300.000 οι ελληνόφωνοι μουσουλμάνοι Πόντιοι που ζουν στη Μαύρη ΘάλασσαΤης Μαρίας Δεληθανάση
Στις αρχές του μήνα η αστυνομία συνέλαβε τον Ρετζάι Γιλντίζ σε μια οικοδομή της Ηλιούπολης. Η άδεια παραμονής του είχε λήξει. Ο νεαρός φοιτητής εργαζόταν για να εξασφαλίσει τα χρήματα που ήταν απαραίτητα για την ανανέωση της φοιτητικής άδειας παραμονής του. Αριστούχος φοιτητής του Παντείου Πανεπιστημίου, στο οποίο φοιτά με υποτροφία του ΙΚΥ, προσέλκυσε το ενδιαφέρον των ΜΜΕ. Κι αυτό, διότι η περίπτωσή του παρουσιάζει μια ενδιαφέρουσα ιδιομορφία: Ο νέος με το τουρκικό όνομα και την τουρκική υπηκοότητα είναι Πόντιος. Κι έτσι συντελέσθηκε η πρώτη δημόσια ανατροπή των παραδεδειγμένων αξιωμάτων, εφόσον για την κοινή γνώμη «Πόντιος» σημαίνει Ελληνας, χριστιανός ορθόδοξος, από τον μικρασιατικό χώρο.
300.000 ζουν στη Μαύρη Θάλασσα
Μία από τις ελληνόφωνες ομάδες που εξισλαμίσθηκε επί Οθωμανικής Αυτοκρατορίας είναι και η ποντιακή (οι άλλες είναι η κρητική, η μακεδονική και η κυπριακή). Κι αν η αναδίφηση στις ιστορικές παραμέτρους της γειτονιάς μας αποδεικνύει ότι δεν ισχύει το ρητό «πας μουσουλμάνος Τούρκος», αντιστοίχως «πας ελληνογενής δεν είναι χριστιανός ορθόδοξος». Οπως χαρακτηριστικά λέει ο διδάκτωρ Σύγχρονης Ιστορίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Βλάσης Αγτζίδης, «η εμφάνιση τέτοιων ομάδων δεν αφορά μόνο την τουρκική κοινωνία, η οποία συνειδητοποιεί αργά τον πολυεθνοτικό της χαρακτήρα. Αφορά και την ελληνική, γιατί αποκαλύπτει ότι η συγκρότηση των σύγχρονων εθνικών κρατών στην περιοχή μας έφερε σε αδιέξοδο τις ενδιάμεσες ομάδες που υποχρεώθηκαν να ενταχθούν στο κράτος που είχε ως ιδεολογικό υπόβαθρο το δικό τους θρησκευτικό δόγμα».
Οι ίδιοι οι μουσουλμάνοι ελληνόφωνοι Πόντιοι της Τουρκίας εικάζουν και καταθέτουν ότι αριθμούν 300.000 ψυχές που ζουν στη Μαύρη Θάλασσα. Τα προβλήματα αρχίζουν όταν κάποιοι από αυτούς επιθυμούν να έρθουν σε επαφή με την πρωτογενή τους γλώσσα, την ελληνική, και να βιώσουν τον ελληνικό χώρο. Διότι, αν ο παλαιοελλαδικός χώρος ένιωσε να φθάνει στο όριό του με την έλευση των Ποντίων, χριστιανών ορθοδόξων, από την πρώην Σοβιετική Ενωση, η παρουσία μουσουλμάνων Ποντίων έρχεται να μετατρέψει ριζωμένες απόψεις για τον προσδιορισμό των ελληνικότητάς μας.
