«… Για να προλάβει ένα ενδεχόμενο ξεσηκωμό και των περιοχών αυτών ( Πάφρας ), έστειλε ο Σουλτάνος. Στις αρχές του 1800 φιρμάνι, με αντίγραφο του «Ιερού Φετβά», με εντολή για εκτέλεση στους Ντερεμπέηδες, σύμφωνα με το οποίο ετίθετο εκτός νόμου «το άπιστο και βρωμερό έθνος των γκιαούριδων». Με βάση το φιρμάνι αυτό και με την δικαιοδοσία οου είχαν οι Ντερεμπέηδες στην ζωή και στην περιουσία των χριστιανών, ( από το 1665 ακόμη, που τους το είχε εκχωρήσει ο Σουλτάνος ), οι Ντερεμπέηδες και οι άνθρωποί τους άρχισαν να συλλαμβάνουν από τα χωριά της Πάφρας και ειδικότερα κατά μήκος του ποταμού Αλυ από Πάφρα μέχρι Κιοπρού και Κάβζας, χιλιάδες Έλληνες ηλικίας από 15 έως 50 χρονών, με την δικαιολογία ότι διατάχθηκαν από τον Σουλτάνο να τους στρατεύσουν στον Τουρκικό στρατό, για να πάνε να πολεμήσουν τους άπιστους Γκιαούριδες σε διάφορες περιοχές της τότε απέραντης οθωμανικής αυτοκρατορίας.
Με την πρόφαση αυτή λοιπόν, συνέλαβαν οι άνθρωποι του Ντερεμπέη περισσότερους από 4.000 Ελληνες από τα χωριά και τις κωμοπόλις της Πάφρας. Τους μετέφεραν στην συνέχεια στην πόλη της Πάφρας και στην Σαμψούντα για να καταταχθούν, όπως είπαν στον τουρκικό στρατό. Τους έδεσαν λοιπόν ανά δύο πισθάγκωνα με σύρμα και τις νύχτες, χωρίς να γίνονται αντιληπτοί, τους μετέφεραν στον ποταμό Αλυ και τους έριχναν ζωντανους στο ρεύμα του ποταμού, όπου πνιγόταν με τον πιο φρικιαστικό τρόπο.Τούρκοι ιστορικοί ισχυρίζονται ότι η ενέργεια των Ντερεμπέηδων ήταν εν αγνοία του σουλτάνου και της Υψηλής Πύλης.
Εικοσιπέντε ολόκληρα χρόνια περίμεναν οι Παφροινοί την επιστορή των δικών τους, όσπου ο Άγγλος ιστορικός Αinsworth Γουλιέλμος Χάρισον ανακάλυψε τυχαία τους ομαδικούς τάφους των Παφραίων σε διάφορα σημεία του ποταμού Αλυ. Συγκεκριμένα, βρήκε σωρρούς από κόκαλα ανθρώπων με δεμένα τα άκρα των χεριών τους με συρματα….»
Αχιλ. Ανθεμίδη « Τα απελευθερωτικά στρατεύματα του Ποντικού Ελληνισμού 1912- 1924»
«…Τα αυτά συνέβησαν και εις τας επαρχίας Νεοκαισαρείας, Φάτζας και Τσαρσαμπά. Εν τω μεταξύ η καταστροφή εξακολουθεί.
Τα παρά την Αμισόν εκκενωθέντα χωρία Αδά –Τεπέ, Γιελιτζέ, Καραγκιόλ, επυρπολύθησαν. Πλησίον του Κουρουκκοκτζέ πολλά γυναικόπαιδα εφονεύθησαν, ο πληθυσμός εστάλη εν…καταστάση εις το εσωτερικόν, το Ερικλι και άλλα χωρία εκάησαν.
Χείρονα τούτων συνέβησαν εις Πάφρα, όπου τας τελευταίας εβδομάδας παρεδόθησαν εις το πύρ έτερα είκοσι χωρία μετά των εκκλησιών και των σχολείων, αφού δε ελεηλατήθη η κινητή περιουσία, και η ακίνητος εγένετο παρανάλωμα του πυρός, ο πληθυσμός ολόκληρος απεστάλει εις το εσωτερικόν.
Ηδη οι μετατοπισθέντες εις τα διάφορα χωρία αποθνήσκουσιν εκ των ασθενειών, διαιτώνται εις τους στάβλους και αχυρώνας των Τούρκων, όπου στερούμενοι άρτου, ενδυμάτων και σκεπασμάτων, εν εποχή δριμυτάτου χειμώνος, υπερτιμήσεως των πάντων και ελλείψει φαρμάκων κατά των επιδημιών αποθνήσκουσιν ομαδόν.
Σκοπός όλων των φρικωδών τούτων γεγονότων είναι η εξόντωσις των εν Τουρκία Ελλήνων οίτινες οφείλουσιν ως οι Αρμένιοι. Ηδη το εν τέταρτον του μετατοπισθέντος πληθυσμού υπέκυψεν εις τον θάνατον, η αυτή δε τύχη επιφυλάσσεται εις τους 30.000 εκτοπισθέντες εκ του Σαντζακίου μας.»
Από επίσημη Εκθεση της Πρεσβείας μας στην Κωνσταντινούπολη ( 1917 )
