήθεια ενός γέρου 85 ετών και μιας νέας γυναίκας ήρθαν στον τόπο όπου παλιά ήταν το σπίτι της Σάνο. Τίποτε όμως δε θύμιζε την ύπαρξή του παρά μόνο λίγες πέτρες και η διαβεβαίωση της γυναίκας ότι αυτού ήταν το σπίτι τους.
Η Thea με δάκρυα στα μάτια γονάτισε κι έκοψε λίγα λουλούδια , πήρε λίγο χώμα στο μαντήλι της και βιάστηκαν να φύγουν.
Η Σάνο ήρθε με την κρυφή ελπίδα μήπως βρει κάτι από το σπίτι , κάποιον από την οικογένεια του θείου που είχε μείνει εκεί, αλλά μετά την επίσκεψη έφυγε με τη σκέψη : «Αν το σκεφτεί κανείς, χιλιάδες χρόνια Ιστορία και ολόκληρη η ζωή μας αθροισμένη σε ένα σωρό από πέτρες».
Και η Thea έκλεισε το ταξίδι της με τις παρακάτω σκέψεις: «Ένιωθα αλλαγμένη κατά έναν ανεξήγητο τρόπο. Είχα ιστορία. Είχα λαό δικό μου. Είχα αγάπη που ξεπερνούσε τα όρια του παρόντος. Αγάπη που ξεπερνούσε τη διάρκεια της δικής μου ζωής και τη βραχύτητά της. Μια αγάπη που ήταν κατά κάποιο τρόπο αρχαία και συνδεόταν με τις απαρχές του χρόνου». Εκείνη βρήκε τις ρίζες της, την ταυτότητα που πάντα αναζητούσε στο παρελθόν.

Το βιβλίο είναι από εκείνα που δε σε αφήνουν να τα αφήσεις, σε παρασύρουν να τα διαβάσεις ως το τέλος, να τα ξαναδιαβάσεις. Σε θέλγουν με την απλότητα του λόγου, το ανθρώπινο του θέματος, την ομορφιά της αφήγησης και της περιγραφής, τη ζωντάνια του διαλόγου. Οι περιγραφές της Thea είναι πίνακες αληθινοί και αυτό δεν είναι τυχαίο, η συγγραφέας είναι και ζωγράφος, ξέρει να δίνει την απαραίτητη λεπτομέρεια, ξέρει να συγκινεί. Το βιβλίο είναι προσωπική μαρτυρία, κατάθεση ψυχής αλλά και έκφραση αισιοδοξίας για τη δύναμη του ανθρώπου. Η Σάνο πάλεψε και, χωρίς να ξεχάσει το παρελθόν, δημιούργησε, δε λύγισε από το βάρος του και χάρηκε μια οικογένεια που τη μεγάλωσε με αγάπη και αφοσίωση και με πολύ προσωπικό αγώνα σε όλα τα μέτωπα.
Γράφτηκε με πολλή προετοιμασία από την πλευρά της Thea Halo στα θέματα τα ιστορικά. Με γνώση της ιστορίας του τόπου και του λαού του, των βιαιοτήτων των Τούρκων εις βάρος των Χριστιανών (Ελλήνων Ασσυρίων, Αρμενίων), με γνώση της στάσης των άλλων λαών, των Μεγάλων Δυνάμεων, μπροστά στο δράμα αυτό. Παραθέτει αριθμούς, αναφέρει πηγές. Και όλα αυτά τα στοιχεία δίνονται στον αναγνώστη στην κατάλληλη στιγμή της αφήγησης, όπως είδαμε και παραπάνω.
Και έχει επίσης το βιβλίο και μια πρωτοτυπία: μετά το πρώτο Βιβλίο παραθέτει ένα σύνολο φωτογραφιών εποχής με όλα τα μέλη της οικογένειας της Σάνο και του Αβραάμ. Έτσι γνωρίζουμε καλά αυτούς που παρουσίασε ήδη με το λόγο στο πρώτο βιβλίο και όσους θα παρουσιάσει και παρακάτω, στα άλλα βιβλία.
Αξίζει να το διαβάσει κανείς.

Monday, June 25, 2007

Ομοιότητες κεμαλισμού και ναζισμού

Του Μιχάλη Χαραλαμπίδη


Στην Ελλάδα υπήρξε ένα από τα μεγαλύτερα κινήματα αντίστασης ενάντια στο ναζισμό. Ο ίδιος ο λαός όμως γνώρισε την ρατσιστική ιδεολογία του θανάτου με τον κεμαλισμό. Αυτό στην Ελλάδα αποσιωπάται. Ενα διεθνές συμπόσιο μ' αυτό το θέμα θα έχει μια απελευθερωτική και λυτρωτική για όλους τους λαούς συμβολή. Θα βάλει τέλος στην ειδωλολατρία του Κεμάλ.

Χωρίς τη μνήμη η Μικρά Ασία, η Ανατολία, η Μεσοποταμία είναι νεκρές. Η λήθη είναι θάνατος. Τα εγκλήματα που διαπράχθηκαν και διαπράττονται στην περιοχή δεν αναγνωρίσθηκαν από τους θεσμούς ή αναγνωρίζονται με μεγάλα εμπόδια και ολιγωρία. Έμειναν Ατιμώρητα, γι’ αυτό επαναλαμβάνονται στο άπειρο.

Αν συνεχίσουν και το νέο αιώνα θα λέμε εις τους αιώνας των αιώνων. Γι’ αυτό η κοινή φωνή αυτών των λαών είναι μια φωνή ενάντια στην Ατιμωρησία. Γιατί η ατιμωρησία τροφοδοτεί τον εκβαρβαρισμό, την απώλεια της ανθρώπινης φύσης αυτών των κοινωνιών, και των θυμάτων και των θυτών. Η Ατιμωρησία κρατεί στάσιμη την τουρκική κοινωνία στον Μεσαίωνα, όταν η ανθρώπινη ζωή δεν είχε καμία αξία. Το τέλος της Ατιμωρησίας είναι η αρχή του εκδημοκρατισμού και του εκσυγχρονισμού της τουρκικής κοινωνίας με την αναγνώριση της αξίας της ανθρώπινης ζωής, των ατόμων, των συλλογικών ομάδων, των λαών, των Αρμενίων χθες, των Κούρδων και των φυλακισμένων σήμερα.

Οι Έλληνες συνταγματάρχες πράκτορες της CIA τιμωρήθηκαν από τους εθνικούς νόμους και όσοι ζουν βρίσκονται στη φυλακή για τα εγκλήματά τους. Αν αξιολογήσουμε το δικό τους επίπεδο βίας και το συγκρίνουμε με αυτό των κεμαλικών στρατηγών, θα λέγαμε ότι οι πρώτοι είναι πρόσκοποι μπροστά στους δεύτερους.

Οι στρατηγοί, οι συνταγματάρχες της Νότιας Αμερικής με τους επιτηρητές τους από τον Πινοσέτ μέχρι τον Κίσινγκερ και τους Αργεντινούς των 30.000 αγνοούμενων, desapareeidos, windabun, kayiplar, αντιμετωπίζουν ένα τεράστιο κίνημα ενάντια στην Ατιμωρησία. Οι πρωταγωνιστές και οι πρωταγωνίστριες αυτού του κινήματος είναι πολλοί. Είναι η Νοτιοαμερικανική κοινωνία πολιτών, είναι η ο νομικός κόσμος της Ευρώπης.

Το Διαρκές Διεθνές Δικαστήριο των Λαών, που αποτελεί μια συγγενική παράλληλη δομή της Διεθνούς Ένωσης για τα Δικαιώματα και την Απελευθέρωση των Λαών, σε ένα κύκλο συνεδριάσεών του σε πολλές Λατινοαμερικάνικες πρωτεύουσες εξέτασε τα αδικήματα της Ατιμωρησίας.

Οι ανθρώπινοι νόμοι, οι νόμοι της Διεθνούς Κοινότητας σταμάτησαν στα σύνορα της τουρκικής επικράτειας και πρέπει να τα διαβούν. Οι ένοχοι είναι εκεί από τον Κεμάλ, τον Εβρέν, τον Ετζεβίτ, τον Καρανταγί, τον Κιβρίκογλου έως το κουτοπόνηρο λούμπεν μάτι του Τζεμ. Η παιδεία, ο πολιτισμός του θανάτου που αυτοί εκφράζουν δεν μπορεί να μένει ατιμώρητο. Οι λαοί ζητούν, εκφράζουν τη νίκη του πολιτισμού, της ζωής επί αυτού του θανάτου.

