ΜΑΣ ΦΟΛΟΞΕΝΗΣΑΝ ΣΤΟ ΠΕΡΙΠΤΕΡΟ ΤΟΥ ΟΧΥΡΟΥ (ΥΠΗΡΧΑΝ ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΠΕΡΙΠΤΕΡΑ ΑΠΌ ΑΛΛΑ ΧΩΡΙΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ) ΜΑΣ ΚΕΡΑΣΑΝ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟ ΤΑ ΚΑΛΑ, ΠΟΝΤΙΑΚΑ ΕΔΕΣΜΑΤΑ, ΓΛΥΚΑ ΚΑΙ ΑΝΑΨΥΚΤΙΚΑ...
ΜΑΣ ΣΚΛΑΒΩΣΑΝ ΜΕ ΤΗΝ ΑΓΑΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΑΛΗ ΤΟΥΣ ΠΟΝΤΙΑΚΗ ΚΑΡΔΙΑ... ΚΑΠΩς ΕΤΣΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΗΤΑΝ ΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΣΤΟΝ ΠΟΝΤΟ!
ΜΑΣ ΠΡΟΣΚΑΛΕΣΑΝ ΣΤΟ ΧΩΡΙΟ ΤΟΥΣ, ΑΛΛΑ ΔΕΝ ΤΑ ΚΑΤΑΦΕΡΑΜΕ ΜΕΧΡΙ ΣΗΜΕΡΑ... ΙΣΩΣ ΤΟ ΦΕΤΕΙΝΟ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ, ΣΙΓΟΥΡΑ ΑΥΤΟ ΤΟ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ... ΞΕΡΟΥΜΕ ΟΠΟΤΕ ΚΑΙ ΝΑ ΠΑΜΕ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΘΑ ΜΑΣ ΠΕΡΙΜΕΝΟΥΝΕ... ΔΕΙΤΕ ΤΟ ΟΧΥΡΟ ΑΠΌ ΤΗΝ ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΑ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ!!!
Το χωριό Οχυρό Δράμας βρίσκεται Βορειοδυτικά της Δράμας και σε απόσταση 40 χλμ. Παρ’ ότι η περιοχή είχε απελευθερωθεί από το 1913 από τον οθωμανικό ζυγό, μέχρι το 1922 το Οχυρό κατοικούνταν από Τούρκους και Βουλγάρους σε δύο ξεχωριστούς μαχαλάδες. Στα βόρεια οι Βούλγαροι και στα νότια οι Τούρκοι. Στο Βουλγαρικό μαχαλά υπήρχε και η εκκλησία του Αγίου Δημητρίου (κτισμένη περίπου το 1880) η οποία αποτελούσε τον ενοριακό ναό των νέων κατοίκων μέχρι το 1972 όταν αναγέρθηκε ο νέος ναός της Αγίας Τριάδας. Από το 1922 άρχισαν να καταφθάνουν οι πρώτοι πρόσφυγες εξαθλιωμένοι και ταλαιπωρημένοι με μόνο εφόδιο την ψυχή τους. Όλα τα υπάρχοντά τους έμειναν στην “πατρίδα”. Πολλοί εκτός από τις περιουσίες τους έχασαν και αγαπημένα πρόσωπα στο μακρύ δρόμο της προσφυγιάς. Πρώτος πρόσφυγας που έφτασε στο χωριό ήταν ο παπα-Τρύφων Τρυφωνίδης με την πρεσβυτέρα και τα μικρά τότε παιδιά του, από την Κεσσάνη της Ανατολικής Θράκης το έτος 1922. Μαζί του ήρθαν και μερικοί συντοπίτες του με τις οικογένειές τους. Ακολούθησαν οικογένειες μικρασιατών από τις περιοχές της Ιωνίας, του Ικονίου, της Νικομήδειας, της Προύσας και άλλων παραθαλάσσιων περιοχών. Καθ’ όλη τη διάρκεια του 1923 κατέφθαναν οι πρόσφυγες από τον Πόντο κατά κύματα, εξαθλιωμένοι και εξουθενωμένοι από την πολύμηνη ταλαιπωρία στους δρόμους και στις σκηνές. Ακολουθώντας τον ποιμενάρχη τους παπά-Δημήτρη Ξανθόπουλο φθάνει το μεγαλύτερο κύμα προσφύγων από την Κερασούντα και κυρίως από τα χωριά Μικρή Γάραλη και Γούσχα. Άλλο κύμα φτάνει από την περιοχή Τραπεζούντας, από τα χωριά Κανλικά, Κιθάραινα, Γαλίανα, Πλάτανα, κ.