Αναμνηστική φωτογραφία Ποντίων στο Καρς
Μπροστά γονατιστός ο Βλαδίμηρος Τριανταφυλλίδης, ο πρώτος Έλληνας αεροπόρος του ρωσικού στρατού που σκοτώθηκε με το αεροπλάνο του το 1931. Καρς, περίπου 1900.
Οι Πόντιοι που μετανάστευσαν στη Ρωσία δημιούργησαν εστίες στον Καύκασο, το Καρς, την Τιφλίδα και άλλες περιοχές της Νότιας Ρωσίας και προόδευσαν στις νέες τους πατρίδες ως έμποροι, γεωργοί, αλλά και μεταλλωρύχοι. Δημιούργησαν μεγάλες και ακμάζουσες ελληνικές κοινότητες, με σχολεία και έντονη κοινωνική δράση. Πολλοί Πόντιοι έφτασαν να κατέχουν ακόμη και ανώτατες κρατικές και στρατιωτικές θέσεις και άλλοι διέπρεψαν στο εμπόριο.
Η τελευταία αθρόα μετανάστευση Ποντίων στο ρωσικό έδαφος έγινε το 1918-1922, όταν χιλιάδες καταδιωγμένοι Πόντιοι κατέφυγαν στις συνοριακές ρωσικές πόλεις, περιμένοντας να τελειώσει η μικρασιατική κρίση. Μετά την υπογραφή της συνθήκης της Λωζάνης (1923) οι περισσότεροι από αυτούς εγκατέλειψαν σταδιακά τη Ρωσία, για να εγκατασταθούν στην Ελλάδα.
Οι Πόντιοι που παρέμειναν στη Ρωσία προσπάθησαν να προσαρμόσουν τη ζωή τους στις νέες συνθήκες της Σοβιετικής Ένωσης. Νέες ταλαιπωρίες όμως τους περίμεναν το 1938-1939, όταν η σταλινική κυβέρνηση εξανάγκασε σε μετοίκηση στην Ελλάδα τους Ποντίους που είχαν ελληνική υπηκοότητα και εκτόπισε πολλούς από όσους απέμειναν στις στέπες του Ουσμπεκιστάν, του Καζακστάν και της Σιβηρίας (1942-1949). Το 1965 μετοίκησε στην Ελλάδα ένα δεύτερο κύμα Ποντίων της Ρωσίας, από το Καζακστάν. Από το 1988 και εξής, με τις μεταβολές που επέφερε η πτώση του σοβιετικού καθεστώτος, οι Πόντιοι της Ρωσίας σταδιακά μετοικούν στην Ελλάδα με την ίδια εκείνη ελπίδα του πρόσφυγα για ένα καλύτερο και ασφαλέστερο μέλλον στη φυσική του κοιτίδα.
Το Καρς
Η περιοχή του Καρς βρίσκεται στα ρωσοτουρκικά σύνορα και τη διεκδικούσαν συχνά και τα δύο κράτη. Το 1878, κατά τον τελευταίο ρωσοτουρκικό πόλεμο, το Καρς καταλήφθηκε από τους Ρώσους και παρέμεινε κάτω από την κυριαρχία τους ως το 1918. Τα σαράντα αυτά χρόνια, με προτροπή των ρωσικών αρχών, υπήρξε αθρόα μετανάστευση των Ποντίων στο Καρς, με αποτέλεσμα να αναπτυχθεί έντονα η ως τότε μικρή ελληνική κοινότητα. Ο ελληνικός πληθυσμός στο κυβερνείο του Καρς έφτασε στις αρχές του 1900 τα 60.000 άτομα. Οι ελληνικές κοινότητες του Κυβερνείου Καρς ήταν από τις πλέον οργανωμένες, με εκκλησίες, δημοτικά σχολεία, αστικές σχολές, παρθεναγωγεία και άλλα ιδρύματα. Το 1919 οι Πόντιοι του Καρς εγκατέλειψαν την περιοχή, όταν περιήλθε ξανά στην κυριαρχία των Τούρκων.
