Έφυγε ο Στάθης Ευσταθιάδης
του Σάββα Καλεντερίδη
Έφυγε ο μεγάλος λαογράφος, λυράρης και τραγουδιστής Στάθης Ευσταθιάδης, αφήνοντας πίσω του παρακαταθήκη τεράστιο λαογραφικό και καλλιτεχνικό έργο.
Αξέχαστη θα παραμείνει η εκπομπή του "Ποντιακοί Αντίλαλοι", που μεταδιδόταν από το κρατικό ραδιόφωνο και αποτελούσε επί δεκαετίες τη διαχρονική συντροφιά όλων των Ποντίων.
Με τις εκπομπές του Στάθη Ευσταθιάδη οι πρόσφυγες πρώτης γενιάς από τη μια πλευρά ανακουφίζονταν, αφού το παίξιμο της λύρας, του χειλίαυλου και του άσκαυλου, οι μελωδίες, τα τραγούδια, τα μακρόσυρτα μοιρολόγια τούς μετέφεραν νοερά στην προσφιλή και αλησμόνητη πατρίδα, και από την άλλη βάθαιναν την αγιάτρευτη πληγή της απώλειας. Γιατί όσο κι αν είχε την αξία της η ελευθερία που απολάμβαναν εδώ στην πανάρχαια πατρίδα, την Ελλάδα, όσο κι αν είχαν την ομορφιά τους τα βουνά και τα λαγκάδια της Μακεδονίας και της Θράκης, που είχε εγκατασταθεί η πλειονότητα των προσφύγων, οι ορίζοντες της πατρώας γης ήταν άλλο πράγμα. Άλλο πράγμα τα τείχη των Κομνηνών, το Κάστρο του Ριζαίου, το Κάστρο της Κερασούντας και της Οινόης, οι βουνοκορφές του Θήχη, του Παρυάδρη και του Μίθριου, τα μοναστήρια, οι λόγγοι, τα ποτάμια, τα λιβάδια και τα παρχάρια, τα έλατα, τα μανουσιάκια και τ΄αμάραντα. Άλλο πράγματα τα κύματα του Αιγαίου και του Θρακικού πελάγους, και άλλο τα αγριεμένα κύματα του Ευξείνου Πόντου, που σμίλεψαν μαζί με όλα τα παραπάνω έναν ιδιαίτερο χαρακτήρα, την αδάμαστη ποντιακή ψυχή.
Για μας τους απογόνους προσφύγων, δεύτερης και τρίτης γενιάς, οι εκπομπές του Στάθη Ευσταθιάδη, πέρα από τις πολιτισμικές επιρροές, είχαν και μια άλλη ιδιαίτερη, μοναδική χρησιμότητα. Μας βοηθούσαν να κατανοήσουμε τα ατέλειωτα, τα αστείρευτα δάκρυα των γιαγιάδων μας, για την πατρίδα που αποχαιρέτησαν για πάντα με τον Ξεριζωμό. Μια πατρίδα που ήταν η αρχή και το τέλος του δικού τους όμορφου κόσμου.
Για τους τρίτης και τέταρτης γενιάς Ποντίους, οι εκπομπές και οι καταγραφές του Στάθη Ευσταθιάδη αποτελούν άσβεστο "Φάρο", για να μη χάσουμε ποτέ το πραγματικό νόημα της μουσικής μας παράδοσης και να αποφεύγουμε με επιδεξιότητα τους "υφάλους" του μιμητισμού και του νεοτερισμού, σαν απόγονοι θαλασσοπόρων που είμαστε.
Τέλος, ο Στάθης Ευσταθιάδης έχει να επιδείξει και εθνικό έργο. Ήταν ο πρώτος καλλιτέχνης που επισκέφθηκε πολλές φορές και μελέτησε συστηματικά τις μουσικές, τα τραγούδια και τον λαϊκό πολιτισμό των Ελλήνων μουσουλμάνων που παρέμειναν στον Πόντο μετά την Ανταλλαγή.
Άνοιξε δρόμους.
Καλό ταξίδι θείο Στάθη
Γεννήθηκε στην Κοκκινιά Κιλκίς από αγρότες γονείς. Ενώ ετοιμάζεται για τις εισαγωγικές εξετάσεις στο Πανεπιστήμιο, χάνει την όραση του. Με οδηγό την ποντιακή παράδοση, μετατρέπει την αδυναμία σε δύναμη και σπουδάζει, χωρίς τη βοήθεια της όρασης, Νομικά στο Α.Π.Θ., αριστεύοντας σε όλα τα μαθήματα. Παρακολουθεί παράλληλα μαθήματα της Φιλοσοφικής Σχολής. Το Δεκέμβριο του 1966 αναγορεύεται Διδάκτωρα της Νομικής του Α.Π.Θ. με το βαθμό "άριστα".
Συνέγραψε 16 ποντιακά θεατρικά έργα, πάνω από 100 ποιήματα στην ποντιακή διάλεκτο και τη μοναδική στο είδος της μελέτη Τα "Τραγούδια του ποντιακού λαού", πολύτιμο κεφάλαιο της Λαογραφίας μας, σε τρεις εκδόσεις. Πραγματοποιεί εκατοντάδες λαογραφικές εκπομπές από το Κρατικό Ραδιόφωνο. Βραβεύεται από την Ακαδημία Αθηνών και την Ακαδημία Ελληνικής Γλώσσας και Πολιτισμού της Γερμανίας. Ήταν ιδρυτής του Φάρου Ποντίων. Ο μεγάλος καλλιτέχνης και λαογράφος ήταν παντρεμένος κι είχε δύο παιδιά, τη Μυροφόρα και τον Ιάκωβο.
