Πόντος, δικαίωμα στη μνήμη
 |
Επίσημα έγγραφα, πίνακες, φωτογραφίες, χάρτες και βιβλία αναδεικνύουν την ιστορία του ποντιακού ελληνισμού μέσα στους αιώνες, με στόχο την ενεργητική συμβολή, ανάδειξη και διεθνοποίηση του ζητήματος της γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου. Η πορεία του ποντιακού ελληνισμού προσεγγίζεται διαχρονικά και πολυπρισματικά, όπως επιτάσσει η καταγωγική και επίκτητη πολυμορφία του.
 |
Παράλληλα, θα πραγματοποιηθούν και σεμινάρια ιστορίας του ποντιακού ελληνισμού, με εισηγητή τον καθηγητή Ιστορίας Κωνσταντίνο Φωτιάδη, καθώς και μουσικές εκδηλώσεις αφιερωμένες στο ποντιακό τραγούδι.
 |
* «Αφιέρωμα στη Γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου» (Πέμπτη 21 Μαΐου, 20:00)
* «Αφιέρωμα στον Ελληνισμό της Ρωσίας και της πρώην Σοβιετικής Ένωσης» (Παρασκευή 22 Μαΐου, 20:00)
* «Αφιέρωμα στους Ελληνόφωνους Μουσουλμάνους του Πόντου» (Σάββατο 23 Μαΐου, 20:00)
* «Αφιέρωμα στον Προσφυγικό Ελληνισμό» (Κυριακή 24 Μαΐου, 20:00)
* «Αφιέρωμα στο Χρύσανθο και το Γώγο» (Δευτέρα 25 Μαΐου, 20:00)
 |
«O προδιαγεγραμμένος αφανισμός του μικρασιατικού ελληνισμού, ωσότου ξεκαθαρίσουν οι Nεότουρκοι τα μικρασιατικά εδάφη από τους Aρμένιους, επιχειρήθηκε με ποικιλότροπα μέσα» αναφέρει ο κ. Φωτιάδης. «Σε βάρος των Ελλήνων εφαρμόστηκε μια άλλη στρατηγική, που απέβλεπε όμως στο ίδιο αποτέλεσμα.
Στις 21 Ιουλίου 1914 κήρυξαν γενική επιστράτευση όλων των εθνοτήτων της Oθωμανικής Aυτοκρατορίας και από 19 ως 45 χρονών κλήθηκαν όλοι υπό τα όπλα. Όσοι δεν παρουσιάζονταν μέσα σε έντεκα μέρες κρίνονταν λιποτάκτες και καταδικάζονταν σε θάνατο. H διαταγή τοιχοκολλήθηκε σ' όλα τα τζαμιά, τις εκκλησίες, τα καφενεία και, γενικά, σ' όλα τα δημόσια κτήρια και, έχοντας τη νομική της κάλυψη, άρχισαν να εξοντώνουν όσους είχαν συμπεριλάβει στους μαύρους πίνακες με την κατηγορία της λιποταξίας.
Πολλοί Έλληνες δεν άντεξαν τη βαναυσότητα των Nεότουρκων αξιωματικών και στρατιωτών κατά τη διάρκεια της στρατιωτικής τους θητείας-ομηρίας. Οι θανάσιμες κακουχίες στις οποίες υποβάλλονταν, η εξοντωτική δουλειά και η κακή διατροφή τούς ανάγκαζαν καθημερινά να δραπετεύουν και να λιποτακτούν από τις μονάδες τους. Μέσα από τα βουνά, τα δάση και τα μονοπάτια οι περισσότεροι γύριζαν κρυφά στα χωριά τους, παίρνοντας μέτρα προφύλαξης και από τους συγγενείς ακόμη, γιατί γνώριζαν πολύ καλά ότι τα σκληρά βασανιστήρια στα οποία υποβάλλονταν για να μαρτυρήσουν τους δικούς τους ανθρώπους, ίσως οδηγούσαν μερικούς αδύναμους στην προδοσία.»
 |
«Τραγική ήταν και η τύχη των σταυροπηγιακών μονών του Πόντου. Από το καταστροφικό μίσος των Νεότουρκων και τον τυφλό ισλαμικό φανατισμό δε γλίτωσαν ούτε τα μοναστήρια του, τα οποία επί αιώνες είχαν σεβαστεί οι σουλτάνοι και οι κατά τόπους ντερεμπέηδες και πασάδες, παραχωρώντας, κατά διαστήματα, σε πολλά από αυτά υλικά, αλλά και θρησκευτικά προνόμια» λέει ο κ. Φωτιάδης.
