Πριν το πέρας του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου, Ελληνες του Πόντου και της διασποράς άρχισαν να προβάλλουν τις εθνικές τους διεκδικήσεις. Ήδη αντιπρόσωποι ποντιακών οργανώσεων σε συνέδρια τους το Φεβρουάριο του 1918 στη Μασσαλία, και στο Βατούμ τον Ιούλιο του ίδιου χρόνου, εξέφρασαν ανοικτά το αίτημα για τη δημιουργία ανεξάρτητου Ποντιακού κράτους. Ο Ελληνας πρωθυπουργός, Ε. Βενιζέλος, έκρινε όμως τα αιτήματα των Ποντίων για ανεξάρτητο κράτος και ακόμη περισσότερο για ένωση με την Ελλάδα, ως ουτοπικά. Αντίθετα πρόκρινε ως πλέον συμφέρουσα τη λύση συνεργασίας του ελληνικού και αρμενικού στοιχείου σε ένα αρμενικό κράτος.
Παρά τη θύελλα αντιδράσεων των ποντιακών οργανώσεων, το Νοέμβριο του 1918 προβλήθηκε η λύση ίδρυσης ενός ποντοαρμενικού κράτους και εκλέχθηκε πενταμελής επιτροπή που θα προωθούσε τη λύση αυτή στο Συνέδριο της Ειρήνης.
Στις 22 Ιαν./4 Φεβ. 1919 ο Βενιζέλος, αποσκοπώντας στην αποτελεσματικότερη προβολή των υπόλοιπων εθνικών διεκδικήσεων, εξέφρασε στο Ανώτατο Συμβούλιο των Συμμάχων την αντίθεσή του για τη δημιουργία Ποντιακής Δημοκρατίας και υποστήριξε την ένταξη της Τραπεζούντας στο αρμενικό κράτος. Οπως ήταν φυσικό, όμως, προκάλεσε και πάλι τις αντιδράσεις των Ποντίων, που με υπομνήματά τους επαναλάμβαναν το αίτημα της ένωσης με την Ελλάδα ή τουλάχιστον της δημιουργίας «Ελληνικής Δημοκρατίας του Πόντου». Ταυτόχρονα, οι διώξεις του σοβιετικού καθεστώτος κατά των Ελλήνων της Ν. Ρωσίας εξαιτίας της ελληνικής συμμετοχής στην Ουκρανική Εκστρατεία (1919) ανάγκασαν το Βενιζέλο να αναθεωρήσει κάπως την ποντιακή του πολιτική.
Ο μητροπολίτης Τραπεζούντας Χρύσανθος ανέλαβε από τον Απρίλιο του 1919 την εκπροσώπηση των Ποντίων. Πείσθηκε δε να υιοθετήσει την άποψη για ομοσπονδιακό αρμενικό κράτος, όπου θα ίσχυε για τους Ελληνες καθεστώς αυτονομίας. Στο Συνέδριο της Ειρήνης οι απόψεις του βρήκαν θετική υποδοχή από τις Μ. Δυνάμεις. Αντίθετα, οι εκπρόσωποι των Ποντίων στο Παρίσι, με υπόμνημά τους την 1/14 Μαΐου 1919 στη Συνδιάσκεψη, επέμειναν στη δημιουργία ανεξάρτητης Ποντιακής Δημοκρατίας κάτω από ελληνική ή αμερικανική προστασία. Ο Βρετανός αρμόδιος, όμως, F. Adam αποφάνθηκε ότι η δημιουργία αυτόνομου κράτους στον Πόντο θα εγκαινίαζε νέα σειρά ποντιακών αξιώσεων για ένωση με την Ελλάδα και επικίνδυνο προηγούμενο για ανάλογες διεκδικήσεις των υπόλοιπων μειονοτήτων.
Ο Χρύσανθος, από το Σεπτέμβριο του 1919, άρχισε στην Κωνσταντινούπολη συζητήσεις με Τούρκους ιθύνοντες και αντιπροσώπους του Κεμάλ για την προοπτική αυτονομίας του Πόντου με ισοπολιτεία Τούρκων και Ελλήνων υπό την κηδεμονία της Κοινωνίας των Εθνών. Τελικά όμως προκρίθηκε η λύση Ποντοαρμενικής ομοσπονδίας και τον Ιανουάριο του 1920 υπογράφηκε σχετική συμφωνία από το μητροπολίτη Χρύσανθο και τον πρόεδρο της Αρμενικής Δημοκρατίας Χατισιάν. Συμφωνήθηκε ακόμη στρατιωτική συνεργασία Ελλάδας και Αρμενίας για την προστασία του Πόντου από τα τουρκικά στρατεύματα.
Η άρνηση όμως των άγγλων να επιτρέψουν τη συγκρότηση εθνικών ποντιακών ταγμάτων συντέλεσε στην ήττα των Αρμενίων στο Ερζερούμ (Νοέμβριος 1920), στη συνθηκολόγησή τους με τον Κεμάλ (Δεκέμβριος 1920) και στην εγκατάλειψη του ποντιακού πληθυσμού στο έλεος των τουρκικών στρατευμάτων.