Έφυγε ο μεγάλος λαογράφος, λυράρης και τραγουδιστής Στάθης Ευσταθιάδης, αφήνοντας πίσω του παρακαταθήκη τεράστιο λαογραφικό και καλλιτεχνικό έργο.
Αξέχαστη θα παραμείνει η εκπομπή του "Ποντιακοί Αντίλαλοι", που μεταδιδόταν από το κρατικό ραδιόφωνο και αποτελούσε επί δεκαετίες τη διαχρονική συντροφιά όλων των Ποντίων.
Με τις εκπομπές του Στάθη Ευσταθιάδη οι πρόσφυγες πρώτης γενιάς από τη μια πλευρά ανακουφίζονταν, αφού το παίξιμο της λύρας, του χειλίαυλου και του άσκαυλου, οι μελωδίες, τα τραγούδια, τα μακρόσυρτα μοιρολόγια τούς μετέφεραν νοερά στην προσφιλή και αλησμόνητη πατρίδα, και από την άλλη βάθαιναν την αγιάτρευτη πληγή της απώλειας. Γιατί όσο κι αν είχε την αξία της η ελευθερία που απολάμβαναν εδώ στην πανάρχαια πατρίδα, την Ελλάδα, όσο κι αν είχαν την ομορφιά τους τα βουνά και τα λαγκάδια της Μακεδονίας και της Θράκης, που είχε εγκατασταθεί η πλειονότητα των προσφύγων, οι ορίζοντες της πατρώας γης ήταν άλλο πράγμα. Άλλο πράγμα τα τείχη των Κομνηνών, το Κάστρο του Ριζαίου, το Κάστρο της Κερασούντας και της Οινόης, οι βουνοκορφές του Θήχη, του Παρυάδρη και του Μίθριου, τα μοναστήρια, οι λόγγοι, τα ποτάμια, τα λιβάδια και τα παρχάρια, τα έλατα, τα μανουσιάκια και τ΄αμάραντα. Άλλο πράγματα τα κύματα του Αιγαίου και του Θρακικού πελάγους, και άλλο τα αγριεμένα κύματα του Ευξείνου Πόντου, που σμίλεψαν μαζί με όλα τα παραπάνω έναν ιδιαίτερο χαρακτήρα, την αδάμαστη ποντιακή ψυχή.
Για μας τους απογόνους προσφύγων, δεύτερης και τρίτης γενιάς, οι εκπομπές του Στάθη Ευσταθιάδη, πέρα από τις πολιτισμικές επιρροές, είχαν και μια άλλη ιδιαίτερη, μοναδική χρησιμότητα. Μας βοηθούσαν να κατανοήσουμε τα ατέλειωτα, τα αστείρευτα δάκρυα των γιαγιάδων μας, για την πατρίδα που αποχαιρέτησαν για πάντα με τον Ξεριζωμό. Μια πατρίδα που ήταν η αρχή και το τέλος του δικού τους όμορφου κόσμου.
Για τους τρίτης και τέταρτης γενιάς Ποντίους, οι εκπομπές και οι καταγραφές του Στάθη Ευσταθιάδη αποτελούν άσβεστο "Φάρο", για να μη χάσουμε ποτέ το πραγματικό νόημα της μουσικής μας παράδοσης και να αποφεύγουμε με επιδεξιότητα τους "υφάλους" του μιμητισμού και του νεοτερισμού, σαν απόγονοι θαλασσοπόρων που είμαστε.
Τέλος, ο Στάθης Ευσταθιάδης έχει να επιδείξει και εθνικό έργο. Ήταν ο πρώτος καλλιτέχνης που επισκέφθηκε πολλές φορές και μελέτησε συστηματικά τις μουσικές, τα τραγούδια και τον λαϊκό πολιτισμό των Ελλήνων μουσουλμάνων που παρέμειναν στον Πόντο μετά την Ανταλλαγή.
Άνοιξε δρόμους.
Καλό ταξίδι θείο Στάθη
Γεννήθηκε στην Κοκκινιά Κιλκίς από αγρότες γονείς. Ενώ ετοιμάζεται για τις εισαγωγικές εξετάσεις στο Πανεπιστήμιο, χάνει την όραση του. Με οδηγό την ποντιακή παράδοση, μετατρέπει την αδυναμία σε δύναμη και σπουδάζει, χωρίς τη βοήθεια της όρασης, Νομικά στο Α.Π.Θ., αριστεύοντας σε όλα τα μαθήματα. Παρακολουθεί παράλληλα μαθήματα της Φιλοσοφικής Σχολής. Το Δεκέμβριο του 1966 αναγορεύεται Διδάκτωρα της Νομικής του Α.Π.Θ. με το βαθμό "άριστα".
Συνέγραψε 16 ποντιακά θεατρικά έργα, πάνω από 100 ποιήματα στην ποντιακή διάλεκτο και τη μοναδική στο είδος της μελέτη Τα "Τραγούδια του ποντιακού λαού", πολύτιμο κεφάλαιο της Λαογραφίας μας, σε τρεις εκδόσεις. Πραγματοποιεί εκατοντάδες λαογραφικές εκπομπές από το Κρατικό Ραδιόφωνο. Βραβεύεται από την Ακαδημία Αθηνών και την Ακαδημία Ελληνικής Γλώσσας και Πολιτισμού της Γερμανίας. Ήταν ιδρυτής του Φάρου Ποντίων. Ο μεγάλος καλλιτέχνης και λαογράφος ήταν παντρεμένος κι είχε δύο παιδιά, τη Μυροφόρα και τον Ιάκωβο.