Πριν από λίγους μήνες άκουσα, με έκπληξη πρέπει να πω, στην ιταλική δημόσια τηλεόραση, σε μια εκπομπή για τα κεμαλικά τουρκικά γκουλάκ - στην Ελλάδα αυτό απαγορεύεται - την Carla del Ponte να αναγνωρίζει μπροστά στη φρίκη, την ανάγκη ενός Διεθνούς Δικαστηρίου για την Τουρκία. Κατά τη γνώμη μου η συγκρότηση του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου θα αποτελέσει μια μεγάλη νίκη του δικαίου των λαών, των ανθρώπων, της ζωής επί του θανάτου.

Η επιστροφή της φωνής των ιστορικών λαών της παροχής σημαίνει την αναζήτηση, τον εντοπισμό και την ανάλυση εκείνων των ιδεολογιών και των δομών που επιτρέπουν τη διαρκή αύξηση και επέκταση της καμπύλης της βίας στην περιοχή. Η καμπύλη, οι χειρονομίες του θανάτου, αρχίζουν από τους Σουλτάνους και συστηματοποιούνται από τους Νεότουρκους και τον Κεμάλ.

Ως γνωστόν ορισμένοι από αυτούς τους λαούς, ειδικά ο ελληνικός, γνώρισαν το ρατσισμό ως ιδεολογία του θανάτου με το Ναζισμό. Στην Ελλάδα υπήρξε ένα από τα μεγαλύτερα κινήματα αντίστασης ενάντια στο Ναζισμό. Ο ίδιος ο λαός όμως γνώρισε τη ρατσιστική ιδεολογία του θανάτου με τον κεμαλισμό. Αυτό στην Ελλάδα αποσιωπάται. Ένα διεθνές συμπόσιο με θέμα “Ομοιότητες ανάμεσα στο ναζισμό και τον κεμαλισμό ως ρατσιστικές ολοκληρωτικές ιδεολογίες” θα έχει μια απελευθερωτική και λυτρωτική για όλους τους λαούς συμβολή. Θα βάλει τέλος στην ειδωλολατρία του Κεμάλ που αυτοκαταστρέφει, αλλοτριώνει και νεκρώνει την ίδια την τουρκική κοινωνία.

Η επιστροφή στην ιστορία των ιστορικών αυτοχθόνων λαών της περιοχής σημαίνει αποκάλυψη της υποκρισίας και της συνενοχής στα εγκλήματα αυτού που ονομάζεται Δύση. Η Ιστορία λέει, ότι οι λαοί αυτής της περιοχής πλήρωσαν τόσο τις Σταυροφορίες όσο και τους Ιερούς Πολέμους. Ότι οι Σουλτάνοι και ο Κεμάλ χειραγωγούμενοι από τους ξένους εμπόδισαν μια φυσιολογική εξέλιξη στην περιοχή.

Στο παρελθόν η Δύση, περισσότερο ως Αυτοκράτορες παρά ως Πόντιοι Πιλάτοι επέβαλαν εξ’ ονόματός τους την κεμαλική τάξη. Οι λαοί ξέρουν τι σήμαινε αυτό. Η σημερινή νεοκεμαλική τάξη στο όνομα των ΗΠΑ και την αδράνεια της Ευρώπης σημαίνει νέους τάφους και γκουλάκ. Μπορούμε να καλέσουμε φυλακισμένους στα σοβιετικά και κεμαλικά γκουλάκ και να κάνουμε συγκρίσεις.

Αυτή η επανάληψη της βίας και του θανάτου αποτελεί μια ύβρη απέναντι στον παγκόσμιο πολιτισμό. Η Ευρώπη και οι ΗΠΑ δεν εγκατέλειψαν μόνο αυτούς τους ιστορικούς λαούς, χωρίς τους οποίους θα ήταν πολύ φτωχοί. Αλλά συνεργάσθηκαν, χρησιμοποίησαν και χρησιμοποιούν τον κεμαλικό ρατσισμό ενάντια στους λαούς της περιοχής. Αυτή είναι η ιστορική αλήθεια. Η ύβρις άρχισε από το 1204.

Στο Νέο Ανατολικό Ζήτημα το λόγο πρέπει να έχουν οι ίδιοι οι λαοί, οι πολιτισμοί της ζωής και όχι του θανάτου. Στην ίδια την Ευρώπη υπάρχουν παραδείγματα που δείχνουν τους νέους δρόμους της Ιστορίας. Γιατί το Ντιάρμπακιρ (το Άμεντ), η Τραπεζούντα, η Αντιόχεια να μην έχουν την τύχη του Σαν Σεμπαστιάν, του Ντονόστι κατά το βασκικό του όνομα, της Βαρκελώνης της Καταλονίας στα πλαίσια μιας νέας κρατικής αρχιτεκτονικής που θα σέβεται τους λαούς, τους πολιτισμούς, τις θρησκείες, τις εθνικές, περιφερειακές ταυτότητες. Γιατί να παρατηρούμε, να θαυμάζουμε τους λαούς αύριο νεκρούς στα Μουσεία της Ιωνίας, της Τραπεζούντας, του Άμεντ, του Καρς και όχι ως ζώντες πολιτισμούς. Γιατί αυτή η ιστορική περιοχή να μην διακρίνεται, όπως στο παρελθόν, από τις πολλές και πλούσιες πολιτισμικές της πρωτεύουσες, αλλά από τις πρωτεύουσες των φυλακών του Μπαϊράμπασα, της Σμύρνης, του Άμεντ;

Η πολυχρωμία των λαών και των πολιτισμών αποτελεί τα εφόδια της αντίστασής τους στις ολοκληρωτικές μορφές ομοιογενοποίησης που επιβάλλουν οι διαδικασίες της παγκοσμιοποίησης από τα πάνω. Χωρίς την πολυχρωμία αυτή η περιοχή δεν μπορεί να σταθεί ισότιμα στην παγκοσμιοποίηση. Η κεμαλική ολοκληρωτικού τύπου ομοιογενοποίηση είναι ο Δούρειος Ίππος, ο προθάλαμος των ολοκληρωτικών μορφών παγκοσμιοποίησης που θα δώσουν το τελικό χτύπημα στις ιστορικές ταυτότητες της περιοχής. Η Μακντοναλντοποίηση θα νικήσει τη χωριάτικη σαλάτα, την Τσομπάν σαλάτ το γιαούρτι, τις πίτες.

Το πεδίο όμως της άνθησης αντί του θανάτου των εθνικών ταυτοτήτων δεν βρίσκεται μόνο στην Ανατολία. Βρίσκεται στην ίδια την Ευρώπη, τη Γερμανία, στο Βερολίνο. Η Ε.Ε. αντί να υποκρίνεται, να αναγνωρίσει η ίδια τις διαφορετικές εθνικές ταυτότητες αυτών των λαών της διασποράς, των προσφύγων που ζουν στην επικράτειά της. Πριν από λίγα χρόνια ένας Πόντιος Χότζας, σε μια γλώσσα κοινή με αυτήν του Διογένη και του Στράβωνα, μου είπε “θέλω τα παιδία να μάθανε σ’ εμέτερον την γλώσσαν”. Ποιος άθεος ή ποιος Χριστιανός ή Μουσουλμάνος μπορεί να του το απαγορεύσει;

Από εδώ σήμερα θα έκανα έκκληση προς τους θεσμούς αυτής της πόλης, απευθυνόμενος προς τις δημοκρατικές παραδόσεις της, να ανοίξουν σχολεία όπου θα καλλιεργείται και θα εκφράζεται η ταυτότητα, η γλώσσα αυτών των ιστορικών λαών. Θα αποτελεί γι’ αυτή την πόλη μεγάλη τιμή. Θα πρότεινα τα ελληνικά σχολεία στην Ευρώπη να δέχονται τα Ποντιόπουλα των Μουσουλμάνων Ποντίων που ζούνε σ’ αυτήν. Δεν ανέφερα το όνομα της γερμανικής πόλης όπου συνάντησα τον Πόντιο Χότζα. Ναι, γιατί αυτοί οι πληθυσμοί στην καρδιά της Δημοκρατικής Ευρώπης υφίστανται την τρομοκρατία του τουρκικού κράτους.

Το μεγαλείο αυτών των λαών είναι ότι, παρ’ όλη τη βία που υπέστησαν και υφίστανται, δεν ενέδωσαν σε λογικές, στην ανηθικότητα της αντεκδίκησης του οφθαλμών αντί οφθαλμού. Γιατί έτσι θα τυφλωθούμε όλοι, όπως γίνεται στους Αγίους Τόπους.