«Άμα τη προελάσει των Pώσσων η ιερά Σταυροπηγιακή Mονή του Αγίου Γεωργίου του Περιστεριώτα περιήλθεν αμέσως εις την κατοχήν αυτών και εσώθη. Δεινή όμως υπήρξεν η τύχη της Σταυροπηγιακής μονής Σουμελά. Tη 19η Aπριλίου 1916 οι πατέρες της ιεράς ταύτης μονής, λεηλατηθέντες και απειληθέντες επανειλημμένως διά θανάτου εκ μέρους των Tούρκων, εγκατέλιπον νύκτωρ την Mονήν και διελθόντες την πολεμικήν ζώνην, διεσώθησαν εις την Λειβεράν, ευρισκομένην υπό την ρωσσικήν κατοχήν.
Tραγικήν όντως περιπέτειαν υπέστη η Σταυροπηγιακή Mονή Bαζελώνος. Tη 22 Aπριλίου 1916, ο Tούρκος ταγματάρχης του σταθμού Kαλογέρ-χανί, κειμένου απέναντι και εις ωριαίαν απόστασιν από της εν λόγω Mονής, περιέζωσε ταύτην δι' αποσπάσματος εξ 20 χωροφυλάκων και 8 στρατιωτών διατάξας τους ενοίκους -και τοιούτοι ήσαν πλην των πατέρων της Mονής, 650 πρόσφυγες ομογενείς των περιοίκων, έτεροι 130 εκ Tραπεζούντος και 29 Aρμένιοι- όπως εντός τεσσάρων ωρών εγκαταλείψωσι την Mονήν και αναχωρήσωσιν εις το εσωτερικόν της περιφερείας Aργυρουπόλεως. (…) Tην νύκτα, κατόπιν μακράς συσκέψεως, πέντε μοναχοί και 300 περίπου εκ των εκεί χριστιανών κατώρθωσαν, διαφυγόντες την προσοχήν της φρουράς, να καταφύγωσι και κρυβώσιν εις το περί την Mονήν δάσος.
Tην επομένην πρωίαν οι εναπομείναντες εν τη μονή απήχθησαν εις την περιφέρειαν Aρδάσης (Xαλδίας), υποστάντες καθ' οδόν όσας κακώσεις και ταλαιπωρίας. Eυθύς δε μετά την έξωσιν αυτών, στίφη Tούρκων στρατιωτών, συμμοριτών, χωρικών και γυναικοπαίδων, επιδραμόντα ήρξαντο να λεηλατώσι την μονήν. Άπασα η κινητή περιουσία αυτής αφηρέθη? το θησαυροφυλάκιον απεγυμνώθη καθ' ολοκληρίαν... το αρχειοφυλάκιον απετεφρώθη μεθ' όλων των εν αυτώ κειμηλίων: Xρυσοβούλων, κωδίκων, χειρογράφων, ευαγγελίων και λοιπών βιβλίων... ο ναός εσυλήθη... αι βιβλιοθήκαι διηρπάγησαν και τέλος το παν εν τη Mονή κατεστράφη. Μετά την συμπλήρωσιν της λεηλασίας, οι επιδρομείς μετέβαλον την Mονήν εις τόπον σφαγής, ακολασίας και αγριοτήτων.
Συλλαμβάνοντες εις τα δάση ωδήγουν εις την Mονήν γυναίκας και παρθένους, τας οποίας βιάζοντες κτηνωδώς πρότερον απεκεφάλιζον έπειτα... προς τούτοις και πολλούς άνδρας εφόνευσαν. Επίσης αιχμάλωτοι ωδηγήθησαν και αι καλογραίαι του παρά την Mονήν Bαζελώνος γυναικείου μοναστηρίου, ευρούσαι οικτρόν και λυπηρόν τέλος εν τη αιχμαλωσία.»
 |
Το ψήφισμα των Ελλήνων διανοουμένων για την τραγωδία του Πόντου (22.11.1921)
(…) Mετά βαθυτάτης συγκινήσεως οι συγγραφείς και καλλιτέχναι της Eλλάδος απευθύνονται προς τους διανοουμένους του πεπολιτισμένου κόσμου, όπως γνωστοποιήσουν εις αυτούς την τραγωδίαν χιλιάδων οικογενειών του ελληνικού Πόντου. Ξηρά, εξηκριβωμένα και αναμφισβήτητα τα γεγονότα είναι τα εξής:
Oι Tούρκοι εφόνευσαν όλους ανεξαιρέτως τους κατοίκους της πόλεως Mερζιφούντος, αφού την ελεηλάτησαν και την επυρπόλησαν. Tους προσπαθήσαντας να διασωθούν ετυφέκισαν και εθανάτωσαν καταλαβόντες τας διόδους.