Η τέταρτη απέλαση προετοιμάζεται
Ο Ρετζάι Γιλντίζ, λοιπόν, είναι ένας από τους περίπου 50 μουσουλμάνους Ποντίους που ήρθαν από την Τουρκία και ζουν αυτή τη στιγμή στη χώρα μας από μια βαθιά επιθυμία έκφρασης της ελληνικής ταυτότητά τους. Παρ' όλα αυτά, οι ελληνικές αρχές έχουν ήδη προβεί σε τρεις απελάσεις -η τελευταία πριν από ένα μήνα- και στο πρόσωπο του Γιλντίζ προετοιμάζονται για την τέταρτη. Οι Πόντιοι της Τουρκίας αισθάνονται ανεπιθύμητοι από τις Αρχές και των δυο κρατών. Αναφέρουν με πικρία ότι το θέμα του Ποντιακού Ελληνισμού δεν απασχόλησε καν τις δυνάμεις που υπέγραψαν τη συμφωνία της Λωζάννης. Αντιμετωπίζουν ανυπέρβλητα εμπόδια στη χορήγηση βίζας από τις ελληνικές προξενικές αρχές της Πόλης και το φάσμα της διαρκούς απειλής απέλασης από τις ελληνικές αρχές, όπου επαιτούν άδειες παραμονής για ανθρωπιστικούς λόγους - ακόμη και όταν είναι φοιτητές, υπότροφοι του Ιδρύματος Κρατικών Υποτροφιών. Εξίσου από τις τουρκικές αρχές αντιμετωπίζονται σαν «εθνικός κίνδυνος». Είναι χαρακτηριστική η περίπτωση ενός νεαρού που επέστρεψε κάποιο καλοκαίρι για τις διακοπές στην Τραπεζούντα και βρέθηκε επί 30 ώρες γυμνός σε κάποιο υπόγειο κρατούμενος των τουρκικών δυνάμεων ασφαλείας, οι οποίες αναζητούσαν ύποπτες κινήσεις και δολοπλοκίες της Ελλάδας εναντίον της εδαφικής ακεραιότητας της Τουρκίας.
Ο Μεμέτ Καραντενίς είναι και ο πρώτος μουσουλμάνος Πόντιος που ήρθε στη χώρα μας, το 1989. Δημιουργός της ιστοσελίδας http://members.nbci.com/ pontians έχει δημιουργήσει στο Διαδίκτυο ένα φόρουμ επικοινωνίας και προβληματισμού των Ποντίων όλου του κόσμου. Οπως λέει: «Αυτό που θέλω να εκφράσω είναι ότι είμαι Πόντιος. Γράφουμε και συζητάμε για την Ιστορία, χωρίς να ανακατατευόμαστε στα ελληνοτουρκικά. Εμείς ασχολούμαστε μόνο με τα ποντιακά ζητήματα». Χωρίς καμία σχέση, όπως τονίζει, με συγκεκριμένους πολιτικούς χώρους της Τουρκίας ή της Ελλάδας, ο κ. Καραντενίς έφθασε στην Ελλάδα σε μια προσωπική πορεία αναζήτησης της ταυτότητάς του. «Οταν έχεις μια μητρική γλώσσα, όποια κι αν είναι αυτή, αρχίζεις να ψάχνεις γιατί συμβαίνει αυτό. Δεν θέλω να δημιουργήσω πρόβλημα σε κανένα σύστημα. Οταν, όμως, με πιέζεις να μην εκφρασθώ, κάτι πρέπει να κάνω γι' αυτό».
Μια κλασική απάντηση
Το όνομα του φοιτητή Ρετζάι Γιλντίζ εμπεριέχεται σε έναν κατάλογο «υπόπτων» για την ασφάλεια της Ελλάδας, που παρουσιάσθηκε σε ελληνική εφημερίδα υπό τον γλαφυρό τίτλο «160 μικροί Οτσαλάν». Κι αυτό δείχνει ότι ένα κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας και των ελληνικών υπηρεσιών τούς αντιμετωπίζουν, επίσης, σαν κίνδυνο για την ελληνική ασφάλεια. Η εμπειρία των μουσουλμάνων Ποντίων από το συγχροτισμό με τις αστυνομικές αρχές είναι παρόμοια με αυτήν πολλών «ξένων». Η κλασική απάντηση στην περίπτωσή τους είναι: «Δεν με νοιάζει αν είσαι Πόντιος, τα στοιχεία σου γράφουν ότι είσαι Τούρκος». Κι αν η απάντηση αυτή αιτιολογείται από τα κυρίαρχα στερεότυπα, υπάρχει μια άλλη πτυχή που εκφράζεται από τον Πόντιο Ρ. Γιλντίζ: «Ο ένας σου λέει ότι πρέπει να είσαι Τούρκος. Ο άλλος, στην Ελλάδα, σου λέει ότι δεν μπορεί να είσαι Πόντιος. Το μόνο που λέω πλέον, στην κατάσταση που βρίσκομαι, είναι ότι είμαι άνθρωπος».