Οι λαοί αυτοί επέμεναν στις αξίες της ειρήνης, της αγάπης, της αλληλοαναγνώρισης και του αλληλοσεβασμού των λαών. Πρέπει να ομολογήσω ότι αισθάνομαι ιδιαίτερα υπερήφανος γι’ αυτό που ονομάζεται ελληνική ηθικότητα και αθωότητα. Αυτή όμως η ηθικότητα και αθωότητα πληγώθηκε βαθιά από μια ομάδα μικρών ανθρώπων και ανάξιων κυβερνητών στην περίπτωση του σύγχρονου Προμηθέα που βρίσκεται φυλακισμένος στο Ίμραλι, του Αμπντουλλάχ Οτζαλάν. Ο ελληνικός λαός ετοίμαζε την αποπομπή τους αλλά ήρθαν οι βόμβες στο Κόσοβο για να τους σώσουν.

Πρέπει να πούμε ότι εμάς, τους λαούς της Σιωπής, μας διαπερνούν ανώτερα, τα πλέον ευγενικά συναισθήματα που μπορεί να εκφράσει ο άνθρωπος, όταν τα τελευταία χρόνια παρατηρούμε ότι εμφανίζονται στην τουρκική κοινωνία ειλικρινείς και έντιμοι συνομιλητές ενός κοινού με εμάς οράματος για ένα δημοκρατικό μέλλον της περιοχής. Αναδεικνύονται και εκεί οι λάτρεις της ζωής ενάντια στους λάτρεις του θανάτου. Όλοι οι λαοί έχουν δικαίωμα στην ύπαρξη, την ταυτότητα, την πατρίδα, χωρίς εθνικούς ναρκισσισμούς που μεταβάλλονται σε βία.

Αναδεικνύεται ένας νέος ειρηνισμός, ένας νέος ανθρωπισμός που στηρίζεται σε καθολικές και όχι μερικές αξίες. Είμαστε για την ειρήνη και τη φιλία όλων των λαών και όχι των Ελλήνων και των Τούρκων ενάντια στους άλλους. Μια νέα κοινωνία πολιτών που έχει τα ηθικά της θεμέλια στο Ίμραλι, στα κεμαλικά γκουλάκ και τη βαρβαρότητα των κεμαλικών σχολείων μπορεί να πάρει αύριο τη μορφή μιας Πολιτικής Κοινωνίας στα πλαίσια μιας Κοσμοπολίτικής Δημοκρατίας από τον Όλυμπο μέχρι το Αραράτ.

Τι προτείνουν όλοι οι άνθρωποι καλής θέλησης σ’ αυτή την περιοχή; Τι προτείνουν όλοι αυτοί οι λαοί που γνώρισαν τη βία; Από τη σιωπή να φτάσουμε στο λόγο, τη φωνή της αδελφοσύνης και της ελευθερίας. Προτείνουμε όμως κάτι περισσότερο, που ταιριάζει στην αντίληψη για τη ζωή των λαών μας. Να κοιταχτούμε μεταξύ μας με καθαρά μάτια, να γράψουμε την Ιστορία με τα μάτια μας.

Monday, June 18, 2007

Η μεγάλη Ελληνική μειονότητα της Τουρκίας

Ο αρχηγός της ΜΙΤ (Τουρκική Μυστική Υπηρεσία Πληροφοριών), στρατηγός Τεομάν Κομάν, στις 11 Φεβρουαρίου 1992, έκανε δημοσίως δηλώσεις εναντίον της τουρκικής κυβερνήσεως, στο θέμα της αντιμετωπίσεως των Κούρδων.

Ο Τεομάν Κομάν κατηγόρησε ευθέως την κυβέρνηση συνασπισμού Ντεμιρέλ-Ινονού, ότι δείχνει ανοχή απέναντι στους Κούρδους. Οι κατηγορίες και οι δηλώσεις του έφεραν το αποτέλεσμα: στο τελευταίο δεκαήμερο του Μαρτίου (21), άρχισε ο στρατός μία νέα γενοκτονία σε βάρος των Κούρδων, που μάλιστα συμμετείχαν στην κυβέρνηση, στηρίζοντάς την με 18 βουλευτές, που ανήκουν στο Εργατικό Κόμμα του Τουρκικού Κουρδιστάν (αρχηγός ο Αμπτουλλάχ Οτσαλάν).

Στην Τουρκία ζουν σήμερα οι απόγονοι του αρχαίου λαού των Καρδούχων, οι Κούρδοι, που αριθμούν 12.000.000 ή κατʼ άλλους 16.000.000, χωρίς ελευθερίες, χωρίς δικαιώματα, χωρίς το δικαίωμα για αυτοδιάθεση. Ζουν κάτω από σκλαβιά (απάνθρωπη μεταχείριση, βία, μετατοπίσεις, εκτοπίσεις πληθυσμιακές) και υφίστανται από το 1821 μία συνεχή γενοκτονία, διότι αν και Μουσουλμάνοι δεν αφομοιώνονται με τους Τούρκους.

Όταν ανέλαβαν την εξουσία οι Νεότουρκοι-Κεμαλικοί στην Τουρκία, παγιώθηκε η Παντουρκική-Παντουρανική ιδεολογία, που βασίζεται στη καταπίεση, αρχικά θρησκευτική, μετέπειτα γλωσσική και εάν υπάρχει αντίδραση, τότε εφαρμόζεται η γενοκτονία. Στη συνέχεια εφαρμόζεται η πολιτισμική γενοκτονία, με τελικό σκοπό την αφομοίωση.

Μετά την γενοκτονία των Αρμενίων, σειρά είχαν οι Έλληνες και από το 1922 οι 47 μικρές εθνότητες που κατοικούν στη Τουρκία και η κουρδική μειονότητα, που είναι πληθυσμιακά πολύ μεγάλη και δεν είναι δυνατόν να εξαφανιστεί αυτοστιγμεί.

Ο Ντεμιρέλ, το 1991, είπε: «Η παραχώρηση δικαιωμάτων στους Κούρδους θα αποτελέσει την απαρχή της διαλύσεως της Τουρκίας, που έχει 27 εθνότητες».

Το 1986, το Πανεπιστήμιο της Βόννης (και ειδικά το Πανεπιστήμιο του Τύμπιγκεν) έκανε μία εθνολογική έρευνα στην Τουρκία με εμπόδια, παρεμβάσεις και χωρίς βοήθεια από την τουρκική κυβέρνηση. Όμως οι Γερμανοί και οι Άγγλοι εθνολόγοι του Πανεπιστημίου της Βόννης βρήκαν στην Τουρκία να κατοικούν 47 εθνότητες, που δεν έχουν καμιά φυλετική-εθνική σχέση με τους Τούρκους, παρά μόνο με την γλώσσα, που τους την επιβάλλουν. Θρησκευτικά, η πλειοψηφία των είναι Μουσουλμάνοι, αλλά έχουν κάποιες ιδιαιτερότητες δοξαστικές από τους Τούρκους. Από πολιτιστικής πλευράς, μπορούμε να πούμε ότι έχουν την δική τους κουλτούρα και τα δικά τους ήθη, έθιμα και λαϊκές παραδόσεις, την δική τους μουσική, χορό και τραγούδια, που δεν έχουν καμία σχέση με τα Τουρκικά.

Το 1914-19, στην Μικρά Ασία, Αρμενία, Κουρδιστάν, ο πληθυσμός ήταν 12.512.846 κάτοικοι. Στην Μ. Ασία οι Τούρκοι-Οθωμανοί ήσαν 1.802.697 και στις περιοχές Αρμενίας-Κουρδιστάν μόνον 30.500 σε σύνολο πληθυσμού 2.644.140 κατοίκων (τα στοιχεία από την Διάσκεψη Παρισίων Σεβρών). Δηλαδή οι Τούρκοι-Οθωμανοί ήσαν το 15% του πληθυσμού στην Μ. Ασία, που προσπαθεί σήμερα να εκτουρκίσει όλες τις άλλες εθνότητες.

Οι εθνολόγοι του Πανεπιστημίου της Βόννης, ανάμεσα στις 47 μικρές εθνότητες που κατοικούν στην Τουρκία, ανακάλυψαν και τους Ελληνόφωνους Μουσουλμάνους-Κρυπτοχριστιανούς, που κατοικούν στον Πόντο. Επίσης και τους Τουρκόφωνους Μουσουλμάνους Ελληνικής εθνικής συνειδήσεως. Μόνο το Ελληνικό κράτος ακόμη δεν τους έχει ανακαλύψει, διότι αρνείται την ύπαρξή των!