α. Μαζί τους οι Ιερομόναχοι Παρθένιος Νικηφορίδης και Δοσίθεος Αθανασιάδης ο γνωστός σε όλους “Διάκος”. Και τέλος φθάνουν στο χωριό το Φθινόπωρο του 1923 οι Σανταίοι. Το χωριό τότε αποτελούσε οικισμό και ονομαζόταν Λίσσα. Υπαγόταν στην τότε κοινότητα Ζυρνόβου (σημερινό Κάτω Νευροκόπι). Με την έλευση των προσφύγων έγινε κοινότητα και εξέλεξε πρώτο κοινοτάρχη της τον Παναγιώτη Ποιμενίδη. Οι κάτοικοι αρχίζουν να δουλεύουν τη γη με τσάπες και αλέτρια από την ανατολή μέχρι τη δύση του ηλίου. Παλεύουν όλο το χρόνο με τον καπνό σαν κύρια καλλιέργεια και κύρια πηγή εισοδήματος. Άλλες καλλιέργειες ήταν το σιτάρι, το καλαμπόκι, η σίκαλη, τα ρεβύθια, κυρίως για κάλυψη των οικιακών αναγκών. Κάποιοι ασχολούνται με την κτηνοτροφία διατηρώντας κοπάδια με πρόβατα και κατσίκια. Όλες οι οικογένειες διατηρούν ζευγάρια με βόδια για το όργωμα των χωραφιών και μερικές αγελάδες για την παραγωγή γαλακτοκομικών προϊόντων για κάλυψη ιδίων αναγκών. Το 1936 αρχίζουν στον υπερκείμενο λόφο του χωριού (ύψους 220 μ.) τα οχυρωματικά έργα της λεγόμενης γραμμής Μεταξά. Μέχρι τότε το χωριό ονομάζεται Λίσσα (λέξη βουλγαρική που σημαίνει “περίβλεπτος”, “καταφανής”). Και τότε γίνεται ανταλλαγή ονομάτων. Το οχυρό ονομάζεται Λίσσε και το χωριό παίρνει το όνομα Οχυρό. Πολλοί κάτοικοι εργάζονται στα οχυρωματικά έργα συμπληρώνοντας το εισόδημά τους. Πάνω που είχε καταλαγιάσει ο πόνος του ξεριζωμού από τις αλησμόνητες πατρίδες, όταν με πολύ κόπο ξανάστησαν τα νοικοκυριά τους και ξεκίνησαν την νέα τους ζωή, ήρθε μια νέα συμφορά.
Η κήρυξη του Β’ παγκοσμίου πολέμου, που τους οδήγησε πάλι στους δρόμους της προσφυγιάς. Το χωριό εκκενώθηκε γιατί ήταν σε εμπόλεμη περιοχή και οι κάτοικοι διασκορπίστηκαν αρχικά στα χωριά της Δράμας. Όταν κατέρρευσε το μέτωπο και υπογράφηκε η συνθήκη κατάληψης, οι κάτοικοι δεν μπορούσαν να γυρίσουν στο χωριό τους, στα σπίτια τους. Οι Βούλγαροι που πάντα είχαν τον πόθο να έχουν πρόσβαση στο Αιγαίο πέλαγος, τώρα πραγματοποιούσαν την μεγάλη τους επιθυμία. Οι Γερμανοί τους παραχώρησαν το τμήμα μεταξύ των ποταμών Νέστου και Στρυμόνα (δηλαδή τους νομούς Δράμας και Καβάλας) εις ανταπόδωση της ελεύθερης και χωρίς καμία αντίσταση διέλευσής τους προς την Ελλάδα. Το χωριό εποικίστηκε από Βουλγάρους. Οι Βούλγαροι δεν έβλεπαν με καλό μάτι τους πρόσφυγες και έτσι οι περισσότεροι κατέφυγαν στα χωριά της Θεσσαλονίκης προκειμένου να προστατέψουν τις ζωές τους. Άρχισαν να επιστρέφουν μετά την αποχώρηση των Βουλγάρων το 1945 για να βρουν τα σπίτια τους μόνο με τα ντουβάρια. Οι Βούλγαροι έποικοι αποχωρώντας ξήλωσαν και πήραν ακόμη και τα παράθυρα και τις πόρτες. Άντε πάλι απ’ την αρχή να στήσουν τα νοικοκυριά τους.
Κάθε χρόνο στις 6 Απριλίου πραγματοποιείται αναπαράσταση της μάχης των Οχυρών με παρουσία στρατιωτικών, πολιτικών και εκκλησιαστικών αρχών, και πλήθος κόσμου.