«Βγαίνουμε στα ΜΜΕ για να σωθούμε»
Ο Καρά Μπαϊράμ, είναι ένας άλλος μουσουλμάνος Πόντιος που ήρθε από την Τραπεζούντα. Σπουδάζει Πολιτικές Επιστήμες και Ιστορία στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, με υποτροφία του ΙΚΥ και μοναδικό «εφόδιο», για να αιτιολογήσει την παραμονή του στην Ελλάδα, το βιβλιάριο σπουδών. Η αίτησή του, για άδεια παραμονής φοιτητή, εκκρεμεί ακόμη: «Σπουδάζω στο πανεπιστήμιο εδώ και δύο χρόνια. Τι θα γίνει εάν με πιάσουν; Ο κόσμος μας συμπαρίσταται (όχι επειδή είμαστε Πόντιοι, αλλά διότι βρισκόμαστε σε δύσκολη θέση). Ομως, η συμπεριφορά των κρατικών αρχών μας αναγκάζει να βγούμε στα ΜΜΕ προκειμένου να σωθούμε. Από την άλλη, αν δηλώνουμε δημοσίως στην Ελλάδα ότι είμαστε Πόντιοι, την ίδια στιγμή γινόμαστε καταζητούμενοι στην Τουρκία».
Ο Θόδωρος Αγγελόπουλος, στην ταινία του «Ταξίδι στα Κύθηρα», αφηγείται το χρονικό ενός πολιτικού πρόσφυγα, Πόντιου στην καταγωγή, που επιστρέφει στην Ελλάδα ύστερα από χρόνια στην πάλαι ποτέ κομμουνιστική εξορία του. Ο ανεπιθύμητος, στην άγουρη μεταπολιτευτική Ελλάδα, Ελληνας καταλήγει σε μια σχεδία στη μέση της θάλασσας με την πιστή Πηνελόπη, σύζυγό του. Δεν τον θέλει κανένας πουθενά...
Δώρο στον Ελληνισμό
Είναι μεγάλη η έκπληξη όσων μελετούν τη σύγχρονη Τουρκία, όταν ανακαλύπτουν την ύπαρξη εξισλαμισμένων και κρυπτοχριστιανικών πληθυσμών ελληνικής καταγωγής, που διατηρούν σε πείσμα του χρόνου την ελληνική γλώσσα και τα ελληνικά έθιμα, σημειώνει ο διδάκτωρ Σύγχρονης Ιστορίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Βλάσης Αγτζίδης. «Η κατανόηση του φαινομένου της επιβίωσης ελληνικών μουσουλμανικών πληθυσμών απαιτεί την υπέρβαση της σημερινής εικόνας που έχουμε για τις σχέσεις ισλαμισμού και χριστιανισμού. Οι ελληνόφωνοι πληθυσμοί της σύγχρονης Τουρκίας έχουν ιδιαίτερο ειδικό βάρος. Αποτελούν κατ' αρχάς τη μοναδική σοβαρή γέφυρα φιλίας μεταξύ των δυο χωρών. Κατά δεύτερον, είναι το μόνο παλιό κομμάτι της ρωμιοσύνης που παραμένει, σε ισλαμική έστω μορφή, στους παλιούς τόπους της Ανατολής.
Η εμφάνιση των μουσουλμάνων ελληνόφωνων Ποντίων στην Ελλάδα έρχεται να αποκαλύψει ένα καλά κρυμμένο μυστικό. Διεκδικώντας την ελληνικότητα, παρότι δεν προέρχονται από τον χριστιανικό ελληνισμό, εισάγουν μια νέα παράμετρο για πρώτη φορά μέσα στον ιστορικό χρόνο. Διότι είναι η πρώτη φορά που απόγονοι των πολυάριθμων εξισλαμισμένων ελληνικών πληθυσμών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας -που ο ιστορικός τούς συναντά από την Πελοπόννησο και την Κρήτη έως τη Μακεδονία και τη Μικρά Ασία- αποσπώνται από τις διαδικασίες του μουσουλμανικού κοινωνικού σώματος, που οδήγησαν στη δημιουργία του σύγχρονου τουρκικού έθνους και διεκδικούν μια αυτόνομη υπόσταση. Με δυο λόγια, οι ελληνόφωνοι συμπατριώτες μας από την Τουρκία αποτελούν ένα πολύτιμο δώρο που έκανε η Ιστορία στον Ελληνισμό».
Πηγή: Καθημερινή