Ίσως ακόμη η θέση της σημερινής Ελλάδος έναντι των Ελλήνων της Ρωμιοσύνης, που κατοικούν έξω από τα σημερινά της σύνορα, να στηρίζεται στις αποφάσεις των συντακτών του Συντάγματος της Επιδαύρου (Α΄ Εθνική Συνέλευση, 1 Ιανουαρίου 1822), που όριζαν τα κάτωθι: «Όσοι αυτόχθονες κάτοικοι της Επικράτειας της Ελλάδος πιστεύσουσιν εις Χριστόν, εισίν Έλληνες και απολαμβάνουσι άνευ τινός διαφοράς όλων των πολιτικών δικαιωμάτων».

Αργότερα ο Ι. Κωλλέτης λέγει: « … δυνάμεθα να θέσωμεν διάκρισίν τινα, τίς έστιν Έλλην και τίς ουκ έστιν Έλλην … ».

Αυτή είναι η αιτία που ο ιστορικός Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος εκδιώκεται από το δημόσιο (Τμηματάρχης του Υπουργείου Δικαιοσύνης και δικαστικός πάρεδρος), δεν ήταν αυτόχθονος Έλληνας, διότι γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη, αλλά μετʼ ολίγον του ανεγνωρίσθη η Ελληνική υπηκοότης και και επανήλθεν στο Δημόσιο. Το 1887 ο Ηπειρώτης ποιητής Κωνσταντίνος Κρυστάλλης καταφεύγει στην Ελλάδα διωκώμενος από τους Τούρκους. «Του κάκου ζητά από τους αρμόδιους να τον βοηθήσουν να σπουδάσει, του κάκου ζητά την Ελληνικήν ιθαγένειαν».

Το πρόβλημα που συνάντησαν ο Παπαρρηγόπουλος και ο Κρυστάλλης ήταν, ότι αν και Έλληνες Χριστιανοί ήσαν ετερόχθονες «νεήλυδες» δηλαδή Ρωμαίοι Έλληνες (Ρωμιοί) και όχι αυτόχθονες Έλληνες πολίτες του Ελληνικού κράτους, δεν έλαβαν μέρος στο κατά των Τούρκων αγώνα μέχρι το 1829 και δεν εγκαταστάθηκαν μέχρι το 1837 στο Ελληνικό κράτος, ως εκ τούτου δεν είχαν τα ίσα δικαιώματα με τους αυτόχθονες.

Οι βαλκανικοί πόλεμοι και η εδαφική επέκταση της Ελλάδας, αυτήν την θέση περί Ελλήνων και Ρωμαίων Ελλήνων (Ρωμιών) την έθεσαν σε αχρηστία.

Η Μικρασιατική καταστροφή του 1922, όμως, την επανέφερε στο προσκήνιο. Οι πληθυσμιακές ανταλλαγές μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας έγιναν βάσει θρησκείας και όχι βάσει της εθνικής συνειδήσεως.

Μεγάλος χαμένος μόνο ο Ελληνισμός, αφού έφυγαν από την Ελλάδα 400.000 Μουσουλμάνοι, πολλοί από τους οποίους ήσαν Έλληνες καθαρής εθνικής συνειδήσεως (Βαλλαχάδες της Κοζάνης, Ιωαννίτες Ελληνόφωνοι Μουσουλμάνοι της Ηπείρου, οι Βλαχόφωνοι Μουσουλμάνοι «Μεγγλενίτες» που κατοικούσαν στην Αλμωπία, αλλά και πιο νωρίς όταν έφυγαν από την Κρήτη και οι εξισλαμισμένοι Τουρκοκρητικοί που κατοικούν σήμερα στην Τουρκία, στην Συρία (Χαμιντιέ) και στην Λιβύη (στην Τουρκία το 1914-19 αριθμούσαν 53.926). Σʼ αυτούς τους εξισλαμισμένους Έλληνες φύτευσαν οι Τούρκοι εθνική συνείδηση, αλλά και το μίσος απέναντι στην Ελλάδα που τους απαρνήθηκε.

Από την Τουρκία το 1922 έφυγαν 1.500.000 Έλληνες που σαν πρόσφυγες μετοίκησαν στην Ελλάδα και λιγότεροι μετοίκησαν στην Σοβιετική Ένωση, στην Βουλγαρία, Ρουμανία και λιγοστοί σαν Μετανάστες κατέφυγαν στην Αμερική.

Το 1914-15 στην Μικρά Ασία κατοικούσαν οι κάτωθι:

α) Έλληνες: Χριστιανοί Ορθόδοξοι 2.568.351, Διαμαρτυρόμενοι 5.500, Χριστιανοί Καθολικοί 18.000, Μελχίτες 14.461, Έλληνες πολίτες 54.004. Σύνολον 2.660.316

β) Χριστιανοί ακαθόριστης εθνότητας: Κόπτες 2.379, Δυτικοί Λατίνοι 7.640. Σύνολον 10.019

γ) Αρμένιοι: Γρηγοριανοί 617.457, Καθολικοί 11.653, Διαμαρτυρόμενοι 8.158. Σύνολον 637.268

δ) Αθίγγανοι: 74.221

ε) Εβραίοι (Ιουδαίοι): 56.970

στ) Τούρκοι-Οθωμανοί: 1.802.697

ζ) Μουσουλμάνοι Σλάβοι: 64.462 (βόσνιοι, ερζεγοβίνιοι)

η) Διάφοροι Ευρωπαίοι: 30.397

θ) Μουσουλμάνοι Τάταροι: 68.487

ι) Πέρσες (Σιϊτες): 10.051

ια) Κούρδοι: 119.834

ιβ) Κιρκάσιοι: 433.582

Σύνολον 2.660.701

ιγ) Μουσουλμανοφανείς ή Τουρκοφανείς Έλληνες και Φρυγοπελασγοί:

- Κρήτες 53.923

- Γιουρούκοι 1.291.861

- Ερυθρίνοι (Κιζίλ-Μπάς) 384.834

- Δερβίσιοι 173.825

- Λύκιοι 95.000

- Πισίδες 85.000

- Λυκάονες 70.040

- Πάμφυλοι 90.004

- Γαλλογραικοί 95.000

- Τροκμηνοί 95.000

- Ίσαυροι, Καππαδόκες 225.000

- Βιθυνοί 200.000

- Μεσοχαλδηνοί 80.000

- Λαζοί 125.000

- Σαννοί 303.955

- Κόλχοι, Αβασγοί 210.510

- Γεωργιανοί 55.000

- Ανσαρίτες 64.000

- Ζεϊμπέκοι (Θράκες) 39.880

- Αλβανοί 5.300

- Πομάκοι (Θράκες) 85.823

Σύνολον 3.828.958

ιδ) Σύριοι Αραβόφωνοι:

- Χριστιανοί ορθόδοξοι 27.513

- Μαρωνίτες 8.314

- Ιακωβίτες 15.481

- Χαλδαίοι 16.434

Σύνολον 67.741

Γενικό σύνολο πληθυσμού Μ. Ασίας 9.865.003. Εκτός από τους 2.660.316 Έλληνες Χριστιανούς, υπήρχαν και 500.000 περίπου Κρυπτοχριστιανοί, που συγκαταλέγονται στους Μουσουλμανοφανείς πληθυσμούς. Η Συνθήκη Ειρήνης των Παρισίων έκανε ειδική μνεία γιʼ αυτούς και όριζε ειδική πρόνοια που δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ.

Οι περισσότεροι Κρυπτοχριστιανοί κατοικούσαν στον Πόντο, δεν μπορούσαν να εγκαταλείψουν τον Μωαμεθανισμό, διότι σύμφωνα με τον οθωμανικό κώδικα υπήρχε η ρητή διάταξη που όριζε την ποινή του θανάτου για τους Χριστιανούς που γίνονταν Μουσουλμάνοι και αργότερα επέστρεφαν στην παλιά τους πίστη.

Επίσης ο οθωμανικός κώδικας όριζε ότι τα παιδιά Χριστιανού και Μωαμεθανής δεν επιτρέπετο να γίνουν Χριστιανοί.