Η ζωή στο χωριό ήταν πολύ επίπονη. Όλο το χρόνο εργάζονταν και στις τσέπες τους δεν έμενε δραχμή. Έτσι άρχισε σιγά σιγά η εσωτερική μετανάστευση για να κορυφωθεί η ερήμωση του χωριού με τη μετανάστευση στη Γερμανία. Πριν μερικά χρόνια έκλεισε το νηπιαγωγείο και το δημοτικό σχολείο λόγω έλλειψης παιδιών. Τώρα ξαναλειτουργεί το δημοτικό, κυρίως με παιδιά των οικονομικών μεταναστών. Οι εναπομείναντες κάτοικοι άλλαξαν τις καλλιέργειες και ασχολούνται άλλοι με την πατατοπαραγωγή και άλλοι με την παραγωγή γάλακτος, διατηρώντας μικρές και μεγάλες κτηνοτροφικές μονάδες, παράγοντας αγελαδινό, πρόβειο και κατσικίσιο γάλα. Οι παραγωγές αυξήθηκαν, και σ’ αυτό έχει συμβάλει σε μεγάλο βαθμό το φράγμα Λευκογείων που τροφοδοτεί με νερό όλο τον κάμπο Νευροκοπίου.
Στο Οχυρό δημιουργήθηκε πριν μερικά χρόνια με πρωτοβουλία του Χαράλαμπου Ξανθόπουλου (συνταξιούχου κλητήρα του χωριού και επί πολλά χρόνια διμοιρίτη της εθνοφυλακής) λαογραφικό και στρατιωτικό μουσείο. Πολλοί κάτοικοι προσφέρουν υλικό, τόσο φωτογραφικό όσο και παλιά σκεύη και εργαλεία. Αξίζει να το επισκεφθεί όποιος ενδιαφέρεται για την παράδοση. Στο Οχυρό υπάγονται τα εξωκλήσια της Αγίας Παρασκευής, και των Αγίων Θεοδώρων (αναγέρθηκε από τον Θεόδωρο Τσεκερίδη), καθώς και το εικονοστάσι του Αγίου Κωνσταντίνου στην είσοδο του χωριού το οποίο κατασκεύασε ο Παντελής Τσιριπίδης. Παραπλέυρως κατασκεύασε κρήνη πάνω στην οποία χάραξε τη γνωστή ρήση του Ιουστινιανού “ΝΙΨΟΝ ΑΝΟΜΗΜΑΤΑ ΜΗ ΜΟΝΑΝ ΟΨΙΝ”. Καρκινική ρήση που διαβάζεται και από πίσω προς τα εμπρός. Επίσης επί του λόφου του οχυρού Λίσσε στο ύψος του δημοτικού σχολείου υπάρχει το εικονοστάσι του Αγίου Γεωργίου ψηλότερα και των Αγίων Αναργύρων χαμηλότερα. Στα όρια του Οχυρού με το Νευροκόπι βρίσκεται το εξωκλήσι της Αγίας Μαρίνας. Στη διασταύρωση της οδού Νευροκοπίου-Δράμας με την οδό που οδηγεί στο Οχυρό, γνωστό και ως “τριανταοχτώ”, ο Χαράλαμπος Ξανθόπουλος κατασκεύασε το εικονοστάσι του Αγίου Χαράλαμπου.
Απόσπασμα από χάρτη που τυπώθηκε το 1920 στο Λονδίνο. Το βέλος δείχνει την Λίσσα. (Ο χάρτης βρίσκεται στο πολεμικό και λαογραφικό μουσείο Οχυρού)
Το Μουσείο του Οχυρού
Άγιος Δημήτριος Οχυρού
Αγία Τριάδα Οχυρού
Άγιος Θεόδωρος Οχυρού
Διατελέσαντες Πρόεδροι της κοινότητας Οχυρού Δράμας
Μνημείο πεσόντων οχυρού Λίσσε
ΠΕΣΟΝΤΕΣ ΑΞΙΩΜΑΤΙΚΟΙ ΚΑΙ ΟΠΛΙΤΕΣ
ΤΟΥ ΟΧΥΡΟΥ ΛΙΣΣΕ 6-9 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 1941
Υπολοχαγός Κονιάρης Γεώργιος
« Γοματόπουλος Νικόλαος
Ανθυπολοχαγός Κουντουριώτης Στέργιος
Έφεδρος Ανθ/γός Αναγνώστου Κωνσταντίνος
Λοχίας Παπαδόπουλος Δημοσθένης
« Γαρουφαλιάς Γεώργιος
Στρατιώτης Κακλής Ηλίας
« Γράφας Αργύριος
« Βορής Γεώργιος
« Κουφόπουλος Εμμανουήλ
« Παπαχρυσοστομίδης Μιχαήλ
« Βασιλειάδης Στέφανος
« Ορφανίδης Ιγνάτιος
« Αβραμίδης Χρήστος
« Μούτας Αλέξανδρος
« Βενετίκης Ιωάννης
« Γεωργιάδης Γεώργιος
« Ανδρεάδης Πέτρος
« Αποστολίδης Νικόλαος
« Παπαδόπουλος ή Χατζηγεωργιάδης Παντελής
Ypoloipo