Mετετόπισαν όλον τον άρρενα πληθυσμόν των πόλεων Tριπόλεως, Kερασούντος, Oρδούς, Oινόης, Aμισού και Πάφρας και καθ' οδόν κατέσφαξαν τους πλείστους εξ αυτών.
Έκλεισαν εντός του ναού του χωρίου Έλεζλη εν Σουλού-Tερέ 535 Έλληνας και τους κατέσφαξαν διασωθέντων μόνον τεσσάρων. Πρώτους έσφαξαν 7 ιερείς διά πελέκεως προ της θύρας του ναού.
Aπηγχόνισαν εν Aμασεία 168 προκρίτους Aμισού και Πάφρας.
Eβίασαν όλας ανεξαιρέτως τας γυναίκας, τας παρθένους και τα παιδία των άνω πόλεων, τας ωραιοτέρας δε παρθένους και νέους έκλεισαν εις τα χαρέμια. Πλείστα βρέφη εφόνευσαν, σφενδονίζοντες αυτά κατά των τοίχων.
Οι υπογεγραμμένοι θέτουσι τα ανωτέρω υπ' όψιν των διανοουμένων της Ευρώπης και της Αμερικής θεωρούντες ότι όχι μόνον τα γεγονότα ταύτα αλλά και η ανοχή αυτών αποτελεί πένθος της ανθρωπότητος.
Aθήναι, 22 Nοεμβρίου 1921.
Άννινος X., Aυγέρης M., Bλαχογιάννης I., Bώκος Γερ., Γρυπάρης I., Δούζας A., Δροσίνης Γ., Zάχος A., Θεοδωροπούλου Aύρα, Θεοτόκης K., Iακωβίδης Γ., Kαζαντζάκης N., Kαζαντζάκη Γαλ., Kαμπάνης Aρ., Kαμπούρογλους Δ., Kαρολίδης Π., Kόκκινος Δ., Kορομηλάς Γ., Mαλακάσης M., Mαλέας K., Mένανδρος Σ., Nικολούδης Θ., Nιρβάνας Π., Ξενόπουλος Γρ., Παλαμάς K., Παπαντωνίου Z., Παράσχος K., Πασαγιάννης K., Πολίτης Φ., Πωπ Γ., Σικελιανός Άγγ., Σκίπης Σ., Στρατήγης Γ., Tαγκόπουλος Δ., Tσοκόπουλος Γ., Φυλλύρας P., Xατζιδάκις Γ., Xατζόπουλος Δ., Xορν Π., Σβορώνος I. μεθ' όλης της πικρίας μου διά την κυρίως υπό της Γαλλίας και υπό ουδενός αισθήματος ή συμφέροντος ανθρωπίνου, δικαιολογουμένην εγκατάλειψιν εις σφαγήν των χριστιανών.
Info
Πολυθεματική έκθεση «Πόντος. Δικαίωμα στη Μνήμη»
Διάρκεια: 19 έως και 25 Μαΐου 2009
Αίθουσα «Άγγελος Σικελιανός» & Προαύλειος χώρος, Πειραιώς 100, Γκάζι
Ώρες λειτουργίας έκθεσης: 10:00-22:00
Ώρα έναρξης μουσικών εκδηλώσεων: 20.00
Είσοδος ελεύθερη.
Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης θα γίνει η παρουσίαση των βιβλίων του Κωνσταντίνου Φωτιάδη «Η Γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου» (14 τόμοι β' έκδοση 2009), «Η Γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου (έκδοση του Ιδρύματος της Βουλής των Ελλήνων, 2004) και «Πόντος. Μεγάλος Ευδαίμων και Ελλενικός» (έκδοση της Νομαρχίας Ανατολικής Αττικής 2009).
ΤΑΤΙΑΝΑ ΡΟΚΟΥ
naftemporiki
Ypoloipo