Μετά τον Κριμαϊκό πόλεμο, οι Τούρκοι υποχρεώθηκαν να δεχτούν την αποκατάσταση των Κρυπτοχριστιανών ως Χριστιανών. Στον Πόντο ορίστηκαν επιτροπές που θα έκαναν την μεταγραφή τους. Επειδή όμως προσήλθαν πάρα πολλοί που δήλωναν ότι είναι Χριστιανοί και άλλαζαν τα ονόματά τους σε Χριστιανικά, οι Τούρκοι, για να αποτρέψουν αυτό το φαινόμενο, περιόρισαν τον χρόνο της μεταγραφής, ενώ οι επιτροπές χρονοτριβούσαν εσκεμμένα και δεν έκαναν δεκτές χιλιάδες αιτήσεις. Όταν έληξε ο χρόνος μεταγραφής των Κρυπτοχριστιανών σε Χριστιανούς, παρά τις διαμαρτυρίες, οι επιτροπές έκλεισαν και απαγορεύτηκαν οι μεταγραφές διότι δεν εδόθη καμμιά χρονική παράταση.

Το 1899 και το 1902, στο Βιλαέτι της Άγκυρας και στην περιοχή Ακ-Ντάγκ-Μάντεν, 1000 Κρυπτοχριστιανοί, που ονομάζοντο Σταυριώτες, διακήρυξαν πως είναι Χριστιανοί δημοσίως, αρνήθηκαν τα Μουσουλμανικά ονόματά τους και αρνήθηκαν να γράψουν τα παιδιά τους με Μουσουλμανικά ονόματα. Οι Τούρκοι αντέδρασα, όχι μόνο δεν τους αναγνώρισαν σαν Χριστιανούς αλλά συνέλαβαν και 19 προκρίτους που τους φυλάκισαν-εξόρισαν. Το 1918 (στοιχεία του Υπυργείου Εξωτερικών της Ελλάδας) ο Μητροπολίτης Νικοπόλες-Κολονίας Πολύκαρπος διαμαρτύρεται στο Οικουμενικό Πατριαρχείο ότι λόγω των Τουρκικών πιέσεων οι Χριστιανοί κατά χιλιάδες αλλαξοπιστούν για να γλυτώσουν (περιοχές Σαμψούντας, Τοκάτης). Ο Μητροπολίτης Αμισσού Καραβαγγέλης (Μακεδονομάχος) το 1925 πληροφορεί το Υπουργείο Εξωτερικών ότι στην Σινώπη το 1918 οι κάτοικοι δύο χωριών για να γλυτώσουν τις σφαγές αλλαξοπίστησαν. Το 1925 η Μικτή Επιτροπή ανταλλαγής πληθυσμών (Έλληνες-Τούρκοι) αρνήθηκε σʼ αυτούς τους κατοίκους των δύο χωριών να έλθουν στην Ελλάδα, διότι εγγράφησαν πλέον σαν Τούρκοι (αριθμός εγγράφου 2.153).

Το 1928 υπήρχαν καταγγελίες προς το Ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών πως στην περιοχή Ματσούκας εξισλαμίζουν τους κατοίκους με τη βία.

Το 1948-49 οι Κρυπτοχριστιανοί του Πόντου μέσω του Οικουμενικού Πατριαρχείου ζητούν να έλθουν στην Ελλάδα. Υπάρχει όμως η Ελληνοτουρκική φιλία και το Ελληνικό κράτος δεν κάνει το αίτημά τους αποδεκτό.

Το 1922-23 οι Κρυπτοχριστιανοί του Πόντου δεν ήλθαν στην Ελλάδα. Το εμπόδιο ήταν ότι είχαν ταυτότητες με Τουρκικά ονόματα και είχαν Τουρκική καταγωγή.

Το 1914-1919 στο βιλαέτι Τραπεζούντος κατοικούσαν:

- Έλληνες ορθόδοξοι 404.633

- Μεσοχαλδηνοί 80.000

- Κόλχοι (Μιγγρελοί) 50.000

- Σάννοι 180.000

- Λαζοί 120.000

- Κιρκάσιοι, Αππαϊτες, Αβασγοί 79.000

- Τούρκοι-οθωμανοί 188.521

- Ιουδαίοι 400

- Αρμένιοι 46.000

- Αθίγγανοι 5.000

- Γεωργιανοί 55.000

Σύνολον 1.208.554

Στο θέμα Σεβάστειας:

- Έλληνες Χριστιανοί 180.000

- Κόλχοι (Μιγγρελοί) 60.000

- Ερυθρίνοι (Κιζίλ-Μπάς) 279.834

- Γιουρούκοι (Παφλαγόνες, Χάλυβες) 86.000

- Αφσάροι (Ίσαυροι-Καππαδόκες) 25.000

- Κιρκάσιοι, Αππαϊτες, Αβασγοί 70.000

- Κόπτες 400

- Αρμένιοι 170.433

- Ιουδαίοι 400

- Τροκμηνοί 15.000

- Τάταροι 20.000

- Τούρκοι-οθωμανοί 150.433

Σύνολον 1.057.500

Στο βιλαέτι Αγκύρας:

- Έλληνες Χριστιανοί ?07.798

- Ερυθρίνοι (Κιζίλ-Μπάς) 55.000

- Γιουρούκοι 85.000

- Αφσήροι 100.000

- Γαλλογραικοί 150.000

- Δερβίσες 49.500

- Τροκμηνοί 100.000

- Αρμένιοι 94.200

- Ιουδαίοι 478

- Αθίγγανοι 2.424

- Ευρωπαίοι 400

- Τούρκοι-οθωμανοί 129.732

Σύνολον 874.532

Στο βιλαέτι Κασταμονής:

- Έλληνες ορθόδοξοι 134.919

- Γιουρούκοι (Παφλαγόνες, Χάλυβες, Λύκιοι) 240.503

- Σάννοι (Τσάννοι) 123.955

- Κόλχοι (Μιγγρελοί) 100.510

- Κιρκάσιοι, Αππαϊτες, Αβασγοί 40.000

- Τούρκοι-οθωμανοί 112.915

- Αρμένιοι 2.647

- Βιθυνοί 260.000

- Κόπτες 2.079

- Αθίγγανοι 1.875

- Ιουδαίοι 1.300

Σύνολον 960.709

Στην ευρύτερη περιοχή του Πόντου κατοικούσαν 4.101.286, από τους οποίους οι 827.350 ήσαν Έλληνες Χριστιανοί, οι 581.601 ήσαν Τούρκοι και οθωμανοί, οι 233.270 Αρμένιοι Χριστιανοί, Τάταροι και Κιρκάσιοι μέτοικοι, 209.000 Αθίγγανοι, 9.299 Ιουδαίοι, 2.578 Ευρωπαίοι, 400 λοιπές εθνότητες, 2.237.788 Μουσουλμανοφανείς ή Τουρκοφανείς.

Το 1876 σύμφωνα με την μελέτη του Έλληνα προξένου στην Τραπεζούντα (που στέλνει στον Υπουργό Εξωτερικών Κοντόσταυλο) και σύμφωνα με ευρωπαϊκές στατιστικές στον Πόντο κατοικούσαν:

α) Θρησκευτικά

- Μουσουλμάνοι 470.000

- Χριστιανοί 190.000

- Γρηγοριανοί Αρμένιοι 40.000

- Καθολικοί Αρμένιοι 20.000

- Διαμαρτυρόμενοι 1.000

- Κιρκάσιοι 47.000

Σύνολο: 768.000

β) Γλωσσικά

- Τουρκόφωνοι 390.000

- Ελληνόφωνοι 230.000

- Λαζοί 30.000

- Αρμένιοι 50.000

- Κούρδοι 21.000

- Κιρκάσιοι 47.000

Σύνολο: 768.000

γ) Εθνολογικά

- Τούρκοι-οθωμανοί 192.000

- Έλληνες 330.000

- Αρμένιοι 50.000

- Κούρδοι 21.000

- Τροκμηνοί –

- Τσεκμίδες 48.000

- Κιρκάσιοι 47.000

- Τσεπίδες 30.000

- Λαζοί-Αδελάδες 50.000

Σύνολον 768.000

Το 1914 επίσημη στατιστική (Οικουμενικού Πατριαρχείου) έλεγε:

- Έλληνες Χριστιανοί 696.495

- Μωαμεθανοί 1.006.000

- Αρμένιοι 60.000

- Διαμαρτυρόμενοι 5.000

Θρησκευτικό σύνολο: 1.767.495

- Έλληνες 925.000

- Τούρκοι 773.000

- Αρμένιοι 60.000

- Ευρωπαίοι 5.000

Εθνικό σύνολο: 1.767.000

Σύμφωνα με το Οικουμενικό Πατριαρχείο, εκτός από τους 696.495 Χριστιανούς Ορθόδοξους υπήρχαν 43.000 Κρυπτοχριστιανοί και 190.000 Μωαμεθανοί.

Στο συνέδριο Ειρήνης στο Παρίσι, οι Τούρκοι καθόριζαν εγγράφως πως οι Έλληνες κάτοικοι του Πόντου ήσαν μόνο 200.000. Αλλά όταν ο Νεότουρκος Κιαμήλ Μπέης, ήταν πρωθυπουργός είδε να εκλέγονται 7 Έλληνες βουλευτές (100.000 Τούρκοι για κάθε βουλευτή). Αργότερα όμως, οι Τούρκοι θέλοντας να δικαιολογήσουν την γενοκτονία που είχαν εφαρμόσει στους Έλληνες, μείωναν τον αριθμό ώστε μέχρι σήμερα δεν αναγνωρίζεται η γενοκτονία (μέχρι την ημερομηνία γραφείς του παρόντος άρθρου).

Σήμερα στον Πόντο, υπάρχουν οι Ελληνόφωνες περιοχές Τόννας, Ματσούκας, Όφρυος. Πλήρη στοιχεία δεν υπάρχουν, αλλά με μέτριους υπολογισμούς οι Ελληνόφωνοι και οι Τουρκόφωνοι Μουσουλμάνοι Κρυπτοχριστιανοί, που έχουν ελληνική συνείδηση, στον Πόντο, υπερβαίνουν το 1.000.000.

Έχουν τα Ελληνικά ήθη και έθιμα, την ελληνική λαϊκή παράδοση, τον ελληνικό πολιτισμό και κουλτούρα, καθημερινά στην πλειοψηφία τους χρησιμοποιούν την ποντιακή ντοπιολαλιά, έχουν την ίδια μουσική, τον χορό και τα ίδια τραγούδια με τους αδελφούς τους που κατοικούν στην Ελλάδα και στην πρώην Σοβιετική Ένωση.

Στον Πόντο, όπου η Τόννα είναι η αρχαία Θοανία, το Ισκεντερλί, το Αλεξανδρινό, η Σαμψούντα , η Αμισός, στα χωριά όπου κατοικούν οι Ελληνόφωνοι Μουσουλμάνοι, αμιγώς χωρίς προσμίξεις μʼ άλλους πληθυσμούς, στις περιοχές Ματσούκας και Όφρυς κατά την πολιτισμική γενοκτονία, αλλάχτηκαν όλα τα Ελληνικά ονόματα των χωριών και περιοχών, κατέστρεψαν τις εκκλησίες αν και ήσαν ερειπωμένες και εξαφάνισαν κάθε τι που θυμίζει Ελληνικό στοιχείο.

Ακόμη και σήμερα κατοικούν Τσαρκαλήδες στην Μπάφρα, στην Σαμψούντα, στην Τοκάτη, στο Ερζερούμ και στην Θεοδοσούπολη. Οι Τσαρκαλήδες είναι οι Πόντιοι που τον 17ο αιώνα αναγκάσθηκαν από τους Τούρκους να μιλούν την Τουρκική γλώσσα. Το 1829 ίδρυσαν στην περιοχή της Τσάλκας κοντά στην Τυφλίδα (Γεωργία) 43 Ελληνικά χωριά τους. Είναι οι Τουρκόφωνοι Χριστιανοί, που το 1974 ζητούσαν την άδεια από την Σοβιετική Ένωση να έλθουν στην Ελλάδα για να πολεμήσουν τους Τούρκους που είχαν εισβάλει στην Κύπρο.

Σήμερα στον Πόντο οι Ελληνόφωνοι τονίζουν δημόσια «Εμείς είμαστε Ρούμτσοι, Έλληνες σαν εσάς», διευκρινίζουν ότι δεν είναι Τούρκοι, αν και Μουσουλμάνοι, αλλά Έλληνες γηγενείς.

Αρκετοί μάλιστα λένε «δεν είμαστε Χριστιανοί μα ούτε και Μουσουλμάνοι. Ευρισκόμαστε πάνω σε μια γέφυρα με κομμένες τις άκρες της. Αν και Έλληνες δεν έχουμε καμιά επαφή με τους Χριστιανούς γιατί τα αδέλφια μας έφυγαν, ενώ με τους Τούρκους δεν θέλουμε να έχουμε καμιά σχέση». («Έλληνοι είμαστε, ούτε χριστιανοί ούτε μουσουλμάνοι»).

Το 1923 όταν κατέφυγε στην Ελλάδα ο Αντικεμαλικός Ντεμάλ Νουζιέ (σύμβουλος του Σουλτάνου), μέσα από 47 σελίδες καταγγέλλει την γενοκτονία που εφάρμοσαν οι Νεότουρκοι στον Ελληνισμό της Μ. Ασίας.

Ο Μουσταφά Κεμάλ με τους Τσέτες του από τον Φεβρουάριο μέχρι τον Αύγουστο προέβη σε σφαγές και εκτοπίσεις. Μόνο στην περιοχή της Μπάφρας 6.000 Χριστιανοί κάηκαν μέσα στις εκκλησίες σε μία νύχτα. 1.280 επίσημοι-πρόκριτοι στον Πόντο θανατώθηκαν.

Η έκθεση του Ντεμάλ Νουζιέ (47 σελίδες) ευρίσκεται αραχνιασμένη και σκονισμένη σʼ ένα συρτάρι μιας Δημόσιας Ελληνικής υπηρεσίας.

Η Ελλάδα θέλει να εφαρμόσει μια επιθετική εξωτερική πολιτική, η Τουρκία φωνάζει για τα ανθρώπινα δικαιώματα των Μουσουλμάνων της Ελληνικής Θράκης και για τα δικαιώματα αυτοδιαθέσεως των τουρκοκυπρίων, εμείς όμως ακόμα ξεχνούμε και την ύπαρξη των σκλαβωμένων και ξεχασμένων αδελφών μας στην Τουρκία. 1.500.000 Ελληνόφωνοι και Τουρκόφωνοι Μουσουλμάνοι και Κρυπτοχριστιανοί προσμένουν ένα χαμόγελο από την Μάνα Ελλάδα και λίγο ενδιαφέρον.

ΕΛΛΗΝΕΣ ΤΟΥ ΠΟΝΤΟΥ: ΔΥΟ ΦΟΡΕΣ ΕΛΛΗΝΕΣ

Το χρονικό της μεγάλης τραγωδίας

της Χριστιάννας Λούπα


Το άρθρο αυτό που μόλις αρχίσατε να διαβάζετε δεν είναι παρά ένας ελάχιστος φόρος τιμής στις χιλιάδες αθώες ψυχές που χάθηκαν ανάμεσα στα 1914 και 1922, επειδή είχαν την «ατυχία» να κατοικούν στα βόρεια της Μικράς Ασίας, στα παράλια του Εύξεινου Πόντου και να είναι χριστιανοί.

Το άρθρο αυτό δεν είναι παρά ένα ευλαβικό μνημόσυνο για τους ανθρώπους εκείνους, που ανελέητα εκτοπίστηκαν, βασανίστηκαν και σφαγιάστηκαν στο όνομα της τουρκικής εθνοκάθαρσης, επειδή γεννήθηκαν Έλληνες και παρέμειναν Έλληνες ως το τέλος.

Το άρθρο αυτό σκοπό έχει να θυμίσει μα πάνω απ’ όλα να ενημερώσει. Να ενημερώσει τους νεοέλληνες για την ιστορία εκείνη που ποτέ δεν έμαθαν στα σχολεία. Γιατί όλοι έχουμε ακούσει για τις δύο μεγάλες γενοκτονίες του αιώνα, των Αρμενίων και των Εβραίων. Για τη γενοκτονία των Ποντίων όμως, τη «δική μας» γενοκτονία, ποιος απ’ όλους εμάς γνωρίζει στ’ αλήθεια;

Μετά τη διάλυση της βυζαντινής αυτοκρατορίας και για οκτώ ακόμα χρόνια μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης ένα σημαντικό κομμάτι του ελληνισμού, ο Πόντος, παρέμενε ελεύθερο. Το 1461, η άλωση της Τραπεζούντας σήμανε την απώλεια της ανεξαρτησίας του, αλλά όχι και της εθνικής συνείδησής του, η οποία διατηρήθηκε αμείωτη στο πέρασμα των αιώνων. Περίπου 600.000 Έλληνες παρέμειναν εγκατεστημένοι στην περιοχή, ενώ, μετά την άλωση, 150.000 μετοίκησαν στον Καύκασο. Πράγματι, η περιοχή ακμάζει, τα γράμματα και οι τέχνες ανθίζουν. Τα αμέτρητα ελληνικά σχολεία – με πιο φημισμένο το Φροντιστήριο της Τραπεζούντας – δεν παύουν στιγμή να διδάσκουν στα παιδιά την ελληνική κουλτούρα και να μεταλαμπαδεύουν την πολιτιστική μας κληρονομιά. Οι εφημερίδες, τα περιοδικά, τα τυπογραφεία, οι λέσχες και τα θέατρα δεν μπορούν παρά να μαρτυρούν το ψηλό πνευματικό επίπεδο των Ελλήνων του Πόντου.

Η εμπλοκή της Τουρκίας στον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο στο πλευρό των Γερμανών, ωστόσο, και η ανοδική πορεία των Νεοτούρκων με ηγέτη τον Μουσταφά Κεμάλ προς την εξουσία, έμελλαν να αλλάξουν το ρου της Ιστορίας και να μετατρέψουν τη ζωή των μειονοτήτων, που επί αιώνες ζούσαν ειρηνικά στα εδάφη της οθωμανικής αυτοκρατορίας, σε έναν ανατριχιαστικό εφιάλτη.

Πράγματι, το 1914, οι ίδιοι οι Γερμανοί συμβούλεψαν τους συμμάχους τους να εκτοπίσουν στο εσωτερικό της Ανατολίας, σε βάθος τουλάχιστον 200 χιλιομέτρων, τους χριστιανούς, επειδή πίστευαν ότι θα ήταν επικίνδυνοι για την έκβαση του πολέμου, ενώ ο Κεμάλ, γνωστός πια σαν «γκρίζος λύκος», οραματίζεται την οικονομική απεξάρτηση από τις Μεγάλες Δυνάμεις και την εθνοκάθαρση, ξεριζώνοντας τις «αμελητέες» μειονότητες και παραδίδοντας την «Τουρκία στους Τούρκους».

Το 1915 καταρτίζεται το σχέδιο της εξολόθρευσης των χριστιανικών πληθυσμών, ενώ τον Ιούνιο της ίδιας χρονιάς διαδραματίζεται η φοβερή σφαγή των Αρμενίων. Ταυτόχρονα, υιοθετείται σειρά μέτρων για την εξόντωση των Ελλήνων, που αφορά
περιορισμούς στην άσκηση του επαγγέλματός τους και απαγόρευση στους μουσουλμάνους να εργάζονται με Έλληνες. Όλα δείχνουν πως η μοίρα του ποντιακού ελληνισμού είναι μάλλον προκαθορισμένη, εκείνοι, όμως, δεν φαίνονται καθόλου διατεθειμένοι να το βάλουν κάτω εύκολα.

Και στο σημείο αυτό ανοίγει μια σελίδα της Ιστορίας που ελάχιστος κόσμος γνωρίζει. Τα παλικάρια του Πόντου οργανώνουν ένα εκπληκτικό αντάρτικο, που θα δυσκολέψει κατά πολύ τη ζωή του τουρκικού στρατού, αλλά και θα καταφέρει να σώσει ένα σημαντικό μέρος του πληθυσμού. Κι ενώ έχει ήδη αποφασιστεί ο μαζικός εκτοπισμός των αντρών 20 – 45 ετών στα φοβερά τάγματα εργασίας, τα περιβόητα αμελέ ταμπουρού, απ’ όπου ελάχιστοι θα επιζήσουν, αρχίζουν και οργανώνονται οι πρώτες ανταρτικές ομάδες, κυρίως στο Δυτικό Πόντο, στις περιοχές της Αμισού και της Πάφρας, με κύριο σκοπό την προστασία του πληθυσμού, που είναι έρμαιο των λεηλασιών, τωνεξευτελισμών, των εκτελέσεων και των βιασμών.

Το ότι από τις 183.000 Ελλήνων της Αμάσειας, επέζησαν έστω και οι 50.000 οφείλεται στην προστασία της περιοχής από τους αντάρτες. Από τους πρώτους που πήραν τα βουνά ήταν ο Βασίλης Ανθόπουλος ή Βασίλ – αγάς, που μαζί με την ομάδα του έγινε ο φόβος κι ο τρόμος των Τούρκων της Αμισού. Ο Παντελής Αναστασιάδης, εξ άλλου, ή Παντέλ – Αμισού κατόρθωσε να αντιμετωπίσει σε πολυήμερη μάχη στο Αγιού – Τεπέ (1917) χιλιάδες στρατού, ενώ κατά τη μάχη του Νεμπιένταγ της Πάφρας, όπου οι αντάρτες ήρθαν αντιμέτωποι με ολόκληρο τουρκικό σύνταγμα άριστα εξοπλισμένο, προτίμησαν έναν περήφανο θάνατο. Πράγματι, όταν εξαντλήθηκαν τα πυρομαχικά τους και προκειμένου να συλληφθούν από τους Τούρκους, αφαίρεσαν μόνοι τους τη ζωή τους.

Αυτή άλλωστε δεν ήταν η μόνη πράξη αυτοθυσίας των Ποντίων, αφού στη Σιμικλή Κερασούντας, που μετατράπηκε σε καινούριο Ζάλογγο, οι γυναίκες, σαν τις Σουλιώτισσες, προτίμησαν να πέσουν στο ποτάμι να πνιγούν, παρά να πέσουν στα χέρια των Τούρκων.

Ο Αναστάσιος Παπαδόπουλος ή Κοτσά Αναστάς, το 1921 εξόντωσε 700 Τούρκους στρατιώτες στο βουνό Τόπσαμ ενώ ο Ιστύλ – αγάς αποδεκάτισε τους οθωμανούς στο χωριό Δαζλή. Πολλές και αξιόλογες ήταν οι ανταρτικές ομάδες, που λόγω οικονομίας χώρου είναι αδύνατο να αναφερθούν.

Επιβάλλεται, ωστόσο, να γίνει μνεία για τη Σάντα του Ανατολικού Πόντου, όπου οι αντάρτες, αφού κατατρόπωσαν τον τουρκικό στρατό στη μάχη των Κοπαλάντων το 1918, ανάγκασαν τους Τούρκους να της αποδώσουν μια σχετική μορφή αυτονομίας, με αποτέλεσμα να μην την ξαναενοχλήσουν μέχρι το 1921, οπότε ο Κεμάλ με τον πολυάριθμο στρατό του την κατέστρεψε. Μολονότι ο ακαταπόνητος αρχηγός των ανταρτών Ευκλείδης Κουρτίδης με τα παλικάρια του κατέβαλαν υπεράνθρωπες προσπάθειες, το μόνο που κατάφεραν ήταν να σώσουν τα περισσότερα γυναικόπαιδα. 6 – 7.000 υπολογίζεται ότι ήταν οι αντάρτες. Η δύσκολη ζωή τους μέσα σε σπηλιές και καλύβες, πάνω στα απόκρημνα βουνά με τις αντίξοες καιρικές συνθήκες και τη δυσεύρετη τροφή, τους έκανε σκληροτράχηλους και εξαιρετικούς πολεμιστές. Το χιόνι διέκοπτε την τροφοδοσία, ενώ τα όπλα τους στην αρχή δεν ήταν παρά μαχαίρια και αξίνες. Επανειλημμένες εκκλήσεις για βοήθεια προς την ελληνική κυβέρνηση δεν βρήκαν καμία απήχηση. Αργότερα τους προμήθευσαν με όπλα οι Ρώσοι. Είναι πολύ πιθανό, αν οι αντάρτες είχαν από κάπου υποστήριξη, η Ιστορία να είχε πάρει άλλη τροπή.

Στο μεταξύ, οι Τσέτες (κυρίως ληστές) που έχουν ενταχθεί στην τουρκική χωροφυλακή δεν αφήνουν τίποτε όρθιο. Πλήθος φρικαλεοτήτων και βιαιοπραγιών ταλανίζουν τον πληθυσμό, ενώ οι μετατοπίσεις συνεχίζονται ολοένα και συστηματικότερα προς το εσωτερικό της χώρας. Οι περισσότεροι θα χάσουν τη ζωή τους στις ατέλειωτες πορείες θανάτου, από την κακομεταχείριση, την έλλειψη τροφής, τη δίψα και τις αρρώστιες. Ατέλειωτα καραβάνια δύστυχων ανθρώπων, γυναικών, παιδιών, γερόντων και ανήμπορων σέρνονται προς τα βάθη της Ανατολής. Οι πεθαμένοι εγκαταλείπονται άταφοι, οι μανάδες δεν μπορούν να κλάψουν τα νεκρά παιδιά τους. Θα μπορούσε κανείς να πει πως ολόκληρος ο δρόμος από τη γη του Πόντου προς το εσωτερικό είναι σπαρμένος με κόκαλα.

Υπολογίζεται ότι μέχρι το 1917 είχε κιόλας υποκύψει το ¼ του εκτοπισθέντος πληθυσμού. Από τις 14.000 που ξεκίνησαν από την Κερασούντα, για παράδειγμα, μόνο οι 4.000 επιβίωσαν. Ο ίδιος ο Τζεμάλ Νουζχέτ, άλλωστε, νομικός σύμβουλος στο φρουραρχείο της Κωνσταντινούπολης, αποδοκίμασε έντονα τις πρακτικές του Κεμάλ και κατήγγειλε ότι το 90% των Ελλήνων της Πάφρας είχε εξοντωθεί.

Στις 19 Μαίου 1919 – που ορίστηκε σαν ημέρα μνήμης της γενοκτονίας - ο Κεμάλ αποβιβάζεται στη Σαμψούντα, έχοντας υπό τις διαταγές του δύο σώματα στρατού. Πρώτη του δουλειά να κηρύξει το μίσος κατά των Ελλήνων και να συστήσει μυστική οργάνωση με το όνομα Mutafai Milliye. Η τελευταία πράξη του δράματος ξεκινά. Όταν τελειώσει δεν θα έχει μείνει τίποτα πια. Μόνο καμένη γη και πτώματα. Τίποτα που να θυμίζει πως εδώ κάποτε έζησαν Έλληνες.

Με την επικράτηση του Κεμάλ οι διωγμοί γίνονται εντονότεροι. Καθημερινά, χωρικοί βρίσκονται κακοποιημένοι και δολοφονημένοι στα χωράφια τους. Σε όλες τις πόλεις του Πόντου στήνονται τα Έκτακτα Δικαστήρια της Ανεξαρτησίας, που με συνοπτικές διαδικασίες καταδικάζουν και εκτελούν την ηγεσία του Πόντου.
Ο ανταποκριτής της Daily Telegraph έγραφε λίγους μήνες αργότερα: «Οι τωρινοί εκτοπισμοί και οι σφαγές στη Μ. Ασία είναι χωρίς
προηγούμενο στην τουρκική ιστορία».

Στο διάστημα αυτό και μετά το τέλος του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου οι Πόντιοι, βλέποντας πως έχει αρχίσει η αντίστροφη μέτρηση, zητούν να συμπεριληφθούν στο ελληνικό κράτος. Ο Βενιζέλος όμως αρνείται κατηγορηματικά με την αιτιολογία ότι η περιοχή βρίσκεται πολύ μακριά για να μπορεί η Ελλάδα να την προστατέψει.

Τελικά, το 1920 ιδρύεται η Ποντοαρμενική Ομοσπονδία. Συμφωνήθηκε η στρατιωτική συνεργασία Ελλάδας και Αρμενίας με σκοπό την προστασία του Πόντου από τους Τούρκους. Δυστυχώς όμως η ήττα των Αρμενίων στο Ερζερούμ είχε σαν συνέπεια την εγκατάλειψη των Ποντίων στο έλεος του Θεού. Περίπου 250.000 Πόντιοι εξοντώθηκαν μεταξύ 1914 και 1922.
Το έγκλημα στοιχειοθετεί αναμφισβήτητα γενοκτονία, που σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο είναι το χειρότερο έγκλημα και δεν παραγράφεται όσα χρόνια κι αν περάσουν. Το θέμα είναι ότι η Τουρκία, ως συνήθως, δεν παραδέχεται καμία από τις ανομίες της και ότι η Ελλάδα, και πάλι ως συνήθως, δεν διεκδικεί τίποτα επί του θέματος. Αντίθετα μάλιστα, σε λίγο η «αγαπητή γείτων» θα γίνει συν–εταίρος μας! «Πλήρης ένταξη με
πλήρεις προϋποθέσεις», δήλωσε η κυρία Μπακογιάννη. Μήπως μία από τις προϋποθέσεις πρέπει να είναι και η αναγνώριση της γενοκτονίας από την Τουρκία;

Τον Οκτώβριο του 1922 με τη μεσολάβηση των συμμάχων η ελληνική κυβέρνηση και ο Κεμάλ συμφώνησαν να μεταφερθούν όσοι Έλληνες του Πόντου είχαν απομείνει, με τουρκικά καράβια στην Κωνσταντινούπολη κι από εκεί με ελληνικά στην Ελλάδα. Έτσι, κατέφθασαν στη μητέρα πατρίδα περί τις 400.000 Πόντιοι
πρόσφυγες, ανέστιοι και ξεριζωμένοι, που μαζί με τους Ίωνες αναδύθηκαν σε έναν τιτάνιο αγώνα επιβίωσης. Οι πιο πολλοί εγκαταστάθηκαν στη Μακεδονία και τη Θράκη, πολλές χιλιάδες, ωστόσο, βρίσκονται σήμερα εκτός ορίων Ελλάδας, στον Καναδά, την Αμερική, την Αυστραλία, τη Ρωσία, αποτελώντας κι αυτοί ένα κομμάτι
της Ομογένειας. Ένα είναι σίγουρο: οι άνθρωποι αυτοί, με την εργατικότητα και το κοφτερό μυαλό τους, όχι μόνο συναρμολόγησαν ξανά τη ζωή τους, αλλά και οι ίδιοι και οι απόγονοί τους, όπου γης, πρόκοψαν και προκόβουν σε όλους τους τομείς και προ παντός είναι πάντα περήφανοι για την καταγωγή τους.

Και τι να πρωτοθυμηθεί κανείς από τον ηρωισμό των Ελλήνων του Πόντου! Ιστορίες που σε μας τους νεώτερους μοιάζουν με παραμύθι. Με θρύλο σκεπασμένο από την αχλή του χρόνου, από τη σκόνη της Ιστορίας, με ήρωες ξεχασμένους στα βάθη της μνήμης αυτών που φεύγουν πια από κοντά μας και που αποτελούσαν τους μοναδικούς μάρτυρες της γενοκτονίας, που τα διηγούνταν στα εγγόνια και τα δισέγγονα με δάκρυα στα μάτια, με πόνο ψυχής. Και τώρα τι έχει μείνει πια από τα «παραμύθια» της γιαγιάς;

Πώς θα κρατήσουμεζωντανές τις μνήμες; Πώς θα μάθουν τα παιδιά την ιστορία του παππού και του προπάππου; Κάποιοι έχυσαν το αίμα τους για μια ιδέα, γιατί δεν απαρνήθηκαν τις ρίζες τους, την ελληνικότητά τους, την καταγωγή τους. Κάποιοι έπεσαν θύματα της μισαλλοδοξίας, της αμάθειας και του φανατισμού των Αγαρηνών. Κάποιοι θυσιάστηκαν στο βωμό του κεμαλισμού και του παντουρκισμού, που δεν ήταν τίποτε άλλο από το Δούρειο Ίππο με τον οποίο η σύμμαχος των ΤούρκωνΓερμανία, συνυπεύθυνη για τη γενοκτονία – Τι παράδοξο! Δυο φορές μέσα στον ίδιο αιώνα! - προσπάθησε να αλώσει οικονομικά και πολιτικοστρατιωτικά την Εγγύς και Μέση Ανατολή. Το ελάχιστο που μπορούμε να κάνουμε είναι να κρατήσουμε άσβεστη την ιστορική μνήμη.

Πώς όμως μπορεί να γίνει αυτό; Από στόμα σε στόμα; Είναι ντροπή! Είναι απαράδεκτο να μην διδάσκεται η γενοκτονία του Πόντου και γενικότερα των Μικρασιατών στο μάθημα της Ιστορίας στα σχολεία! Το έχω ξαναπεί και θα το επαναλάβω: Λαός που δεν γνωρίζει την Ιστορία του κινδυνεύει να χάσει την εθνική του ταυτότητα. Και όσο κάποιοι προσπαθούν και επιμένουν να παραχαράζουν την Ιστορία, τόσο οι νεότερες γενιές έχουν υποχρέωση να μαθαίνουν και να υπερασπίζονται την ιστορική αλήθεια.